Twee uur met honderd geiten en een herder

Op Koningsdag 2024 wandelde ik met een herder en zo’n honderd geiten twee uur door de binnenlanden van de Algarve. Met ook nog acht honden en een aantal wandelgenoten.

Wie regelmatig in de binnenlanden van Portugal rondrijdt, is vast wel eens stil komen te staan omdat een herder met een kudde geiten en/of schapen de weg oversteekt. Want dat gaat nu eenmaal niet zo snel. Geen nervositeit, stress kennen we immers in Portugal nauwelijks en in de binnenlanden al helemaal niet. Al grazend steken de beesten de weg over, de herder staat erbij en coördineert op onzichtbare wijze. Zijn honden rennen zich een slag in de rondte om afvalligen op het rechte pad te houden. Mij kan het niet lang genoeg duren.

Wie schetst mijn geluk als ik in het programma van het jaarlijkse wandelfestival in Ameixial een ‘wandeling met een herder’ ontdek. De wandeling staat te boek als zes kilometer maar dat hebben die geiten en hun herder Leonel niet meegekregen. Ik denk dat we amper drie kilometer afleggen. Ter compensatie: het is een wandeling met hindernissen. Aanvankelijk lopen we nog over iets dat op een weg lijkt maar dan slaat Leonel linksaf waar dat niet lijkt te kunnen. De geiten en honden volgen hem en de wandelaars dus ook. Dus we slaan met zijn allen linksaf.
Levensles: er zijn meer wegen dan alleen de gebaande paden.

Twee of drie honden zijn voldoende voor een kudde van zo’n honderd dieren, maar Leonel fokt ook herdershonden en leidt ze op, en dus lopen er nog vijf honden mee. Deze honden in opleiding lopen strak achter Leonel aan terwijl de drie ervaren herdershonden hun werk doen.

Leonel is een herder en geen gids. Hij vertelt graag en veel over zijn leven en zijn beesten, maar verwacht geen samenhangend verhaal. We mogen twee uur met hem meelopen en hem het hemd van het lijf vragen. We mogen ons verwonderen over de dingen die voor hem alledaags zijn.

Leonel kent al zijn geiten. Hij is bij iedere geboorte en er is altijd wel een kenmerk van de jonggeborene dat hem bijblijft. Namen geeft hij ze niet, dat is niet nodig, hij kent ze toch immers? Er zijn dus ook nog zo’n honderd jonge geitjes in de schuur achtergebleven die niet met ons meelopen. Leonel voert ze iedere ochtend en avond.

Leonel kreeg zijn eerste geit toen hij nog op de lagere school zat, van zijn opa. Om te kunnen fokken moest hij zelf een bok regelen. Zo leerde Leonel eerder biologie in het veld dan op school. Oma en opa waren ook herders, net als vader en moeder. Ja natuurlijk eet Leonel ook geit, een geitebokje is het lekkerst als het een maand of vier oud is. Javali (wild zwijn) vindt hij ook lekker, en dat is momenteel goedkoop. Er is namelijk een ware plaag, deze everzwijnen slopen tuinen en terreinen en worden aan de lopende band afgeschoten.

Leonel verdient geld aan de verkoop van geiten en van honden. Zijn geiten zijn vanzelfsprekend prachtgeiten en de door hem opgeleide honden zijn vanzelfsprekend prachthonden. Ik heb er geen verstand van maar ben onder de indruk.

De kudde heeft maar twee bokken. Verschillende drachtige geiten lopen gewoon mee. Bij een weg aangekomen posteert een herdershond zich zodanig dat de geiten niet per ongeluk die weg op kunnen lopen en onder een auto zouden kunnen komen. Ik merk niets van instructies van de herder aan zijn honden, zo natuurlijk en soepel gaat dat. Indrukwekkend.

Het Walking Festival Ameixial (WFA) bestaat sinds 2014. In 2024 is het uitgegroeid tot een driedaags evenement met keuze uit zo’n twintig verschillende wandelingen, variërend in lengte van twee tot zeventien kilometer. De ongeveer 350 deelnemers zijn voor 80% Portugees en voor het overige immigranten van allerlei pluimage. Ameixial heeft 381 inwoners en ligt op 420 meter hoogte in de binnenlanden van de Algarve. Het ligt dichterbij het vliegveld van Faro dan Sagres of Monte Gordo.

Ik weet niet of er nog andere mogelijkheden zijn om met een herder op pad te gaan, ik ken ze niet. Ik raad eenieder die van beesten of natuur houdt, of van allebei, aan om op stap te gaan met Leonel. Hij vertelt geen samenhangend verhaal, maar dat geeft niet. Vergeten doe je deze middag nooit.