Theetje drinken

Door haar huwelijk met de Engelse koning Charles II gaat de Portugese Catarina deel uitmaken van het Britse hof. Zij introduceert er verschillende nieuwigheden, zoals Italiaanse opera, cake, custard, porselein en thee.

Het verhaal doet de ronde dat Catarina de Bragança (dochter van koning D. João IV en D. Luísa de Gusmão) thee meenam toen ze voor de officiële ontmoeting met haar verloofde naar Engeland kwam. Deze thee zat in een doos in haar omvangrijke bagage. Waarschijnlijk maakte de thee deel uit van haar indrukwekkende bruidsschat die van haar een interessante partij maakte.

Het schijnt dat bij de inklaring van haar persoonlijke eigendommen de thee aangemerkt wordt als ‘Transporte de Ervas Aromáticas’, afgekort als T.E.A. Maar dat blijkt te kort door de bocht, etymologen stellen dat het woord afkomstig is van een transcriptie van een Chinees karakter.

Dat thee in het Verenigd Koninkrijk zo populair wordt, eerst bij het Britse hof, dan bij de aristocratie en later in het hele land is zeker te danken aan de Portugese Catarina. De Engelsen hadden geen notie van thee, totdat Nederlanders en Portugezen thee uit China naar Europa brachten.

Met de thee kwamen ook prachtige en peperdure porseleinen kopjes, schoteltjes, suikerborden, theepotjes en suikerlepels, die het drinken van thee nog veel aantrekkelijker maakten. Maar de thee was zo duur dat alleen de elite en rijkere sectoren van de samenleving hem konden drinken.

De reden voor de hoge kosten was drieledig: Engeland had geen directe handel met China, thee uit India was nog niet beschikbaar en de Nederlanders verhandelden kleine beschikbare hoeveelheden tegen hoge winstmarge. Natuurlijk hebben de hogere klassen het theeritueel niet zelf uitgevonden. Totdat thee door de Nederlanders en Portugezen naar Europa kwam, wisten de Engelsen niets van de hele theeceremonie. Ze kenden geen suikerlepels, geen kopjes, geen theeketels. Later importeerden ze kleine theekopjes, schoteltjes, suikerborden en kleine theepotjes uit China.

Very British

Thee is very British en als je naar een bepaald soort Britse series kijkt, weet je dat voor veel Engelsen thee een essentiële oplossing is voor allerlei sociale en psychologische tegenslagen. Ondertussen blijkt dat de jongere generaties Engelsen steeds minder theedrinken, ze schuwen de ongezonde theïne dat ook nog een fikse aanslag is op mooie witte tanden.

Thuis dronken we vroeger thee met melk en dat doe ik nog steeds, maar in Nederland is dat gebruik nog steeds een uitzondering. Mijn vader vertelde ons vroeger dat hij telkens als hij de nachtboot naar Engeland nam, zich verheugde op het ontbijt als stewards met twee volle kannen langs de slaapcabines gaan. “Coffee or tea sir?” Thee, natuurlijk en dan werden de hete thee en melk tegelijkertijd uitgeschonken in een grote mok. Sterke dampende thee met wat suikers. Hmmm!

Thee uit de Azoren

Het Portugese woord chá komt van te (Chinees voor thee of van drinken in Maleisisch of van oogsten in Mandarijn). In 1820 introduceert Jacinto Leite het telen van thee op de Azoren. Hij werkt als commandant van de Koninklijke Garde van koning João VI in Brazilië waar hij bekend raakt met thee. Na zijn terugkeer begint hij een theeplantage in São Miguel met zaden die hij uit Rio de Janeiro meebrengt. Het klimaat van het eiland blijkt gunstig te zijn voor de theeteelt.

De theehandel wordt een van de voornaamste middelen van bestaan en bereikt een hoogtepunt in de jaren 1850 waarin ongeveer 250 ton thee geproduceerd wordt. Voor een klein eiland midden in de oceaan zijn dat indrukwekkende cijfers. De toekomst van de thee lijkt rooskleurig, maar de nasleep van de Eerste Wereldoorlog gooit roet in het eten. In 1966 zijn slechts vijf van de 14 theeplantages actief. Tegenwoordig zijn er alleen nog: de Gorreana en de Porto Formoso.  

Gorreana

De thee wordt al vijf generaties lang op dezelfde biologische wijze geproduceerd. Dit betekent dat er geen chemicaliën worden gebruikt. In de fabriek wordt het productieproces voornamelijk met de hand gedaan en voor een deel door machines die nog dateren uit 1840. Het oogsten van de bladeren vindt plaats wanneer de meeste takken drie bladeren hebben. Omdat elk van de drie bladeren een andere leeftijd heeft, hebben ze alle drie verschillende chemische samenstellingen. Hierdoor geeft elk type blad de thee een andere smaak en aroma. Voor elk type blad is er een ander productieproces. Er worden drie verschillende soorten thee geproduceerd: zwart, groen en oolong.

Zwarte, groene en oolong thee

Om zwarte thee te produceren, worden de bladeren eerst verwelkt en vervolgens gerold. Hierdoor wordt het blad gedeeltelijk verpletterd. Later worden ze blootgesteld aan de lucht om de laatste, en meest langzame, natuurlijke processen van oxidatie, fermentatie en drogen voort te zetten. Om groene thee te maken worden jonge bladeren gesteriliseerd met stoom. Ze worden vervolgens gerold en gedroogd volgens een speciale methode die ervoor zorgt dat de ​​thee een volle smaak krijgt. Oolongthee is een kruising van groene en zwarte thee. Het productieproces is vergelijkbaar met dat van zwarte thee, maar de fermentatie fase is korter. Hierdoor krijgt oolong de smaak van zwarte thee die ook veel overeenkomsten heeft met groene thee. De smaak is het beste te omschrijven als zeer vol, houtachtig en zacht.

De plantage ligt aan de noordkust van het eiland en ligt verspreid over een gebied van 32 hectare. Slechts een klein deel van de productie is bestemd voor de Azorianen, het meeste wordt geëxporteerd naar het vasteland, Duitsland, de Verenigde Staten, Canada, Oostenrijk, Frankrijk, Italië, Brazilië, Angola en Japan.