Noord-Portugal “is een magneet voor investeerders”

In 2018 werd Porto verkozen tot Best Start-up Friendly City van Europa. Porto en Braga zijn hubs van en voor snelgroeiende technologische innovatieve ondernemingen. Ernst & Young publiceerde een dik rapport over de aantrekkelijkheid van Noord-Portugal voor investeerders. De mogelijkheden voor jonge denkers, doeners en wetenschappers zijn talrijk in de Minho.

Het 3,6 miljoen inwoners tellende Noord-Portugal neemt 39% van de totale export en 29% van het bruto binnenlands product voor zijn rekening. Vroeger, toen het een dag duurde om van Miranda do Douro naar Porto te reizen, was de Minho een “ballingsoord”. Met de opening van de A28 en de voltooiing van de Marão-tunnel is die geïsoleerdheid verleden tijd. Door financiële steun van de EU, een groeiende technologische industrie en toenemende toeristen- en exportaantallen gaat het goed met het economische klimaat.

Maar een groot deel van de meest gekwalificeerde generatie van Portugal ooit is afgelopen jaren naar het buitenland getogen. Jaarlijks verlaten 10.000 Portugezen hun land op zoek naar beter betaalde banen. Voor alle sectoren geldt een schreeuwend tekort aan gekwalificeerde werknemers.

Er gaan stemmen op om te verbieden dat Portugezen hun land voor langere tijd verlaten. Ook de regering ziet de urgentie in van de huidige vergrijzing en ontvolking van het “platteland” en heeft een speciale regeling ingesteld.

Regressar-regeling

De regeling wil mensen, die langer dan drie jaar buiten Portugal wonen, overhalen om terug te komen. Terugkomers krijgen de eerste vijf jaren belastingverlichting. Eenieder die een baan in Portugal aanneemt, krijgt financiële steun om de verhuizing te bekostigen. Geschoolde migranten hebben recht op belastingvoordelen en investeerders en werkgevers krijgen verblijfsvergunningen. De maatregel lijkt te werken. Ongeveer 1.700 mensen (72 landen) registreerden zich op het online portaal.

Banen en werk liggen niet voor het opscheppen in Portugal, denken we altijd, maar door de jongere generaties wordt er met man en macht gedacht, gewerkt en voor elkaar gebokst met Europese fondsen, Portugese gelden, crowdfunding of met andere middelen.

Hieronder een aantal voorbeelden van wat er momenteel in het Noorden borrelt en bubbelt.

Windfloat, Viana do Castelo

De WindFloat Atlantische platforms met een eolische turbine zijn verankerd met kettingen op de zeebodem (meer dan 100 meter diep). Eind december 2019 werd de eerste turbine per sleepboot verplaatst en 20 km uit de kust verankerd en geïnstalleerd. Eén windturbine garandeert 8,4 MW. Als de andere twee turbines zijn aangesloten kan 2/3 van de bevolking van de gemeente Viana do Castelo van energie worden voorzien. Een mijlpaal voor Viana do Castelo en de hele wereld.

iMan Norte Hub, Leça da Palmeira

Dit kennispaviljoen onderzoekt geavanceerde productietechnologieën op het gebied van cyber, fysieke productiesystemen en robotica. Het netwerk versterkt de banden tussen onderzoekscentra, technologische centra, industriële verenigingen, starterscentra, wetenschaps- en technologieparken, technologieleveranciers, industriële bedrijven, instellingen voor hoger en beroepsonderwijs en overheidsinstellingen.

GNRation Centre, Braga

Een multidisciplinair centrum dat toegang tot nieuwe media en culturele activiteiten wil verbeteren door interactieve workshops over digitale technologieën en hun artistieke waarde. Braga is de thuishaven voor internationale ultramoderne technologiebedrijven. Het jaarlijks terugkerende internationaal gerenommeerde Braga Semibreve Festival, een elektronisch muziek- en mediakunstevenement met avant-gardekunstenaars van over de hele wereld, verbindt kunst met technologie.

Morton Subotnick, de pionier van elektronische muziek was op het Festival in Braga in 2019. Misschien word je horendol van zijn muziek, maar in die wereld kun je echt niet om hem heen.

Op het festival gaan kunstenaars, culturele en politieke agenten en specialisten uit de kunst- en technologie hoek met elkaar in gesprek. Mediakunst is momenteel de belangrijkste motor van de lokale creatieve economie en vertegenwoordigt de helft van de werkgelegenheid in de sector en 40% van de ondernemingen.

Vila Real en Bragança zijn Hoger Onderwijscentra die meetellen. Aan de UTAD (Universiteit van Trás-os-Montes en Alto Douro) studeren 7000 leerlingen. Het Polytechnisch Instituut van Bragança telt 8300 studenten. Procentueel gezien hebben deze opleidingen de meeste internationale studenten van alle Portugese onderwijsinstellingen.

Faurécia Bragança

“Het probleem van ontvolking en vergrijzing weerhoudt investeerders er niet van om Trás-os-Montes te beschouwen als een land van kansen”, aldus Paulo Fernandes, baas van Faurécia Bragança. Deze tak van de Franse multinational bouwt uitlaatsystemen en is de grootste fabriek in de regio. Fernandes erkent dat het niet eenvoudig is om gekwalificeerd personeel te werven, maar ziet geen reden om vandaag de dag niet op het platteland te investeren en concurrerend te kunnen zijn. Hij weet zeker dat Faurécia en Bragança bij elkaar horen voor lange tijd. Op dit moment staan er 850 man op de loonlijst en is er in 2019 een omzet gedraaid van bijna 500 miljoen. Dat is best veel.

Ter vergelijking: de totale omzet van de verkoop van Port- en DOC-wijn in 2018 bedraagt 556 miljoen euro. Weten jullie trouwens dat 33% van de wijntelers ouder dan 65 jaar is en dat 92% van alle boeren slechts 5 hectare wijngaard heeft?

Arribas Wine Company, Bemposta

De jonge Frederico Machado en Ricardo Alves begonnen met het maken van wijn in 2017. Momenteel experimenteren ze met zo’n 10 hectare oude wijnstokken, want die garanderen een betere kwaliteit dan jonge wijnstokken. Het is hun bewuste keuze om niet meer dan 300.000 euro te investeren en maximaal 50.000 flessen wijn per jaar te produceren. “We willen met nieuwe innoverende technieken en de bestaande kwaliteit en traditie wijnen produceren, die zich onderscheiden, omdat ze lichter en frisser zijn, gemakkelijker te drinken, zowel in de zomer als in de winter.” Hun wijn wordt momenteel door klanten in Frankrijk en Engeland gekocht. In Portugal wordt hun rode wijn Saroto geschonken in restaurants. Frederico en Ricardo ontmoetten elkaar tijdens de Master Opleiding Oenologie van de UTAD.

Centre of Excellence in Vine and Wine, Fraunhofer IKTS-centrum, Régiapark, Vila Real

Op het (nieuwe) Regia-Douro-Park van Vila Real staat sinds kort het Centre of Excellence in Vine and Wine en een vestiging van een Fraunhofer IKTS-centrum, een samenwerkingsverband met de UTAD (Universiteit van Trás-os-Montes en Alto Douro) inzake precisielandbouw (wijnbouw). Deze activiteiten inspireren andere ondernemers, want twee nieuwe technologiebedrijfjes willen zich in Vila Real vestigen. Ze gaan zich voorlopig op de universiteitscampus installeren. Namen kunnen in deze fase nog niet worden vrijgegeven. 

Critical Software (500 werknemers) ziet ook brood in het lege platteland, want het opent engineeringscentra in verschillende steden (Vila Real) in de regio. De jacht op ingenieurs en programmeurs is geopend. Het bedrijf, met een omzet van 100 miljoen per jaar, is het beste dat Trás-os-Montes is overkomen.

Armoede

Het INE (Instituto Nacional Estadística) maakte in 2017 bekend dat ongeveer 1,8 miljoen Portugezen (inclusief Azoren en Madeira) in armoede leeft. De cijfers over 2018 (gepubliceerd in mei 2019) laten zien hoe de armoede is verdeeld. In het Noorden leven ongeveer 664 duizend en in het Centrum 415 duizend mensen in armoede (60%). Met een armoedepercentage van 17,3% scoort het land net onder het EU-gemiddelde. De armoedecijfers zijn aan het verbeteren en deze stijging zal zich doorzetten.

Ondernemers- én pensionadosparadijs

Elk jaar brengt het tijdschrift International Living de Global Retirement Index uit. Portugal staat voor de tweede keer op de 7e plaats. De enquête kijkt naar de kwaliteit van leven, zoals klimaat, lokale levensstijl, gezondheidszorg, kosten van levensonderhoud, visa, verblijfsvereisten en hoe makkelijk het inburgeringsproces is. Dat het leven goedkoop en relatief stressvrij is blijkt ook een zwaar tellend pluspunt te zijn. Op de Global Peace Index staat Portugal op de 4e plaats.

Uiteraard gebeurt er op het vlak van innovatie heel veel in alle delen van Portugal. Ik ben benieuwd wat voor moois er in de andere delen wordt uitgebroed.