Er zijn op het Portugese “platteland” niet erg veel professionele kunstenaars te vinden, in tegenstelling tot in Nederland. Althans ik ken er maar een paar omdat ik lid ben van een internationale groep professionele kunstenaars waartoe ook enkele Portugezen behoren… In de grote steden kunnen er wellicht wel enkelen van “de schone kunsten” hun bron van inkomsten maken.
Door gastcolumnist Els Smulders-Waijers van Schilderen in Portugal
In Nederland schildert bijna iedereen. En men vindt zichzelf vaak dan ook meteen een professioneel kunstenaar. Overal in het land schieten de schilder- en tekencursussen uit de grond. Gekwalificeerd of opgeleid, rijp of groen, velen hebben al gauw de illusie dat hun werk aan het grote publiek moet worden tentoongesteld. Geen wonder dat door deze verzadiging de interesse van het grote publiek wegebt.
Zo hebben het Portugese platteland en Nederland toch nog iets gemeen, zij het om verschillende redenen. In Portugal omdat op het platteland kunst vrijwel onbekend is en in Nederland omdat er sprake is van oververzadiging.
Portretteren
Toen mijn man en ik in 2003 in Centraal−Portugal ons droomhuis vonden (en ik mijn atelier), heb ik ervaren dat niemand in mijn buurt zelfs maar van het fenomeen portretteren gehoord had, dat iemand, en dan nog wel een vrouw, zomaar iets op papier of doek kon zetten en dat dan ook nog kon verkopen. Aanvankelijk was men wel wat afwachtend maar keek toch vol ontzag toe hoe ik de een na de andere man, vrouw of kind uit onze omgeving zomaar zo snel kon tekenen.
Hoewel ik in mijn eigen stijl een impressie weergeef van het model werd het “fotografia” genoemd. Wat echt als compliment bedoeld was. Zo’n portretje schetsen duurt wel ietsje langer dan de klik van een fototoestel maar oké, mij best, voor hen heet het fotograferen
Deze verwondering was wel een soort van déjà vu die ik eigenlijk niet in Portugal had verwacht. In Tanzania waar ik jaren geleden ook workshops heb geven had ik hetzelfde meegemaakt Verbazing alom.
Portretten tekenen voor het goede doel tijdens het jaarlijkse dorpsfeest was voor mij een goede gelegenheid om de buurtbewoners beter te leren kennen en… meteen ook mijn Portugees wat bij te spijkeren.
Iedereen is intussen wel aan een kunstenaar in de buurt gewend en de verhalen over mijn werk gaan als een lopend vuurtje rond. Iedereen kent mij of wil mij kennen. Zo ontving ik een paar jaar geleden van de lokale overheid de opdracht het leven van de heilig verklaarde Nuno Alvares Pereira (14de eeuw) uit te beelden wat ik in een vijfluik in olieverf uitgevoerd heb en te zien is in het “Casa de Poesia” te Cernache do Bonjardim.
Geregeld word ik gevraagd om te exposeren. Aan die verzoeken geef ik graag gehoor want ik laat graag mijn werk zien in de hoop dat zodoende kunst ook wat dichterbij komt voor iedereen. Verkopen is wat anders. Je begrijpt dat het aantal Portugezen op het platteland dat zich de luxe van de aankoop van kunst kan permitteren bescheiden is. Kunst blijft hier toch wel iets van een andere wereld.
Teken- en schilderles
Lesgeven in tekenen en schilderen doe ik eigenlijk dan ook alleen nog maar aan buitenlanders die hier wonen of die speciaal naar Portugal reizen om deel te nemen aan een van de door mij georganiseerde workshopweken. Enkele Portugese vrouwen kwamen en gingen weer. De meeste Portugezen van het platteland kennen dit soort tijdverdrijf niet, zeggen ook het “niet te kunnen” en haken af. Er is ook eigenlijk helemaal geen tijd voor en een te dure hobby. Er zijn belangrijkere dingen te doen op het platteland… Begrijpelijk, maar… zó jammer.
Hoe anders zijn mijn ervaringen tijdens gastlessen op de plaatselijke middelbare school. Daar ontmoet ik leerlingen die heel leergierig en enthousiast zijn en wel meer zouden willen. Dus is er hoop voor de toekomst.
Kunst is verrijkend
Voor mijzelf is het fantastisch te leven in een land met zulk prachtig licht. De kleuren om je heen worden zó intens. Zó briljant en fel. Zó levendig en helder. Zó inspirerend. Een feest om hier te mogen werken, schilderen. Een feest ook om dit door te kunnen geven aan anderen.
Meer informatie over Els vind je hier:
Je maakt prachtig werk!
je werk ziet er goed uit en dat is zeker “meer dan de zogenaamde klik van een camera’
Inderdaad, mooi werk! Zelf vind ik dat altijd heel erg knap, want heb er nooit ook maar iets van terecht gebracht. 🙂
Maar – is het jou niet opgevallen, Els, dat de Portugezen vrijwel allemaal, geboren aanleg hebben voor allerlei prachtige kunst Ik heb hier in huis 2 kleurtekeningen hangen van kinderen van de kleuterschool, wel ingelijst onderhand. En geloof me, ze zijn echt mooi en het lijkt helemaal geen kinderwerk! Ik heb iemand horen zeggen van eentje dat het op Dahli lijkt.
Maar kijk om je heen, naar de bouw etc. Deze mensen weten stuk voor stuk wat mooi is. 🙂 Alleen hebben ze er geen tijd voor om daar echt werk van te maken, denk ik. En mogelijk is het te gewoon, te algemeen?
In Nederland heb ik heel veel dilettanten ontmoet die zich professioneel noemen. Hier zijn heel veel mensen met een fantastisch talent waarvan ze niet eens beseffen dat ze het hebben, dunkt mij.
(Overigens val jij niet onder de noemer van de dilettanten, als ik de foto’s bekijk, maar je bent ze vast zelf ook wel tegen gekomen.)
Ik zal eens kijken of en waar ik meer van je werk kan vinden. We komen niet zo heel ver van huis meer meestal, maar als het echt de moeite waard is…. 🙂
Dank je Rienk! Leuk om dat te lezen! Bjs! Els
Dank je Lia Storm!
Graag wil ik op jouw reactie reageren met het volgende! Namelijk dat ik echt ook heb gezien dat Portugezen een veel dieper gevoel voor schoonheid hebben en veel serieuzer omgaan met kunst! Er is absoluut veel talent in de beeldende kunst! Echte kunst met een “ziel”!
Het kan een van de redenen zijn dat het daarom door veel Portugezen op het platteland als verheven en onbereikbaar beschouwd wordt? Meer dan de gemiddelde Nederlander? En zich er niet zo gauw aan wagen om dat mooie, dat verhevene te kunnen bereiken dan iemand in Nederland, die al heel snel vindt dat hij of zij “het” gevonden heeft? “Het” Daar bedoel ik mee de echte zuivere ziel in kunst! Kunst die iets met je doet! Iets zegt! Ik zag vaak dat de Nederlandse vrijetijds schilder zich er dan al gauw vanaf maakt met “mooie plaatjes” maken en snel (slechts oppervlakkig) tentoonstelt zonder die o zo belangrijke ziel waar een Portugees zich niet aan zou durven wagen! Zou dat kunnen? Is dat verschil er niet?
Ik ben er in mijn artikeltje niet diep genoeg op in gegaan! Dat spijt me eigenlijk! Het was mijn eerste schrijfsel over kunst in Portugal, misschien durfde ik nog niet zo diep, te gaan. Het was een oppervlakkige vergelijking (met wat ik persoonlijk ervaren heb) in het “vrijetijdschilderen” van amateurs in Nederland en Portugal. Echter ik weet wel dat een Portugees veel serieuzer tegen kunst aankijkt, er veel meer zijn/haar ziel in zou kunnen leggen dan een gemiddelde vrijetijds schilder in Nederland, er niet op uit zal zijn om slechts een “mooi plaatje” te maken maar er “meer mee zou willen zeggen” en er misschien om die reden niet gauw aan zou durven beginnen. Die lat ligt dus hier misschien te hoog! Ook dat je nu eenmaal eerst veel moet oefenen en de schilder- en tekentechnieken plus materialenkennis onder de knie moet krijgen hebben voordat je ook maar iets van een ziel of een diepe emotie uit kunt drukken in een tekening of schilderij kan een tenhige drempel zijn.! Er is hier op het platteland geen tijd of geld voor!
Dat is wat ik bedoelde in mijn artikeltje! Het is toch jammer dat dat zo gaat hier? Men geeft het te gauw op omdat “het” (de echte kunst) toch onbereikbaar lijkt en heel veel oefening vereist en daar is gewoon geen tijd en geld voor!
Ik geef wel vaak workshops en lessen (pro deo!) op de middelbare school in mijn gemeente! Een verademing die jongelui! Zij zijn nog ongebonden, vrij, nieuwsgierig, zorgeloos en zonder verplichtingen! En echt heel serieus!
Er schuilt zeker veel talent in de Portugese jeugd! Helaas wordt er door de meesten niet veel mee gedaan na de schooltijd! Ze willen/moeten een vak kiezen wat geld opbrengt, een vak waar banen in te vinden zijn!
Zonde maar wel de realiteit! Gelukkig rooien de meesten het dan wel met hun creatieve geest in allerlei andere vakken, maar die vertrekken dan toch meer en meer met die talenten naar het buitenland!
En daarbij is kunst ook het laatste waarin ze verder willen gaan. “Dat brengt niets op”! “Daar kun je niet van leven”!
In Nederland heb je het meestal financieel beter en kan je in je vrijetijd doen wat je wil. Schilderen is daar gewoon een van de vele hobbies….. Voor de meeste mensen is het een leuk en ontspannen tijdverdrijf! Met mijn ervaring van 40 jaar schilderles geven in Nederland kan ik terecht zeggen: daar is niks mis mee!
Maar de echte talenten in Portugal die verloren gaan door omstandigheden als “doodgewoon” armoede? Dat gaat me aan mijn hart! Die “stille” talenten zou ik graag verder willen helpen op weg naar de “verheven” ECHTE KUNST!
Als ze de tijd ervoor zouden KUNNEN nemen!
Begrijp je wat ik bedoel? Frustrerend is het! Zo voel ik dat!
Misschien moet ik hier toch nog eens een artikel aan weiden! Interessant is het zeker!