Het dorp in coronatijd

De ochtendzon schijnt door de spleten van de plastic rolluiken die, zoals iedere herfst- of winternacht, een barrière vormen tussen de snijdende wind en de enkelglas vensters van ons huisje. De extra bescherming is geen overbodige luxe gezien “Casa Agradavel” is gesitueerd op het hoogste punt van een eenzame heuvel met uitzicht op de – toeristisch op een gunstige plek opgerichte – obelisk die het geografische midden van Portugal moet markeren. 

Ik kan geen reden bedenken om af te wijken van het dagelijkse ritueel op deze zonnige novemberdag, dus ook vandaag draai ik me nog een keer om en trek de weggeschopte dekens nog een keer tot aan m’n kin, als het starten van de oude tractor, die onze buurman al veertig jaar bij iedere verplaatsing van gereedschap, geoogste aardappelen, groenten dan wel olijven of druiven begeleidt, de dageraad aankondigt. Al bijna veertien jaar ontwaken we hier op dezelfde manier in het kleine gehucht, “Vale de Pereiro”, behorend tot een dorpje, dat op haar beurt weer als hoofddorp van een “freguesia” valt onder de gemeente Tomar. Het is een soort van zekerheid en een van de vele constante factoren die het leven in een klein dorp zo overzichtelijk maken. 

Nieuw normaal

Het zal ongeveer een uur later zijn als ik een koude viervoeterneus tegen mijn hand voel. Ik kan wel net doen alsof ik dat niet merk, maar geloof me, daar neemt onze – met diva-eigenschappen aangeboren hond – Ella, geen genoegen mee. De biologische klok van zo’n dier houdt geen rekening met zomer- of wintertijd, zon of regen en zeker niet met de menselijke maat van wakker zijn. De keukendeur wordt geopend, de rolluiken opgehesen, de ketel op het fornuis geplaatst en na de derde mok koffie heeft het bewustzijn een niveau bereikt dat het lezen van wereldse berichten verantwoord maakt. 

Updates over de “COVID-19-maatregelen” worden afgewogen en beoordeeld of ze eventueel geïmplementeerd moeten worden in ons dagelijkse leven. De reacties op die maatregelen, die zelfs hier via “sociale media” leesbaar zijn, staan ver van de werkelijkheid waarin we leven. Misschien komt het omdat we al zo’n 14 jaar met de eigenschappen van het “nieuwe normaal” leven, maar ook omdat we het Nederland dat we verlieten niet meer herkennen als we er van een afstand naar kijken, dat we vaak schouderophalend, verbaasd, gadeslaan hoe incoherent een samenleving probeert problemen op te lossen. 

Opwaardering

De maatregelen die de Portugese regering aankondigt, worden als simpele uitgangspunten voor de “planning” van de komende dagen of weken meegenomen en tot nog toe heeft het eigenlijk niet tot een verandering van ons gedrag geleid. Zeker, er zijn een paar dagen geweest waarop ik helaas wat werkzaamheden moest opschorten omdat de locatie in een naastliggende gemeente lag (een situatie die de komende weekenden zich weer zal ontvouwen) en een paar projecten noodgedwongen moest uitstellen omdat er geen materiaal beschikbaar was, maar vooralsnog was het mogelijk gewoon boodschappen te doen en van mijn dagelijkse wandeling met de hond te genieten. 

Natuurlijk heeft de situatie van de afgelopen tijd ook nadelige invloeden op het inkomen maar tot nog toe blijven alle gevolgen binnen de perken van onze manier van leven. Hier “op het dorp” zijn slechts wonderbaarlijk positieve gevolgen van de pandemie zichtbaar. Naast het feit dat er, qua dagelijkse gang van zaken, niets lijkt te zijn veranderd, of het moest het toegenomen verkeer zijn op de smalle weg die van het dorp naar de oever van de Zêzere loopt, ontluikt zich een opwaardering voor het leven op het platteland.

Huizen die jarenlang stonden te “verpieteren” worden met enthousiasme opgeknapt of geheel verbouwd, de gemiddelde leeftijd in het dorp gaat met gestage schreden naar beneden, het laatste schooltje in de gemeente lijkt van de ondergang te zijn gered door de toename van leerlingen en diverse slecht begaanbare zandwegen zijn geasfalteerd de afgelopen weken. Zoals ieder jaar is iedereen om ons heen druk met het maken van wijn en het verbranden van snoeiafval – en de eerste sinaasappelen zijn alweer geplukt.

Vakantievieren

Onze buren wonen op een vakantiebestemming, dat weten ze niet, maar op de een of andere manier schijnt het wel bij te dragen aan het acceptatieniveau als het neerkomt op de gevolgen van de huidige situatie. Nodeloos te vermelden dat wij daar ook wonen, een keuze die op het gevoel, edoch met een realistische blik is genomen. Ik veroorloof mezelf die conclusie ook op de meeste “buitenlanders” te reflecteren die hebben besloten om in dit mooie land hun leven te willen leiden. Gelijk onze viervoeter niet begrijpt dat ik met tegenzin een rondje omga als het pijpenstelen regent, verbaas ik me over de herhaaldelijk geuite klaagzang die regelmatig op de sociale media de tijdlijnen van diverse “expat”-groeperingen bevolkt. 

Natuurlijk zijn er situaties waarbij een aanwezigheid in het “moederland” onvermijdelijk of heel gewenst is, ook ik word geconfronteerd met de gevolgen van de pandemie en voorzie een “met lood in de schoenen” reis in het verschiet. Dat neemt niet weg dat voor iedere reisbestemming, familieaangelegenheden uitgesloten, geldt dat die locaties er volgend jaar nog steeds zijn. Vakantie “vieren” gaat ook op de vakantiebestemming waarvoor men reeds besloten heeft zich te vestigen.

Blokje om

De zon staat al wat lager, het is tijd om het “blokje om” aan te vangen, ook dat tijdstip is opgeslagen in het brein van onze Ella. Vanaf de voordeur naar het eerste bospad is 200 meter, de wandeling van viermaal links afslaan duurt 25 minuten, onderweg kom ik onze 82-jarige buurvrouw tegen met een bos takken op haar hoofd, ze is wezen sprokkelen zoals ze dat een paar keer per week pleegt te doen. Ik stel niet eens meer de overbodige vraag of ik haar zal helpen want ze heeft me al een paar keer duidelijk te kennen gegeven dat ze goed voor zichzelf kan zorgen en dat zo’n zware last slecht is voor de rug van een onhandige Nederlandse buurman. Een zwart mondkapje bungelt onder haar kin, compleet in lijn met de traditionele “weduwenkleding” die ze draagt. 

Als ik op de hoek van ons doodlopende straatje aankom, staan de buurtjes te kletsen, de oude vrouw heeft het kapje voor haar neus en mond geschoven, de andere buren staan op afstand achter hun eigen tuinmuur en slechts hun zoon – een uit de kluiten gewassen jongeman met het downsyndroom – heeft moeite met de plotselinge gezichtsbedekking waarin hij andere mensen ziet verschijnen. De hond krijgt “liefkozend” een paar tikken op haar neus, de “discussie” gaat over de kwaliteit van de aankomende wijn en over het feit dat je bij de buurman sinds een week je Repsol butaangasfles kunt omwisselen. Weer een reden minder om 20 kilometer naar het dichtstbijzijnde tankstation te rijden, ware het niet dat de laatste ondeugd ook moet worden gefaciliteerd, de pakjes halfzware shag die nog steeds als witte rook een budgetmatig vuurtje blijven aanwakkeren.

Hutspot

Ella en ik lopen de laatste honderd meter terug naar huis. Het moment dat ze “aan de riem mag trekken”, al was het maar om “de baas” wat makkelijker het steile straatje omhoog op te helpen. Op dagen als vandaag besef ik maar al te goed op wat voor prachtige plaats ik woon. U kent de uitdrukking wel, “Als ik mijn natje en mijn droogje maar heb”, en zo voelt het echt op zo’n zonnige novemberdag. Een wandeling, even gezellig kletsen met de buren, een fles wijn van de buurman, een krop sla van de buurvrouw en een langzaam donker wordend straatje waar de rest van de wereld ver weg is. Eenmaal thuis is er hutspot, met een geïmporteerde Unox rookworst, dat dan weer wel.