Nazaré is beroemd om zijn hoge golven voor de kust. Surfers krijgen hier natte dromen van. Ik ga uitleggen hoe die golven zo enorm kunnen worden en wat surfers met deze golven doen.
Hoe ziet het er onder water uit?
In de overgang van land (het continent) naar zee neem je de volgende stappen:
C = continentale helling; D = continentale verheffing; E = oceaan. Bron Office of Naval Research (ONR), VS.
Vanaf het strand of de klif kom je in het water op het continentaal plat. Dat is de verbinding tussen land en de diepe zee. Zo’n continentaal plat is gemiddeld 75 kilometer breed, maar het kan uitlopen tot 1500 kilometer. De diepte is maximaal enkele honderden meters.
Er is ook een juridische betekenis van een continentaal plat. Zo is het Nederlandse Continentaal Plat gelijk aan de Nederlandse Exclusieve Economische Zone. Volgens het VN-Zeerechtverdrag heeft Nederland in deze zone rechten op de exploratie en exploitatie, het behoud en het beheer van de levende en niet-levende natuurlijke rijkdommen van de wateren boven de zeebodem en van de zeebodem en de ondergrond daarvan.
Daarna loop je onder water steil naar beneden, over de continentale helling. Die is twee à drie kilometer diep. Via een overgang van een continentale verheffing kom je uit op de eigenlijke oceaanbodem.
Onder water in de oceaan bij Nazaré
De oorzaak van de hoge golven bij Nazaré ligt in de vorm van de zeebodem voor de kust van Nazaré. Hier ligt de Nazaré canyon (kloof). Dit is een van de grootste onderzeese canyons ter wereld, een gigantisch gat in de zeebodem! De Nazaré canyon is een onderwatergeul van 230 kilometer lang en tot 4.877 meter diep. Het is deze onderwaterkloof die normale golven in monsters verandert. De canyon eindigt vlak bij het Praia do Norte (Noordstrand) van Nazaré.1
De oorsprong van de canyon is nog steeds een mysterie. Onderzoekers vermoeden dat er een verband bestaat met de Nazaré-breuk, een breukzone in de aardkorst die aardbevingen kan veroorzaken.
Sinds oudsher is de omgeving van Nazaré altijd gevreesd door vissers vanwege de sterke zee. Er vonden verschillende schipbreuken plaats en zelfs zonk er een Duitse onderzeeër in de Tweede Wereldoorlog. Die ligt nog steeds in de diepten van de Nazaré-kloof.
Hoe worden de golven gevormd?
De grote golven in Praia do Norte in Nazaré zijn te danken aan de volgende factoren:
Wanneer inkomende golven naar de kust rollen, splitst Nazaré Canyon deze golven in tweeën. Een deel van het water duikt de kloof in en wordt zonder veel weerstand naar de kust gestuwd. Als de landwind van noord naar zuid waait, duwt deze een kleinere muur van water naar de gigantische golf die vanuit het zuidwesten komt, waardoor een soort waterbarrière en een dubbele golf ontstaat. Dat zorgt voor extra hoge golven.
In de clip 2018 Nazaré Tow in Sessions kun je goed zien hoe de golf ontstaat in de kloof, met een uitleg van experts van de World Surf League. De vertellers spreken de Australische variant van het Engels.
Surferhemel
Deze categorie golven trekt natuurlijk surfers vanuit de hele wereld naar Nazaré. De gigantische golven zijn te bedwingen in de periode van oktober tot februari. Dat is het moment waarop de meest ervaren surfers naar Nazaré komen, evenals duizenden toeschouwers die de spectaculaire prestaties willen zien en fotograferen. Alleen de dapperste en meest ervaren surfers wagen zich op de golven bij Nazaré. Waarschijnlijk zijn slechts ongeveer honderd mensen op aarde in staat en moedig genoeg om op golven van wel dertig meter hoog te surfen; daar is jarenlange ervaring voor nodig.
Er zijn voorwaarden verbonden voor surfers om de hoge golven te berijden. In Nazaré surfen ze hoofdzakelijk met behulp van een jetski. Deze brengt de surfer naar de juiste positie, de zogenaamde tow-in. Op minder gevaarlijke surfplekken in de wereld ‘zwemt’ de surfer naar zee om daar de juiste golf te pakken, het zogenaamde paddle-in. Bij wedstrijden is ook verplicht een jetski reddingsteam dichtbij aanwezig.
Op 22 januari 2024, na bijna twee jaar van voorpret, keerde de spannende big wave surfwedstrijd Tudor Nazaré Big Wave Challenge terug naar Praia do Norte in Nazaré. Het evenement vierde zijn zevende editie en werd gekenmerkt door spectaculaire golven, van tien tot vijftien meter hoog, die ’s werelds meest onverschrokken surfers op de proef stelden. Een korte videosamenvatting verscheen op de site van de World Surf League.
Gevaren
Het is duidelijk dat surfen op deze categorie golven niet zonder gevaar is. Een grote golf kan surfers zes tot vijftien meter onder het wateroppervlak duwen. Zodra de surfer niet meer ronddraait, moet hij of zij snel het evenwicht hervinden en uitzoeken waar de oppervlakte zich bevindt. Surfers hebben misschien minder dan twintig seconden om aan de oppervlakte te komen voordat de volgende golf hen raakt. Bovendien kan de waterdruk op een diepte van zes tot vijftien meter sterk genoeg zijn om de trommelvliezen te scheuren. Door sterke stromingen op die diepten kan een surfer ook op een rif of de oceaanbodem gesleurd worden. Dat kan ernstig letsel of zelfs de dood tot gevolg hebben.
Een van de grootste gevaren is het risico onder water te worden gehouden door twee of meer opeenvolgende golven. Het overleven van een drievoudige hold-down is buitengewoon moeilijk en surfers moeten voorbereid zijn om met deze situaties om te gaan. Een belangrijke keuze die big-wave-surfers moeten maken is het wel of niet gebruiken van een riem (de leash) die de surfer verbindt met de surfplank. In veel gevallen kan de riem een surfer meer kwaad dan goed doen, omdat de surfer onder water kan worden gehouden en zo de oppervlakte moeilijk kan bereiken. Andere surfers voelen zich echter afhankelijk van zo’n riem. Tegenwoordig zijn surfplanken uitgerust met voetsteunen in plaats van riemen, om de surfer enige veiligheid te bieden zonder veiligheidsrisico’s te veroorzaken terwijl de surfer onder water is.
Deze gevaren hebben verschillende big-wave-surfers het leven gekost.
Wie beteugelde de hoogste golf?
In Nazaré werd in 2020 het Guinness World Record surfen (mannen) gevestigd door Sebastian Steudtner. Hij brak het record voor de kust van Praia do Norte, Nazaré toen hij door een golf surfte van maar liefst 26,21 meter.
Op 22 januari 2023 vestigde de Australische Laura Enever een nieuw Guinness wereldrecord voor paddle-in-surfen. Ze bereed een golf van 13,6 meter bij een buitenste rif aan de noordkust van Oahu, Hawaii.
Varia
Op Portugal Portal werd al eerder over Nazaré gepubliceerd:
Ton Haak schreef in het artikel Reiziger hoe Cees Nooteboom Nazaré beschreef.
Mariëlle Verhoef vertelt over het traditionele dorpje Nazaré.
Verder lezen
- Een dieper inzicht in de diepe canyon kun je krijgen door het lezen van dit document uit 2015: The Nazaré coast, the submarine canyon and the giant waves- a synthesis‘ van Pedro Proença Cunha en Margarida Porto Gouveia van de Universiteit van Coimbra. ↩︎
Ik heb eens, gezeten op het Nazarése strand, met verbazing gekeken hoe het een groep van zes of zeven potige vissermannen een halfuur lang niet lukte om een sloep – in mijn lekenogen een gewone roeiboot – door de branding te krijgen, die niets voorstelde bij de ‘surfgolven’ waarover het hier gaat. Telkens werd de boot op het strand teruggeworpen. Maar de aanhouders wonnen uiteindelijk.
Gesurft werd daar toen bij mijn weten nog niet (het is meer dan veertig jaar geleden). Ik ben ook een keer, niet veel verder dan tot mijn knieën, het water ingegaan, maar het terugtrekkende water was zo sterk dat je onderuit ging. Doodeng. Dit zijn natuurkrachten waarmee niet te spotten valt. Dank voor de heldere uitleg over de oorzaak van dit fenomeen.
Ik lees dat er een Duitse onderzeeër gezonken is bij Nazaré, terwijl ik mijn hele leven gedacht heb dat dit juist de bedoeling is van een duikboot: onder water zinken…
Permanent gezonken blijven kan nooit de bedoeling zijn geweest. 🙂