En Salvador redde het Eurovisie Songfestival

Denk niet dat muziek in Portugal alleen maar Fado is! Natuurlijk heeft Portugal zijn eigen ouwe rockers band (Xutos e Pontapés), smartlappenkoning (Tony Carreira), hiphop gezelschap (Da Weasel) en foute dansmuziek (Maria Leal). Het alternatieve Portugese volkslied is “Minha Casinha”, dat kun je als artiest op ieder willekeurig moment inzetten en dan hoef je zelf niet te zingen, dat doet het publiek wel voor je. In de open bus op weg naar de president zongen de voetballers van het Portugese kampioenselftal in 2016 het ook.

Guitarra Portuguesa

Het meest bijzondere in Portugal qua muziek is de “Portugese gitaar”, want hoeveel landen hebben nu hun eigen specifieke muziekinstrument uitgevonden? (Ik tel de didgeridoo uit Australië even niet mee, dat is een misthoorn). De Portugese “gitaar” is meer een luit dan een gitaar, het is een tokkelinstrument met maar liefst twaalf snaren (een gewone gitaar heeft er zes). Dat is dus hard werken voor de bespeler, al zijn die snaren wel twee aan twee gestemd, dus dat maakt het wat minder gecompliceerd, melodieus gesproken.

Saudade

Er zijn twee varianten, de Lissabonese en de Coimbranese “Guitarra Portuguesa”. De versie uit Coimbra is iets groter dan die uit Lissabon en wordt wat lager gestemd. Dat heeft vast te maken met het feit dat de fado uit Coimbra door mannen wordt gezongen (in tegenstelling tot alle andere fado, dat is een vrouwenaangelegenheid). Weer die fado.

De fado is trouwens een serieuze zaak, hij staat op de UNESCO werelderfgoedlijst. Dan kunnen Jacques Brel en Golden Earring nog zo onvergetelijk zijn, maar dat niveau hebben ze niet gehaald. De sleutel is “saudade”, de onvertaalbare emotie van verlangen en liefde en pijn. Een cocktail waarvan alleen Portugal het recept kent.

Songfestival

Dat bleek ook maar weer op 13 mei 2017 bij het jaarlijkse Eurovisie Songfestival. Tussen het geweld van halfnaakte jodelende deernes, dansende apen en vrouwen met baarden bleef Salvador Sobral namens Portugal met gemak overeind met een fragiel lied. Nota bene ook nog in de eigen Portugese taal gezongen. Het leek geen fado maar dat was het dus wel. Zowel de vakjury als het Europese publiek werden gegrepen door de pure emotie van de echte artiest. Van choreografie was gelukkig geen sprake, zijn welhaast spastische bewegingen stonden in dienst van zijn zanguitvoering en die was hemels.

Salvador redde het songfestival, maar vooral nadat hij al gewonnen had. “We leven in een wereld van fastfood-muziek, muziek is geen vuurwerk, dit is een overwinning voor muziek die echt iets betekent” zegt hij en zingt vervolgens met componiste en zus Luísa het lied nogmaals. Ontroerend en bijna nog beter.

Diébband

Eigenlijk raar dat we wel een nationale feestdag hebben op de sterfdag van Luís de Camões (ouwe dichter) en niet op die van Amália Rodrigues (Godin van de fado). Nog een paar jaar socialistische regering en dat komt vast wel goed! Tot die tijd nodig ik ieder lezer graag uit om eens in Albufeira in Vertigo-bar binnen te stappen. Dat is de grootste live-muziektent van Albufeira en daar speelt op zaterdagavond de beste band van heel Portugal en omstreken (mijn band ;-)).

Vraag dan “Minha Casinha” aan, we spelen het gegarandeerd. En het publiek zingt het woordelijk mee. “Minha Casinha” heeft in zijn openingsregel al het woord “saudades” staan. “Modesto primeiro andar, a contar vindo do céu”, de eerste verdieping als je telt vanaf de hemel. De fado zit in de ziel, ook in de moderne Portugese muziek…

Dit artikel stamt uit 2017. Sinds de pandemie treden er in Vertigo geen live bands meer op. De Diébband is echter springlevend. Cees Groenewegen speelt tegenwoordig in de Guilty Pleasures coverband.