Eerste exemplaar van ‘Portugal, stukje bij beetje’ uitgereikt aan de Nederlandse ambassadeur in Portugal

Auteur Cees Groenewegen interviewt Ambassadeur Nienke Trooster en reikt haar het eerste exemplaar van zijn boek uit.

Op een dag vraagt mijn uitgever me: “Aan wie ga je het eerste exemplaar van je boek geven? Als dat een bekend persoon is dan levert het nog wat publiciteit op.” En een mooi verhaal voor Portugal Portal, denk ik erachteraan. Mijn gedachten gaan direct uit naar Margaret Krijnen, de actieve en bereikbare voorzitter van de Nederlandstalige club in Portugal, maar ook naar streekgenoot Louis van Gaal die momenteel bijklust als bondscoach van Oranje en misschien nog wel bekender is. Of Linda de Mol, die in haar Algarviaanse villa aan het bijkomen is van beslommeringen in Nederland. Maar ik besluit hoog te mikken en trek de stoute schoenen aan: ik schrijf een brief aan Hare Excellentie Nienke Trooster, de Nederlandse ambassadeur in Portugal.

Lissabon

De ambassadeur neemt mijn verzoek zeer serieus en wacht even met antwoorden. Ik stel mij voor dat de veiligheidsdiensten mij geheel doorlichten en ook het internet afspeuren op subversieve teksten en twijfelachtige activiteiten. Maar ik kom door de ballotage en wordt nota bene op Valentijnsdag uitgenodigd in de ambassadeursresidentie in Lissabon. Als een soort van cadeau vraag ik mijn vrouw Paula mee, dan is de rit gezelliger en kan zij foto’s maken.

Zoals het een echte Nederlander betaamt, ben ik een half uur te vroeg aanwezig want je weet maar niet wat voor verkeerstoestanden je in een stad met bijna drie miljoen inwoners kunt tegenkomen. In mijn boek schrijf ik dat te vroeg komen in Portugal onbeleefd is, maar ook dat te laat komen in Nederland onbeleefd is. Er zit dus niets anders op dan stipt om elf uur aan de bel te trekken. De bode heeft mijn aanpak geraden want de deur zwaait direct open. Paula en ik worden binnengeleid in een machtig mooi, monumentaal pand met natuurlijk een brede trap waarop we naast elkaar naar de eerste verdieping kunnen lopen. Daar verwelkomt ambassadeur Nienke Trooster ons met open armen.

Door de coronapandemie werken ook de medewerkers van de ambassade veel thuis. Actuele informatie over openingstijden en contactgegevens kun je vinden op www.nederlandwereldwijd.nl/landen/portugal/over-ons/ambassade-in-lissabon. De Nederlandse ambassade in Lissabon is dag en nacht te bereiken op +351 21 391 49 00.

Koffie

We zijn aanbeland in een stukje Nederland, want eerst is er koffie. De gewoonte om bezoek direct van drank te voorzien kennen Portugezen nu eenmaal niet. Het is overigens een misverstand dat het grondgebied van een ambassade zou behoren aan het land dat de ambassadeur heeft gestuurd. Nee, de wetten van het gastland gelden gewoon, maar de ambassadeur heeft wel het diplomatieke alleenrecht om te bepalen wie de ambassade mag betreden en wie niet. En een ambassade bestaat vaak uit twee panden, zo legt de ambassadeur uit. Het kantoordeel waar dagelijks de medewerkers in de weer zijn en daarnaast de residentie, de woning van de ambassadeur, waar wij worden ontvangen. Ze liggen in het centrum van Lissabon op een steenworp afstand van elkaar.

Direct na de koffie overhandig ik het zorgvuldig apart gehouden eerste exemplaar van mijn boek aan de ambassadeur. Mevrouw Trooster is nieuwsgierig, naar haar mening een goede eigenschap om in de buitenlandse diplomatieke dienst te slagen. Ze hoopt dat de positie van de vrouw in Portugal in mijn boek behandeld wordt en ik stel haar gerust. Er is geen apart hoofdstuk aan gewijd maar op vele plaatsen komt die aan de orde, bijvoorbeeld als het gaat over arbeidsparticipatie (ligt in Portugal hoger dan in Nederland) maar bijvoorbeeld ook bij de naamgeving van kinderen. Die krijgen namelijk ook de familienaam van de moeder mee.

Portugal

De ambassadeur vertelt zich goed te hebben voorbereid op haar post in Portugal en al in haar laatste maanden in Vietnam lessen in de Portugese taal te hebben genomen. Een advies dat ze graag meegeeft aan eenieder die voor langere tijd in een ander land wil verblijven: bereid je zo goed mogelijk voor. Dat is tegenwoordig met de vele informatie die online beschikbaar is ook niet meer zo moeilijk. Ze vertelt er direct bij dat ze ook positief was verrast door de goede kennis van de Engelse taal van veel Portugezen. Daardoor en door haar gedegen voorbereiding, was het gemakkelijk om op stoom te komen in Portugal.

Het valt niet mee om negatieve punten van Portugal uit mevrouw Trooster te trekken, ze is diplomatiek zoals ze als ambassadeur behoort te zijn. Uiteindelijk geeft ze toe dat ze had verwacht dat een Portugees gemakkelijker ‘nee’ zou kunnen zeggen dan dat ze in Azië lange tijd gewend was. Nee dus. Ik vertel dat een hoofdstukje in mijn boek ‘Geen antwoord’ heet. Dat heeft daar alles mee te maken. Liever dan negatief antwoorden, zegt de Portugees dan maar niets. Als Nederlander denken we dan dat het verzoek vergeten is, maar dat is niet zo. We moeten alleen leren het ontbreken van een antwoord te interpreteren.

Identiteit

De ambassadeur vertelt ze in bijna een decennium in Azië heeft geleerd dat er wel degelijk zoiets als een Europese identiteit bestaat. We denken in Europa dat we heel divers zijn maar van buitenaf gezien hebben Europeanen dus meer gemeen dan dat we ons realiseren. Mevrouw Trooster woont inmiddels 19 jaar buiten Nederland maar zegt zich nog steeds op en top Nederlandse te voelen. Het voortdurend veranderen van standplaats voorkomt natuurlijk ook het wortel schieten, evenals haar bijzondere functie waarbij Nederland steeds voorop staat. Waar ik volgens mijn vrienden inmiddels een halve Portugees ben, trekt de ambassadeur over een aantal maanden haar Portugese deur achter zich dicht op weg naar een nieuwe uitdaging. Ze doet geen uitlatingen over de aard daarvan, tot dat moment staat Portugal immers voorop.

Het is niet verplicht om je als Nederlander in Portugal bij het ministerie van Buitenlandse Zaken te registreren, maar ambassadeur Trooster beveelt de registratie wel van harte aan: https://informatieservice.nederlandwereldwijd.nl/

Het is bijzonder hoe een ambassadeur en een schrijver/muzikant overeenkomsten kunnen hebben. Het blijkt dat we beiden ’s ochtends binnenshuis trimmen met het Portugese nieuws aan, om bij te blijven en aan onze Portugese taalvaardigheid te werken. We hebben beiden een niet-traditioneel huishouden waarin de vrouw kostwinner is. En we zijn beiden groot geworden met de term Koninginnedag, na twee jaar coronaperikelen hopen we Koningsdag dit jaar weer als vanouds te kunnen vieren.

Nederlanders in Portugal

In 2020 schreef ik een artikel waarin ik berekende dat er zo’n 45.000 Nederlanders in Portugal wonen. Dat zijn er veel meer dan de krap 10.000 officieel geregistreerden. De ambassadeur zegt dat het er naar haar inschatting tussen de 15.000 en 20.000 zijn, maar geeft onmiddelijk toe dat het natuurlijk afhangt van welk woonbegrip je hanteert. Ze raadt overigens alle Nederlanders in Portugal aan om zich te registreren bij de informatieservice van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Niet in verband met die telling, maar zodat de ambassade ze kan bereiken bij eventuele calamiteiten.

Na anderhalf uur verlaten we de ambtswoning van de ambassadeur. Met zo’n belangenbehartiger mogen Nederlanders zich gelukkig prijzen. Jammer dat haar vier jaar er bijna op zitten.

Wil je “Portugal, stukje bij beetje” buiten Nederland bestellen, stuur dan een email naar portugalstukjebijbeetje@gmail.com.

Dit artikel is eveneens verschenen op de schrijverswebsite van Cees Groenewegen.