Dominika en Décio staan al bij ‘mijn’ molen in Paderne te dromen als ook ik te vroeg arriveer. Ze zijn bezig met de restauratie van twee molens in Silves voor vakantieverhuur en willen alles van molens weten. De molens in Silves zijn niet hun eigen molens maar zo gaan ze er wel mee om. De droom van de klant is ook hun droom geworden.
d.architects is het architectenbureau van Dominika van Eenbergen en Décio Nascimento uit Coimbra, jonge mensen met toch al heel wat ervaring. Ze zijn naar de Algarve afgereisd voor twee projecten. Dominika en Décio blijken rubberlaarzen achterin de auto te hebben liggen. Veldwerk is namelijk net zo belangrijk als kantoorwerk en je weet maar niet waar je uitkomt.
Half gaat niet
‘Als wij een project doen dan pakken we het ook echt aan alle kanten beet. Het begint met goed te begrijpen wat de klant wil, en gelijk daarna de regels en het bestemmingsplan nakijken om te begrijpen wat er kan en mag. Om die reden gaan we ook soms met de klant op zoek naar het object van haar of zijn dromen. Met een klant die een microbierbrouwerij wilde bouwen zijn we gewoon andere bierbrouwerijen gaan bezoeken, om te begrijpen hoe het in zijn werk gaat. En om inspiratie op te doen. Dromen hoeven niet altijd groot te zijn of onbereikbaar te lijken. Juist niet. Mensen dromen helemaal niet van luchtkastelen, ze dromen van hun thuis. Als we dat “thuis” eenmaal in kaart hebben gebracht, dan is het ook haalbaar. Maar vervolgens moet het tijdens de uitvoering wel allemaal goed gaan en daarom blijven we erbovenop zitten, van begin tot einde.’
Taal
We spreken Portugees maar soms ook Engels en met Dominika alleen spreek ik gewoon lekker Nederlands. Dominika verhuisde al op jonge leeftijd met haar Nederlandse ouders naar Portugal en is zo perfect tweetalig opgegroeid. Haar opleiding genoot ze deels aan de Universiteit van Coimbra en deels aan de Technische Universiteit Delft. Décio is een volbloed Azoriaan, geboren op Terceira, gewoond op São Jorge, gestudeerd op São Miguel, en hij heeft uiteindelijk zijn architectuurstudie in Coimbra afgerond.
Architectuur
Ik weet weinig van architectuur maar ik houd er wel ontzettend van. De ogen van de Dominika en Décio lichten op als ik het Casa de Música noem van Rem Koolhaas en het Casa das Histórias (van Eduardo Souto da Moura, vertellen ze me). Ze houden van het ontwerpen van mooie dingen maar vinden het juist een uitdaging om dat te doen binnen de grenzen van het praktische. Mooie voorbeelden zijn het Casa Milà en het Casa Batlló van Gaudi, dat in de eerste plaats gewoon luxe woonhuizen waren. Gaudi, je weet wel, die van de Sagrada Família basiliek in Barcelona. Gaudi kreeg de opdracht voor die fenomenale kerk ná het bouwen van die huizen, niet andersom. Want je moet ook kunnen bouwen binnen de grenzen van wat kán en mág. Dat is eigenlijk veel interessanter dan een volledig vrije opdracht.
Bouwkundige inspecties
Als ik vertel over de aankoop van mijn huis, twijfels over de constructie, vraagt Dominika waarom ik geen bouwkundige meenam bij de bezichtiging. Ik verwachtte dat zoiets hen niet zou interesseren. Als je de ene dag een bierbrouwerij aan het bouwen bent, heb je dan de volgende dag wel zin in een bouwkundige inspectie?
Dominika: ‘Ja, zeker! Om de afwisseling, maar ook omdat iedere vraag zijn eigen aspecten heeft. Of het nu bestaande bouw is of het onderzoeken van bouwmogelijkheden op terreinen, al dan niet met ruïne. En het is ook altijd weer leuk om nieuwe mensen te leren kennen. We hebben geen vaste prijs voor zo’n inspectie, we vragen eerst foto’s en de beschrijving op en doen dan een prijsopgave. De klant krijgt een uitgebreid rapport met onze bevindingen, dat afhankelijk van de situatie kan variëren van tien tot dertig bladzijden.’
Bidet
Het meest typische verschil tussen huizen in Portugal en Nederland is naar mijn mening het bidet. In Nederland zie je het nooit, in Portugal altijd. Of overdrijf ik nu? Dominika: ‘Er zijn natuurlijk wettelijke eisen maar dat wil niet zeggen dat ieder Portugees huis ook daadwerkelijk zo’n bidet heeft. Portugese huizen zijn meestal uitgerust met meer sanitair, met meer en grotere badkamers. Maar het is ook weer niet zo dat je nu per se een ligbad en een bidet moet hebben. We weten binnen de wettelijke eisen meestal wel een mouw te passen aan de wensen van de klant. Maar waar de wet een eis stelt, zullen we zeker volgen. Anders kan dat problemen opleveren voor de klant en we vinden het belangrijk om dat te voorkomen.’ Ik vertel Dominika dat ik altijd al een artikel over Het Bidet heb willen schrijven en vraag of zij het niet wil doen. Ze schiet in de lach en stemt toe, mits ik beloof te helpen. Dat zit dus in het vat!
Wat mag er?
In Portugal mogen we ons huis gewoon geel verven als we dat willen, maar dat wil niet zeggen dat alles mag. Iedere Portugese gemeente heeft een PDM (bestemmingsplan) en bouwvergunningen zijn een bekend hoofdpijndossier. Kloppen alle registraties bij de Registo Predial, het Portugese kadaster, wel? Vaak wordt een advocaat ingehuurd om alles te controleren en dat is heel begrijpelijk. Maar Dominika legt uit dat ze zelf ook liever nog even de papieren nalopen. Ze kijken er met architectenogen naar, ze zoeken niet alleen naar problemen maar ook naar mogelijkheden. Ze kijken niet alleen naar wat mág, maar ook naar wat er nog meer kán.
Team
‘We hebben er bewust voor gekozen om met een heel klein eigen team te werken. Alle andere specialiteiten zoeken we op. Daarbij blijft er overigens niets aan de strijkstok hangen, het contact van de klant met iedere betrokken partij is direct en de calculatie volledig open. Deze werkwijze maakt ons flexibel, maar belangrijker nog, we kunnen precies de juiste persoon bij de klus zoeken. Het betekent wel dat we soms meer aandacht aan een project moeten geven maar dat vinden we niet erg. Uiteindelijk is het toch ook ons kindje. ‘
Klanten
De klanten van d.architects komen vanuit geheel Europa en zelfs van daarbuiten. Portugal is populair in de wereld. Maar natuurlijk nemen Nederlandstaligen een belangrijke plaats in, omdat Dominika Nederlands spreekt, maar ook omdat zij vanuit haar kennis van Nederland kan begrijpen waar bepaalde wensen en vragen vandaan komen. ‘De Portugese architect heeft een veel ruimere rol dan de Nederlandse, en soms moeten we ook een brug slaan qua mentaliteit. Dingen nemen nu eenmaal hun tijd in Portugal en daar bereiden we onze klanten op voor. Al weten we natuurlijk ook waar we bochten kunnen afsnijden. Maar uiteindelijk moet het allemaal wel kloppen.’
d.architects, de d komt van Dominika en Décio, en ook een beetje van dromen. Dat hadden ze zelf niet zo bedacht maar het past wel, dat geven ze toe.
d.architects
+351 911 870 596 (Décio)
+351 917 933 085 (Dominika)
e-mail: ask@darchitects.pt
website: www.darchitects.pt/#homenl
Op 19 oktober 2023 geven Dominika en Décio een Nederlandstalige webinar voor de leden van de Nederlandstalige Portugese club NCA. Ook niet-leden kunnen zich daarvoor tegen een kleine betaling aanmelden. Mail voor de aanmeldingslink naar ask@darchitects.pt
Mooi artikel, verhelderend.