Ik kijk graag naar Portugal em Direto, een tv-programma dat elke werkdag wordt uitgezonden en dat mij doet denken aan Van Gewest tot Gewest. De presentatrice van het programma, Dina Aguiar, brengt nieuws uit alle regio’s van Portugal. Evenementen, toeristische informatie, curiosa, van alles komt voorbij.
Onlangs kwam de gemeente Tabuaço in het nieuws vanwege een klok die uniek is in de wereld, gemaakt door een van haar inwoners, Amândio José Ribeiro, die er 28 jaar aan gewerkt heeft. De maker noemde zijn uurwerk ‘de meest complete klok ter wereld’ en gaf de klok de naam Rijomax. Ri van Ribeiro, Jo van José, Ma uit Amândio. De x aan het eind is bedoeld om de naam te laten klinken als een bestaand horlogemerk, bijvoorbeeld Timex of Rolex.
De Rijomax
De klok, een waar kunstwerk, is gemaakt van gerecycled materiaal en verdeeld over vier kasten. Hij weegt meer dan 150 kilo en is twee meter hoog. Er zijn zo’n 45 wijzerplaten die je kunt aflezen en daarop staan meer dan zestienduizend cijfers en letters.
Op de Rijomax kun je zien welke week het is, welke maand, welke dag en welk seizoen. Ook kun je het dierenriemteken aflezen, zien wat voor weer het is en welke heilige die dag geëerd wordt.
De klok laat de bewegingen van de zon en de maan zien, geeft aan wanneer de zon opkomt en ondergaat en wanneer het een schrikkeljaar is.
Hij signaleert data van belangrijke gebeurtenissen uit het verleden, zoals de eerste vliegreis en de eerste draadloze telefoon. De klok heeft een thermometer en een radiospeler die als wekker fungeerde.
Senhor Amândio
Amândio José Ribeiro leefde van 1912 tot 2002. Als kind speelde hij al met klokken. Na de lagere school werd hij in de praktijk opgeleid tot uurwerkmaker en goudsmid. Hij was een simpele, bescheiden man, maar ook een genie die geobsedeerd was door perfectie.
Senhor Amândio, zoals iedereen hem noemde, bouwde de Rijomax tussen 1945 en 1973. Er zitten meer dan zestienduizend uren werk in. Zo ontstond de meest complete, exotische en bijzondere klok ter wereld.
Klokkenmakers van overal vandaan namen contact op met senhor Amândio om de klok van hem te kopen, maar hij wilde dat niet. In 2002, het jaar van zijn overlijden, verkocht hij zijn schepping aan de gemeente. Die stelt hem tentoon in de Loja Interativa de Turismo. Helaas is de klok na de dood van zijn maker gestopt en niemand heeft hem ooit weer aan de praat gekregen.
Eise Eisinga
Dit verhaal doet mij denken aan de Nederlandse amateurastronoom Eise Eisinga (1744-1828). Hij was een welgesteld man die goed verdiende met zijn bedrijf in de wolindustrie. In zijn vrije tijd studeerde hij wiskunde en astronomie. Toen een Friese dominee beweerde dat de wereld in 1774 zou vergaan als gevolg van een samenstand van vier planeten, vond Eise het leuk om een machine te bouwen die zou laten zien dat de aarde toch wel zou blijven bestaan. Hij bouwde op zolder een uurwerk dat de bewegingen van de zon, maan en planeten aanstuurde.
Het plafond van zijn woonkamer werd een planetarium.
Hij deed zeven jaar over de bouw ervan. Toen hij stierf op 84-jarige leeftijd liet hij een testament na waarin hij de werking van zijn planetarium nauwkeurig beschreef.
Had senhor Amândio dat nou ook maar gedaan!
- Loja Interativa de Turismo, Jardim Conde Ferreira, 5120– 400 Tabuaço
- Koninklijk Planetarium Eise Eisinga, Eise Eisingastraat 3, 8801 KE Franeker
- Portugal em Direto is ook te zien via RTP Internacional
Leuk verhaal, Maja!
De YouTube clip Horizontes da Memória – Tabuaço, Louvada Seja a Terra – 2002 laat nog meer details van de Rijomax zien, toen de klok nog functioneerde. Vanaf minuut 8:25 tot 13:00.
Dank je Henk voor je compliment. Wat heb je een leuk fragment gevonden over de Rijomax en zijn schepper met uitleg van José Hermano Saraiva. Ik genoot altijd van zijn tv-optredens. Omdat hij zo duidelijk sprak en met zoveel enthousiasme vertelde, heb ik er veel van opgestoken.
Erg leuke video en omdat de man breedsprakig is, langzaam praat en goed articuleert, kan ik het met mijn gebrekkige Portugees toch aardig volgen. Ik vond (zonder ernaar te zoeken) nog een ‘eigentijdser’ filmpje, waarin het beeld beter is, maar … de dames formuleren bondiger, spreken vijfmaal zo snel en de articulatie bij de uitleg gaat schuil achter een mondkapje – waaróm? Zou men bang zijn voor digitale COVID-besmetting? Gelukkig wist ik al waar het over ging. Misschien toch leuk om te zien? https://www.youtube.com/watch?v=MLc98UvNuOE
Bedankt voor je reactie. Het filmpje dat je hebt gevonden is gemaakt door de gemeente Tabuaço in 2021, tja, pandemische tijden.
Gebrekkig Portugees? Janwillem, doe er wat aan, je bent niet voor niets taalfanaat!
Groeten, Maja
Waar ligt Tabuaço? Moest ik opzoeken. In het district Viseu. En de Rijomax was mij evenmin bekend. Toch vaker naar Portugal em Direto kijken!
Het Koninklijk Planetarium Eise Eisinga in Franeker, daar was ik, totaal interessant. Tijdens een meerdaagse fietsreis langs de Friese 11steden. In die provincie is meer te zien dan water, weilanden en koeien. Als schaatsfan – natuurijs, lang geleden (zucht) – was het Eerste Friese Schaatsmuseum in Hindeloopen een must. Een cultuurhistorisch museum, ook een aanrader.
Genoeg promotie voor Friesland. Terug naar Portugal, naar Maja uit Tavira voor haar zoveelste mooie bijdrage. Bedankt!
Dank Michiel voor je enthousiaste reactie en aanvulling!
Heel leuk Maja en ook nog met een filmpje er bij. Moeilijk om uit wijs te worden als er geen beschrijving bij zit, lijkt me. En ook leuk dat je het planetarium van Eise Eisinga noemt. Groeten van António en Olga
Dank Olga en António voor jullie reactie. Groetjes, Maja