Mijn jongste dochter Loes is alweer in het laatste jaar van haar studie. Zij is dit jaar finalista. Dit is de laatste keer dat ze actief meedoet met de Queima das Fitas. Op zondag, tijdens de optocht, was ik er weer bij. Loes vertelde me als ‘ervaringsdeskundige’ – het is al haar vijfde Queima – wat er allemaal gebeurt in deze feestelijke week.
De Queima das Fitas duurt ruim een week en begint op donderdagnacht met de Serenata Monumental op het plein van de Sé Velha. Om zeker te zijn van een plekje op het overvolle plein moet je er vroeg bij zijn. Loes: “We waren er al rond lunchtijd. We hadden een goede plek, naast de trappen van de Sé Velha waarop de fadozangers staan.”
Om 12 uur ’s nachts begint de Serenata en zingt een studenten-fadogroep een aantal serieuze liederen met als sluitstuk de Balada de Despedida, een fado over het naderende afscheid van hun geliefde studentenstad Coimbra. Huilen is verplicht bij dit nummer. Dit is het enige lied dat alle zangers samen zingen. Bij de andere fados zingt er steeds één.
De regels zijn streng: Bij de Serenata moet je tijdens het zingen van de plechtige de fado je cape helemaal omslaan zodat er geen wit van je overhemd te zien is en de gekleurde fitas, mogen ook niet zichtbaar zijn. Die houd onder je cape. Het hele plein, vol met studenten, ziet dan zwart.
Aan het eind roept iedereen “Ef Er e A” en gooien alle afgestudeerde studenten hun pastas (leren mappen) met daaraan de kleurige fitas (linten) omhoog. Loes: “Ik gooide maar niet al te hoog – stel je voor dat ik mijn pasta in de drukte kwijt zou raken.”
Dezelfde fadogroep zingt na het gooien van de pastas de vrolijke ballade Maria Madelena. Nu mag er gedanst worden.
Na dit plechtige gedeelte mogen de afgestudeerden hun cape af doen. Je ziet nu ook weer wat wit, van de overhemden en wat kleur, van de linten. De cape mogen ze later wel weer dragen maar de traje (het kostuum) nooit meer.
Als je écht bent afgestudeerd – meestal is dat pas een paar maanden later – is het traditie om samen met je medestudenten de traje (het kostuum) in repen te scheuren. Deze repen worden op het hek van de Porta Férrea gehangen, de poort bij het hoofdgebouw van de universiteit. Je ziet daar inderdaad soms flarden stof hangen.
Concerten
Op vrijdag beginnen in de Baixa, aan de oever van de Mondego, de concerten (Noites do Parque). Tot en met de vrijdag daarop zijn er elke avond concerten. Het hoofdoptreden begint altijd pas om 2.00 uur ’s nachts. Elke avond staat één faculteit in de schijnwerpers en dan komt ook de tuna (traditionele muziekgroep) van die faculteit. Loes: “De meest polulaire tuna is van Medicijnen: ze maken de beste muziek én ze hebben de mooiste mannen.”
Elke avond, vóórdat de concerten beginnen, doe je iets met je collega-studenten, zoals een jantar de curso (avondeten met je jaargenoten), een etentje met vrienden en/of bier drinken bij een van de barretjes rondom het Largo do Portagem. De hele week dragen alle afgestudeerde studenten het zwarte kostuum, de traje, maar niet meer de cape.
Optocht
Op zondag is de cortejo (optocht). Pas dan mogen de finalistas hun gekleurde hoed, revers, corsage en wandelstok dragen. Alles in de kleuren van de faculteit. Aangezien de familie die dag toch komt, kunnen de moeders dan snel de gekleurde revers en de corsage op het kostuum naaien. De studenten hebben daar geen tijd voor, die moeten uitslapen…
De studenten die in hun voorlaatste jaar zitten staan op de wagens, de afgestudeerden lopen er naast. Het is traditie om elkaar 3x op de hoed mag slaan met je wandelstok (dit heet: bengaladas). Dit is voor geluk tijdens je verdere leven. De hoed moet aan het einde helemaal kapot zijn.
Strand
Op zaterdag is er een galabal, in een professioneel gedecoreerde feesttent bij het Mosteiro de Santa Clara (het Santa Clara Klooster).
Op woensdag om 23.00 uur is er voor alle finalistas nog een laatste bal, de Chá Dançante. Daar is het traditie om de (piepschuimen) decorstukken en versieringen van het galabal stuk te slaan met je bengala en decoratiestukken mee te nemen als herinnering. Loes: “Ik vond een stuk stof van een draperie dat ik omsloeg als cape, het was koud die avond. En het hielp ook tegen de regen.”
Na dit laatste bal gaat er een speciale gratis trein om 6.00 ’s morgens naar Figueira da Foz, waar de studenten hun roes uitslapen op hun capa op het strand.
Die middag is er op het Praca de Touros in Figueira da Foz een tourada (stierengevecht) met kleine stieren. Om vier uur gaat er weer een gratis trein terug.
Vermoeiend
Loes: “Een nacht zonder slaap, dus behoorlijk vermoeiend! En tussendoor overdag nog werken aan je scriptie, om op tijd te kunnen afstuderen”. Het is een doodvermoeiende, maar onvergetelijke week!
Gevieren voorpret: we genoten van Fado en de foto’s van Loes.
Adeus,
Um embracao
Hey, leuk dat jullie het verslag hebben gelezen. En fijn dat het alvast voor wat voorpret zorgt. Misschien tot ziens deze zomer in Portugal. Beijinhos!
Wat een leuk stukje Winy!
Dank je, Mariëlle. Ik voel me wel heel bevoorrecht dat ik dit zo van dichtbij meemaak. En dan is het leuk om het op een persoonlijke manier te vertellen.