De gerenoveerde Bolhão markt in Porto. Wat is er anders?

Dagelijks zijn 120 werkmannen aan de slag om de markt van Bolhão, gerenoveerd en aangepast aan de nieuwe behoeften van comfort en technologie zonder zijn essentie en uitstraling te verliezen, begin volgend jaar aan Porto terug te geven.

De markt is niet alleen dé referentie bij uitstek voor verse producten en smullerijen voor de stedelingen zelf, maar ook voor de Noord-Portugezen en misschien wel voor het hele land.

In 1893 koopt de stad Porto een stuk land aan dat ingericht moet worden als marktgebied, zodat de mensen hun waren kunnen verruilen. Het gaat om een groot moerasachtig gebied waar een beek doorheen stroomt. Bolhão betekent grote (water)bubbel. Pas in 1914, tijdens de Eerste Wereldoorlog, worden de muren gebouwd.

Een staaltje neoklassieke architectuur

Na een ruim 100 jaar bestaan valt de markthal van ellende uit elkaar. Alles is verroest, kapot of weggerot. Iets moest er zeker gebeuren, maar het werd heel veel meer. In 2018 sluiten de marktdeuren en in 2022 gaan ze weer open. Het duurde eventjes, maar slechts een fractie van de renovatie van ‘ons Stedelijk’, nietwaar?

Bolhão oogt nog precies hetzelfde, maar is nu uitgerust met hedendaagse voorzieningen. De restauratiewerkzaamheden bedragen 22,3 miljoen euro. Door de KVK van Porto is ook nog eens 2,13 miljoen euro gereserveerd om de terugkeer van de oorspronkelijke 62 handelaren en 26 huurders te faciliteren door hen financieel te ondersteunen bij de terugkeer naar de nieuwe ruimtes.

Tender

Voor 2018 schreef de KVK een tender uit voor de renovatie van Bolhão. Het project werd gegund aan Lúcios & ACA. Nuno Valentim, een van Portugals meest bekroonde rehabilitatie-architecten, zorgde voor de bouwtekeningen.

De verbouwing

In de markthal wordt geklopt en gehamerd. Het is er een drukte van mannen, machines en trillingen die in een herhaalde cadans knetteren en doen. Er wordt betegeld en er worden prototypen van luifels getest. Ook op het terras worden diverse overkappingen uitgeprobeerd.

De renovatiewerkzaamheden spelen zich af op 2 werkfronten: (1) de kelderuitgraving waarbij meer dan 30.000 m3 aarde is afgevoerd) en (2) de herbouw c.q. restauratie van de begane grond en de bovengalerij alsmede de renovatie van het dak.

En natuurlijk moesten de bestaande infrastructuren van afvoer regenwater, sanitaire voorzieningen, watervoorziening, telecommunicatie, gas en andere netwerken naar huidig standaard opgewaardeerd worden.

Dak

Het dak met een totale oppervlakte van meer dan 5.500 m2 is volledig gerenoveerd. De leistenen pannen zijn voorzien van een coating. De originele houten structuur is versterkt en hersteld en ijzerwerk van de dakconstructie is gerenoveerd.

Boven op de galerij zijn de originele platen beton waar rot in zat of die half afgebroken waren, gerestaureerd. De totale verbouwing is volledig in originele stijl en in met dezelfde materialen uitgevoerd.

Gevels

Het oorspronkelijke stucwerk van de gevels (8500 m2) is zorgvuldig hersteld net als alle versieringen, zoals beelden, rozetten, pilaren, pilasters, in totaal zo’n 602 objecten. Ook zijn meer dan 70 gietijzeren frames van verschillende afmetingen opnieuw geplaatst.

Kelder

Het meest ingrijpende van de renovatie is het uitgraven van de beoogde kelder in wat ooit moerasgebed was. Een enorme hoeveelheid bouwkundige kennis, wetenschap en vindingrijkheid, moest op elkaar afgestemd worden om de markt in volle eer te kunnen herstellen.

De kelder is het zenuwcentrum van de markt geworden. Er komen koelcellen, magazijnen, ruimtes om te laden en te lossen, kleedkamers en een uitgekiende infrastructuur voor het scheiden en verwerken van afval.

Naast het maandenlange wachten op de bouwvergunning, moest de uitgedachte werkmethode ook nog aangepast worden. Het oorspronkelijke plan was dat er steeds een halve à 1 meter grond uitgegraven zou worden. Dan zouden er stutten geplaatst worden om het gebouw te blijven ondersteunen, maar dit bleek een onmogelijke methode te zijn qua tijd en geld. De oplossing hiervan was het plaatsen van honderden stalen palen langs de hele omtrek van het gebouw. Deze stalen palen werden gevuld met beton en ertegenaan werd een betonnen (dam)wand gemaakt. Hierdoor kon er op een hoogte van twee meter kon worden gegraven en vervolgens kon worden overgegaan tot de constructie van de plaat op het oppervlak (begane grond).

De tunnel

Naast de markt is een 120 meter lange tunnel gegraven die uitloopt in de kelder. Hierdoor kunnen vrachtwagens met goederen de kelder in om te laden en te lossen. In de tunnel is 750 ton staal en 3500 m3 beton verwerkt. Ook bij het graven van deze tunnel werd eerst een damwand, zoals eerder boven beschreven gebouwd.

Tijdens het uitgraven moest er flink geïmproviseerd worden, wat te denken van de afvoer van grote hoeveelheid vrijgekomen water en rotsen. Ook moest een en ander gewijzigd vanwege de archeologische opgravingen, die alleen door tijdrovende methodes kon gebeuren. Dit zorgde voor fiks oponthoud, want de archeologische opgravingen moesten af zijn voordat men aan de bouw van de kelder kon beginnen.

Hoewel er al kelders waren onder de twee gebouwen die toegang geven tot de tunnel, was het toch een knap staaltje vindingrijkheid en techniek. De twee gebouwen zijn letterlijk opgehangen met behulp van de nieuw gemaakte draagstructuur.

Tenslotte

Naast de vaste standhouders van vóór de renovatie die allen een eigen plek terugkrijgen,  heeft de gemeente verschillende openbare aanbestedingen uitgeschreven voor de toewijzing van de 60 leegstaande ruimtes op de Bolhão-markt. Alle plekken zijn nog niet ‘weggegeven’, dus voor de handelaren onder ons: grijp je kans!

En voor de diehards nog een extra link. Volgend jaar komt er een vervolg op dit stuk met foto’s en ervaringen uit eerste hand.