Schilderen in Portugal

Regelmatig gaat de club van Pien een week met elkaar schilderen ergens in Nederland of in het Franse l’Herault. Maar dit jaar zijn ze in Noord-Portugal, met hun voeten in het zand staand achter hun ezels, trotseren ze water, wind en felle zon. Ze verbranden, maar kunnen niet stoppen om vast te leggen wat ze voor zich zien.

Van gastcolumnisten Bea, Imelda, Ines, Yolande en Toos

We schilderen onder leiding van Pien Goemans. Elke week volgen we haar lessen in een buurthuis in de Amsterdamse Kinkerbuurt. Sinds Covid-19 zijn we buiten gaan schilderen: de talrijke Amsterdamse parken zijn ons onderwerp: het Beatrix, het Erasmus en het Vondel. Buiten schilderen is een totaal andere ervaring en is in één woord geweldig!

De club van Pien

Yolande zegt: “Nadat ik jarenlang bij verschillende docenten heb geschilderd ben ik sinds een jaar in de leer bij Pien. In het begin moest ik wennen aan haar werkwijze, maar door haar ontdekte ik het schilderen onder de blauwe hemel met in water oplosbare olieverf. Het schilderen van bewegende takken en bladeren en de steeds veranderende lichtinval vereist best wat ervaring en ook techniek en kennis. Het was een geworstel, maar in de loop der jaren heb ik mijn eigen hoge verwachtingen los kunnen laten. Ik ben vooral zoveel mogelijk aan het genieten van het proces, de natuur en het schilderen zelf. Ik ben blij met wat wèl lukt”.

De Minho

15 jaar geleden kwam Ines voor het eerst in Noord-Portugal en vrijwel onmiddellijk had ze het gevoel dat ze er thuis hoorde. “Ik houd van het aarde kleurige landschap, waarin overal stenen en stapelmuren opduiken, ik geniet immens van de weldaad aan groen en dito tinten en van het geluid van de stampende oceaan”, zegt ze, “bij toeval vonden mijn man en ik, drie jaar geleden

in de buurt van het huis waar we vaker verbleven een huis op een prachtige open plek met – in de verte – uitzicht op de oceaan. Het was te koop en moest flink verbouwd, maar nu is het geweldig familiehuis waar we het liefst het hele jaar zijn”.

“Maar ik mis het schilderen met mijn vrienden, dus ik ben begonnen om een schilderweek voor de hele groep bij ons in de Minho te organiseren. Jammer dat sommigen niet mee naar Portugal konden en dat ook Pien zich niet vrij kon maken, maar met ons vijven schilderen ging eigenlijk heel goed. We kijken bij elkaar de kunst af en aan het einde van de dag bespreken we onze oogst”.

“Schilderen in de Minho prikkelt mijn zintuigen: de kleuren, de vlakken in het landschap, het licht, het ruisen van de bomen, de wind en de golven. Ik vergeet de tijd en raak in een soort meditatieve staat. Ik kom hier zeker terug om te schilderen”, zegt Yolande enthousiast.

Natuur(lijk)

Ines heeft een programma opgesteld. De eerste dag schildert de club zee en rotsen, de andere dagen staan ze met hun ezels in de bergen en maken ze een vergezicht of schilderen ze tuinen, stapelmuren, kerkjes of een kapel.

Woensdagochtend gingen we in het atelier van Marco Rooth kijken. Hij woont op loopafstand van ons logeeradres. Zijn grote abstracte werk is “ver van ons bed”. Toch lukt het hem om ons anders naar ons eigen werk te laten kijken. Een uur later proberen we abstract te werken met mes en acrylverf. Het is geklooi, de verf droogt (te) snel en zo “maar iets doen” blijkt gewoon moeilijk.

De laatste twee dagen wordt er vrij geschilderd. Bea schildert een klassieke Portugese zwaar vervallen deur; Ines schildert een stapelmuur, Imelda een bonte salade, Yolanda een ruïne die ergens in Italië staat en Toos vereeuwigt een lokaal huis met trap en boom.

Elke dag sturen we foto’s van ons werk naar Pien.

Zelfvertrouwen

Toos zegt: “Ik ben bij Pien terechtgekomen via Ines, die ik al kende. Ik heb mijn hele leven in het basisonderwijs gewerkt en heb veel ervaring met creatieve activiteiten. Schilderen had ik nooit gedaan. Toen ik met pensioen ging kreeg ik van mijn collega’s tien schilderlessen cadeau. Het was een life changer. Ik schilder bijna dagelijks thuis in mijn eentje”.

Schilderen is goed voor je zelfvertrouwen. Als iemand zegt wat is dat goed, dan zeg je al snel: “pff, nee, hoor het is mislukt”. Het is best een overwinning als je zegt: ja, ik ben er best trots op. “Ik weet nog goed”, zegt Bea, “dat ik vroeger op school een zelfportret moest maken en dat ik daarvoor een onvoldoende kreeg. Ik vond het vreselijk, mijn ouders hebben me nog geholpen om het schilderij te verbeteren om een voldoende te krijgen. Dat gevoel van niet goed genoeg zijn heb ik lang mee getorst”.

“In Portugal zijn de natuurlijke elementen heftiger. Ik vond het geweldig om urenlang bezig te zijn om de felle zon, de onstuimige zee en het lichtspektakel op zand en strand goed op het doek te krijgen. Tijdens het schilderen maakte ik voortdurend foto’s van wat ik voor me zag en mijn schilderij zodat ik later het geschilderde kon bijstellen en het schilderij uiteindelijk kon voltooien”, zegt Imelda.

“In het verleden schilderde ik vooral met aquarel verf omdat je daar prachtig werk mee kan maken. Maar de tijd ontbrak door werk en kleinkinderen. Eenmaal met pensioen, ben ik me gaan toeleggen op olieverf, dat vind ik het mooist door de intensiteit van de kleuren. Het hoogtepunt van deze week vond ik het schilderen van de oceaan met zijn rollers en opspattend water”.

“Voor mij was het leukst dat het elke dag anders was”, zegt Toos. “Elke dag kon ik een andere sfeer proberen te schilderen”.

Overwinning

Bea is verloskundige en heeft inmiddels 1500 baby’s op de wereld gezet. “Schilderen is voor mij hetzelfde als een bevalling: een intens proces, waarbij de grenzen van je kunnen steeds worden verlegd. Soms doet het pijn, je komt jezelf tegen en raakt gefrustreerd als je het natuurlijk proces niet helemaal kunt beheersen, zo is het ook bij schilderen, dat ik nog niet zo lang doe. Ik moet me dan niet vastbijten, maar mezelf overgeven aan het proces en erop vertrouwen dat het goed komt en mezelf zo herpakken. Het plezier dat ik ervaar als het schilderij af is, de vreugde van de overwinning op mezelf is enigszins te vergelijken met de opluchting en blijdschap na een geboorte! Schilderen in de natuur daagt me uit om ideeën en verwachtingen los te laten. Ik laat me verrassen door de grilligheid van de natuur hier; de licht- en schaduwpartijen, die steeds veranderen, de onrust van de wind, de grilligheid van de zee… ik kan uren achter elkaar op dezelfde plek staan en steeds weer nieuwe beelden zien. De pijn in mijn rug en mijn benen van de ongemakkelijke houding voel ik pas als ik mijn ezel weer inpak”.

Bea en Yolande zijn hartsvriendinnen en delen veel ervaringen: van geboortes, tot werk, tot vakanties en cursussen. Zij schilderen soms samen bij Pien, maar ook bij elkaar thuis. Een paar maanden geleden deden ze een schilder masterclass  bij een vriendin op Ibiza en nu dus bij Ines in de Minho. “Ines en ik waren eerst collega’s in de horeca”, zegt Bea, “later heb ik haar geholpen toen ze van haar kindjes beviel. Via Ines ben ik bij de club van Pien gekomen”.

Voor herhaling vatbaar

“Ik vond het geweldig dat mijn vriendinnen mijn leven hier konden meemaken en dat ik ze kon laten genieten van het culinaire Portugal: de voortreffelijke zeebaars bij een visrestaurant aan zee of de typische Portugese rijst, friet en heel veel vlees variant bij Jaime in Covas. Een bezoek aan dit all time favoriet restaurant in de Serra de Arga is vaste (vorkje) prik. Alleen de rit ernaar toe al is adembenemend mooi”, zegt een blije Ines.