Corona – Verslag van een Nederlandse Portugees (3)

Derde deel van mijn verslag van het coronajaar 2020. Een bijzonder jaar waarin heel veel verandert. Daarom schrijf ik gedurende dit jaar uit de losse pols op wat me opvalt, een freewheelende geschiedschrijving zodat ik het later nog eens terug kan lezen. Wie het interessant vindt, mag meelezen. Het eerste deel in deze serie lees je hier: coronaverslag maart-mei, het tweede deel lees je hier: coronaverslag juni-juli.

(Augustus – oktober 2020)

Toeristenbubbels

In het hoogseizoen 2020 vliegen er dagelijks toch nog zo’n 10.000 toeristen aan via het vliegveld in Faro. Maar gelukkig genoeg heeft dat geen uitwerking op de virusstatistieken in de Algarve. Op vakantie zitten mensen van nature nu eenmaal in één enkele bubbel. Thuis wordt vrijwel iedere dag de werkbubbel gemengd met de gezinsbubbel en daarna de vrijetijds-bubbel. Iedere dag weer en dat met 4 of 5 personen per gezin. Gaat dat gezin twee weken op vakantie, dan wordt dat menggedrag gepauzeerd. En er komt misschien een keer een jeepsafari voor terug, maar zelfs dat doen ze dan met het hele gezin. Vakantie blijkt een uiterst effectieve manier van social distancing…

Online sjoppen

Ik zal eerlijk zijn: lange tijd geloofde ik er niet in. Online winkelen was voor mij alleen voor vervangingsaankopen. In één keer 40 batterijen inslaan. Lekker goedkoop en zonder gedoe afgeleverd aan de voordeur. Daar geloofde ik wel in. Modeartikelen niet. Maar de onlinewinkels waren slim. De uitgespaarde distributiekosten werden niet alleen in eigen zak gestoken maar ook geïnvesteerd in ruime retourmogelijkheden. En in een uitgebreid assortiment en gedetailleerde websites. Een fysieke winkel met alles eromheen kan immers gemakkelijk de helft van de prijs van een artikel uitmaken. Met dat geld kun je nogal wat service verlenen. Dat hele online businessmodel liep al best wel lekker toen corona de wereld binnen denderde. Daarmee nam online sjoppen ineens een salto over de traditionele winkelier heen. Ook dat is vooruitgang. Natuurlijk gaan de speciaalzaak en de dumpstore niet uit het straatbeeld verdwijnen. Maar voor mij staat het als een paal boven water dat online sjoppen snel groter zal zijn dan het traditionele van winkel naar winkel slenteren.

De Britten komen (toch)!

Op 21 augustus gaat het in de Algarve maar over één ding: de Britten komen toch! Nadat eerder deze maand Spanje van de veilige lijst was gehaald, geloofde niemand nog dat het iets zou worden dit jaar met de Britten. Plotsklaps echter is Portugal tot veilige haven verklaard. Maar komen de Britten wel? De schoolvakanties zijn al bijna afgelopen in het Verenigd Koninkrijk. En zijn inwoners hebben angst om een buitenlandse trip te boeken. De beelden van halsoverkop terugkerende vakantiegangers uit Spanje en Frankrijk doen velen ertoe besluiten vakantieplannen ver voor zich uit te schuiven. Er zullen best een paar Britten komen, maar niet de horden bierslurpers die de Portugese economie nodig heeft.

En de beurs stijgt maar door

Terwijl de pers de ene na de andere economische klap meldt, blijven de aandelenbeurzen maar stijgen. De Portugese aandelenindex PSI-20 steeg in het tweede kwartaal van 2020 met 6% (24% op jaarbasis). Maar daar weegt de groenteboer hier op de hoek natuurlijk niet in mee. Je kunt de staat van de economie nu eenmaal niet aan een aandelenbeurs aflezen. In Portugal bestaat grofweg driekwart van de economie uit MKB (Pequenas e Médias Empresas). Maar ook van die resterende 25% doen dus maar 20 bedrijven mee in de graadmeter. Daarom heet het immers de PSI-twintig. Een handvol van die bedrijven maken ruim de helft van de index uit: bank Millennium BCP, energiebedrijven EDP en GALP en levensmiddelenconcern Jerónimo Martins. Qua beurswaarde is Apple nu het grootste bedrijf van de wereld. Maar een Apple kun je niet eten. De appel van mijn groenteboer wel.

6,9 miljoen vaccins voor Portugal

De EU heeft 300 miljoen coronavaccins besteld en daarvan gaan er 6,9 miljoen naar Portugal. De levering start wellicht al eind 2020 en wordt betaald uit het EU-hulpfonds. Het gaat om het vaccin van AstraZeneca dat een van de voorlopers is in de race en zich in de laatste testfase bevindt. Die testfase moet natuurlijk eerst nog wel succesvol worden afgesloten. Met deze eerste levering is twee derde van de Portugese bevolking voorzien.

President redt kajakkende meisjes

Marcelo is geen traditionele gezagsdrager. In augustus gaat hij net als iedere Portugees lekker met zijn lief naar het strand. Als hij dan ziet dat een kajak met twee toeristen omslaat, springt hij fluks in het water en bereikt de plek des onheils eerder dan de strandwacht. In Portugal hoef je de familienaam van de president niet te gebruiken, iedereen weet wie Marcelo is. Hij gaat gerust in zijn korte broek groenten inkopen. En toch verliest hij geen waardigheid en wint alleen maar aan populariteit. Begin 2021 zijn er presidentsverkiezingen. Als Marcelo zich herkiesbaar stelt, wint hij die met twee vingers in de neus. Ook in korte broek en gewoon op het strand in eigen land.

De Britten zijn alweer weg …

Drie weken nadat Portugal door Boris Johnson tot veilig gebied is verklaard, verandert hij van de ene op de andere dag van mening. Chaos op het vliegveld, Engelse toeristen die in paniek nog snel proberen naar huis te vliegen, want als ze pas morgen terugvliegen moeten ze 14 dagen in quarantaine voordat ze weer mogen gaan werken. Is zwabberbeleid een nog onbekende bijwerking van corona?

Oude sokken

De rente is inmiddels zo laag dat ik een dreigmail van mijn bank uit Nederland heb ontvangen: als ik niet oppas dan moet ik rente gaan betalen voor het stallen van mijn centjes. Dat gaan ze al doen vanaf € 1 miljoen. Het streelt me dat de bank dat achter mij zoekt. Voor de zekerheid ga ik mijn oude sokken alvast maar bewaren. Die grens goed in de gaten houden dus. Daar beneden krijg ik gewoon nul rente. Ik ben nog van de generatie van De Zilvervloot. Dat was een spaarrekening met bonus van de staat, om de jeugd te leren sparen. Komen die tijden ooit nog terug? In Portugal kun je hier of daar nog wel een half procent of zelfs een heel procent krijgen als je je geld voor een jaar vastzet. Maar hoe lang nog…

Podium

Van 2012 tot 2019 speelde ik 342 liveconcerten. In 2020 is dat helemaal stilgevallen. Nul. De sector die absoluut het meest lijdt onder dit ge-virus zijn de podiumkunsten. Komt dat straks nog terug? Ja. Want uiteindelijk is iedere podiumkunstenaar er nooit aan begonnen voor het geld.

Het gaat zo’n podiummens om een mix van liefde en publieksgeilheid en vooral de roes. De roes van de zenuwen die omgezet worden in adrenaline en die maken dat je in die uren helemaal nergens anders aan kan denken dan aan wat je daar op die planken aan het doen bent. Voor een dier is het pure leven in het nu de normaalste zaak van de wereld. Een mens kan dat alleen maar onder extreme omstandigheden. In een raket op weg naar de maan bijvoorbeeld. Of op een podium in een kroeg in Albufeira. Dus ik maak me geen zorgen. Die podiumkunstenaar komt uiteindelijk altijd weer op het podium terecht.

Trump, Bolsonaro en Johnson

Op 2 oktober wordt bekend dat nu ook Donald Trump, hoofd geitenbreier van de Verenigde Staten, besmet is met het coronavirus. Merkel, Costa, Macron, de Croo, Marcelo, Xi, Putin en Rutte kregen het nog niet. Maar de drie meest fanatieke virusontkennende regeringsleiders dus inmiddels wel. Bolsonaro (65 jaar, redelijk op gewicht) lijkt er ongeschonden doorheen te zijn gekomen. Johnson (56 jaar, te zwaar) had een week op de intensive care nodig om corona het hoofd te bieden en is daarna 8 kilo afgevallen. Trump (74 jaar, te zwaar) probeert zich er nog onderuit te liegen door zijn positieve test 5 dagen geheim te houden. Met als resultaat dat de helft van zijn staf in quarantaine terechtkomt. Uiteindelijk komt Trump goed weg met een dag of vier aan de beademing. Daarna roept hij trots dat de ziekenhuizen geweldig zijn en niemand bang hoeft te zijn voor corona. Alsof iedere Amerikaan dezelfde behandeling kan verwachten als hij…

Testen, testen, testen

In Portugal kan iedereen die getest wil worden een gratis coronatest krijgen. Kwestie van even de gezondheidstelefoon bellen (808 242424). In de Algarve is een efficiënte snelteststraat opgezet bij het voetbalstadion tussen Faro en Loulé. Grote voordelen van die locatie: perfecte infrastructuur en iedereen weet waar het is. Een kennis vertelt me dat ze na een telefoontje naar de gezondheidstelefoon binnen de kortste keren naar die straat werd gedirigeerd. Daar werd ze in een mum met wattenstaven doorboord en voor ze het wist was ze weer op weg naar huis. Gelukkig was haar test negatief. Het SNS (Portugese staatsgezondheidszorg) werkt bepaald niet altijd soepel, maar als het er op aankomt kan het wel heel rap reageren. Wil je meer weten over testen in Nederland, klik/kijk dan hier:

IVAucher

Portugal is al eerder vernieuwend met belastingen geweest, toen het in 2014 een maandelijkse loterij invoerde waarin iedere op fiscaal nummer gestelde factuur als lot telt. Die loterij bestaat overigens nog steeds. In verband met corona komt daar nog een schepje bovenop! Het plan is om in 2021 de getroffen horecasector te steunen door de betaalde IVA (btw) weer te injecteren in die sector. Dat moet dan gaan met een speciale app op je telefoon, gekoppeld aan je fiscale nummer. Zodra je een rekening in een restaurant betaalt en daarbij je fiscale nummer opgeeft, verschijnt de IVA (btw) in die app. En met dat geld kun je dan later betalen, als een soort waardebon/voucher, IVAucher dus. Je tegoed wordt dan rechtstreeks naar de IVA-rekening van de ondernemer bij de Portugese belastingdienst gestuurd. Absoluut vernieuwend maar ik moet “1984” van George Orwell er nog even op naslaan voordat ik de app installeer.

Profetisch

In Juli schreef ik “En Nederland stelt maskertjes in winkels binnenkort ook verplicht, let maar op“. Het heeft toch nog drie maanden geduurd voordat de eigenwijze kikkerlanders door een tekort aan ziekenhuisbedden op de knieën werden gedwongen, maar medio oktober is het zover. Iedereen in Nederland aan het mondkapje. O nee, ze moeten nu eerst de wet voorbereiden dus dat gaat nog even een paar weken duren. Hoe langer het duurt, hoe groter mijn profetische gaven. Maar het mooiste bericht uit mijn vaderland komt van de kerk in Staphorst, die zegt alleen mondkapjes te zullen gaan gebruiken als wetenschappelijk bewezen is dat ze werken. En ze zingen gewoon in de kerk.

Dreun

De staatssecretaris voor toerisme heeft berekend dat haar sector in 2020 een dreun van 50-60% gaat krijgen. Als dat uitkomt, valt het me eerlijk gezegd nog mee. In 2019 is het belang van het toerisme voor Portugal becijferd op €18 miljard. Dus we praten over een miljard of 10. Daarvan zit meer dan de helft in de Algarve. De rest is vooral Lissabon. Maar in Lissabon is de impact op het totaal niet zo groot als in de relatief kleine regio Algarve (een half miljoen inwoners). Hier betekent het toerisme 70-85% van het inkomen. Gelukkig doet Portugal (en zeker de Algarve) het relatief goed qua besmettingsgevallen en dat trekt onverwacht extra overwinteraars aan. Dat zal het jaar niet goedmaken maar een zachte landing zit er misschien nog in…

Tweede golf

De tweede golf van de pandemie begint ergens in september en is een stuk hoger dan de eerste. Dat is geen toeval, bij de pandemie van 1918 ging het precies zo. Ondanks alle medische vooruitgang, ondanks de onvoorstelbare communicatiemogelijkheden die we in de 21e eeuw hebben, is menselijk gedrag moeilijk te veranderen. In Portugal doen we het weer beter dan de rest van Europa en in de Algarve helemaal. We moeten ook wel, want we kunnen nu eenmaal geen ziekenhuispatiënten de grens over sturen. In de Algarve blijft het herbesmettingscijfer zo laag dat alles gewoon open kan blijven. We moeten uiterlijk om half één ’s nachts het restaurant uit, dat wel. Hier een handig overzicht van alle “corona”-maatregelen in Portugal.

Geen lockdown in Portugal

Dat zegt president Marcelo Rebelo de Sousa op 3 november 2020. Wel kan op korte termijn de noodtoestand (estado de emergência) worden uitgeroepen. Dat heeft tot doel om gemakkelijker bepaalde maatregelen te kunnen nemen. Daarbij moeten we denken aan het gebruik van private ziekenhuizen door het nationale gezondheidsstelsel SNS, of aan het voor langere tijd verbieden buiten je gemeente te gaan. Maar een nieuwe lockdown komt er dus niet. Volgens Marcelo zijn we nu veel beter voorbereid en kunnen het volk en de economie het ook niet aan. Marcelo spreekt letterlijk over een “zeer beperkte noodtoestand”.