Chinatown in Portugal

Volgens statistieken wonen er in 2020 meer dan 26.000 Chinezen in Portugal. De meesten daarvan wonen in de Minho. Duizenden ondernemers hebben zich gevestigd in het industriegebiedje Varziela bij Vila do Conde. Hier staan eindeloze rijen pakhuizen en winkels vol plastics, één-eurodingetjes, kleding, schoenen en telecommunicatie-accessoires.

Chinezen in Portugal

Yang kwam in 2008 naar Vila do Conde, wat betekent dat hij tot nu toe langer in Portugal woont dan dat hij ooit in China deed. Zijn ouders emigreerden, zonder hem, naar Portugal in 2000 en hij volgde hen acht jaar later naar de Minho. Zijn ouders hadden nooit tijd voor hem, de zaak ging altijd voor. ‘Ik heb vijf jaar bij een Portugese dame gewoond en de taal best snel geleerd’, zegt hij. Wel vindt hij het Portugees een moeilijke taal. Ook vindt hij dat het niet makkelijk is om vriendschap met Portugezen te sluiten. Discriminatie? ‘Ik weet het niet,’ zegt hij, ‘ze maken vaak grapjes over mensen die geen of slecht Portugees spreken.’

De 20-jarige Binglei Wang is de afgelopen drie jaar niet terug geweest in China, hoewel hij enthousiast wordt van de ontwikkelingen en de groei van zijn land. Terug naar China, daar moet hij niet aan denken. Er is daar te veel verkeer, te veel mensen, er is te veel gedoe en de mensen zijn bot. ‘Hier zegt men elkaar netjes gedag en ook vliegen de dankjewels over en weer. In China zegt men geen goedemorgen, geen boe of bah, je krijgt alleen een nietszeggende glimlach.’

Chinese winkels

Chinese winkels zijn synoniem voor goedkoop, maar ‘tegenwoordig verpletteren grote ketens als Zara of Primark de winstmarges tot het uiterste, omdat ze net zulke lage prijzen hanteren of soms nog goedkoper dan wij zijn’, zegt Yang Huang. Maar ook al kiest de klant voor shoppen bij grote ketens, wij geven het niet op. We kennen geen ander leven en met name de ‘kledingmensen’ wonen waar ze werken, volgens Binglei Wang. Zijn winkel van 7000 m² heeft smalle gangpaden en er staan dozen die van vloer tot plafond op elkaar zijn gestapeld. Je moet even zoeken, maar alles is er: wasmiddelen, parfums, gereedschap, autoaccessoires, dierenartikelen, lampen en kerstversiering.

Portugal – China

Handel tussen Portugal en China is niet iets nieuws. De eerste handelsovereenkomst tussen beide landen werd in 1554 ondertekend, enkele tientallen jaren na aankomst van de Portugese zeevaarder Jorge Alvares op het eiland Ling-Ting. In 1557 vestigde Portugal zich in Macau en in 1887 werd deze ‘vriendschap’ bevestigd door het zogenaamde Verdrag van Peking. Tijdens de ultra-strenge communistische jaren verwatert het contact tussen beide landen, maar nadat Portugal de Volksrepubliek China in 1979 erkent, worden de banden opnieuw aangehaald.

Om het land uit de crisis van 2008 te trekken besluit Portugal om nieuw kapitaal in zijn economie te injecteren door buitenlandse investeerders aan te trekken en de poorten van de onroerendgoedmarkt wagenwijd open te zetten. China heeft deze investeringskansen met beide handen aangegrepen en is op zevenmijlslaarzen Europa binnengestormd. Ook heeft Portugal de nutsbedrijven geprivatiseerd en ze opengesteld voor buitenlandse investeerders.

Portugal heeft goed gebruikgemaakt van de steunmogelijkheden van de Europese Centrale Bank.

Nutsbedrijven, banken en verzekeraars

Portugal is ook een springplank naar een grote potentiële partner als Brazilië. Van de aandelen van EDP in windmolenparken in Brazilië is 49% overgenomen door een Chinese partij. Net zoals een Chinese onderneming een kwart van alle aandelen van Redes Energéticas Nacionais bezit. En ga zo maar door. Petrogal Brasil (gefuseerd met Galp) is inmiddels voor 30% in handen van het Chinese Sinopec en een Chinese maatschap heeft inmiddels de meerderheid van aandelen van een aantal Portugese verzekeraars gekocht. Dit betekent dat 45% van de Portugese energiemarkt, 35% van de verzekeringsmarkt en 15% van de banksector in Chinese handen is.

Vastgoed

Een winkel in de wijk Chiado of aan de Avenida de Liberdade in Lissabon is 25 keer goedkoper dan een winkel in de Londonse Bond Street. In dit hoge segment moet er tevens geconcurreerd worden met Russische, Britse en Franse investeerders. Door de liberalisering van het Chinese kapitaal zijn het niet slechts de allerrijksten die in het buitenland investeren, maar zijn er vele individuele beleggers die op zoek zijn naar een eenvoudiger soort onroerend goed.

Gouden Visum-programma

Portugal heeft als enig Europees land een Gouden Visum-programma. Dit biedt niet-Europeanen de mogelijkheid om in Portugal te investeren en daardoor kunnen ze dat ook doen in andere EU-landen. Ondernemers kunnen een onderneming starten mits ze daarmee werk aan minstens tien werknemers garanderen en in elk geval 1 miljoen euro investeren.

Havens

Sines, 100 km ten zuiden van Lissabon, is de toegangspoort tot Europa aan de Atlantische kust. Het is de dichtstbijzijnde diepwaterhaven gezien vanaf Panama en de Verenigde Staten. In Sines kunnen gigantische containerschepen makkelijk manoeuvreren. In 2020 verwerkte deze haven 42 miljoen ton olie, gas en producten en meer dan 2 miljoen containers. Hoewel de haven in 2019 slecht presteerde, heeft ze grote uitbreidingsplannen. De eerste investeerder in de huidige containerterminal, de Singaporese concessiehouder PSA, zet 661 miljoen euro in. En er zijn nog eens 300 miljoen aan publieke investeringen gepland. De nieuwe terminal van Vasco de Gama, op 46 hectare, zal op termijn 3,5 miljoen containers moeten gaan behandelen.

‘Sines is een belangrijke industriële en energiehub, het zou een Europese hub kunnen worden’, legt Joao Pedro Matos Fernandes, de minister van Milieu, uit. ‘De haven levert al 30% van de import van Amerikaans vloeibaar aardgas en de regering wil er een locatie van maken voor de productie van groene waterstof uit fotovoltaïsche energie. Er lopen een zestal projecten waar een bedrag van EUR 7 miljard mee gemoeid is. Ons land heeft altijd energie geïmporteerd: we denken dat we die over tien jaar uit Sines kunnen exporteren, dankzij groene waterstof naar met name Nederland en Duitsland.’

In 2019 werd er een aanbesteding uitgeschreven voor een tweede containerhaven voor een bedrag van 642 miljoen euro, maar vanwege Covid-19 en de daarop volgende economische malaise werd deze weer ingetrokken om deze wat aan te passen door een aantal eisen te versoepelen. Reuters rapporteerde dat in de korte tijd dat de aanbesteding actief was dat het dossier 52 keer bekeken is.

Het begin leek rooskleurig. In Lissabon ondertekenden in 2018 presidenten Xi Jinping en Marcelo Rebelo de Sousa eind 2018 een overeenkomst over de ‘Nieuwe Zijderoute’. China was de favoriet om te investeren in de haven van Sines, waar ooit de vloot van Vasco de Gama lag aangemeerd.

Lees meer over de nieuwe zijderoute in dit boek van Jonathan Holslag.