Bij ons in het dorp (7000 inwoners) zijn maar liefst zeven Chinese winkels. Dit is niet uniek. Overal in Portugal vind je deze winkels. Een distributiecentrum bij Vila do Conde is uitgegroeid tot een Chinees dorp, dat alle Chinese winkels in Portugal van goedkope ellende voorziet. En er is alles te krijgen van de Aziatische keuken, zoals sambal, sojasaus en vissaus.
De relatie tussen Portugal en China heeft een lange geschiedenis. In de 16e eeuw richtte Portugal, als eerste Europese macht, handelsposten op in China. De laatste tien jaar hebben echter een nieuwe dynamiek aan de relatie toegevoegd, gezien de toenemende spanningen tussen China en de EU.
Voor en na Macau
Portugal heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in de handel tussen China en Europa, met name in de 16e en 17e eeuw, als Macau een belangrijk handelscentrum is. In 1999 toen Macau weer onder de Chinese soevereiniteit kwam, knoopte Portugal een nieuwe relatie aan met China op basis van handel, investeringen en culturele uitwisselingen.
Portugal was het eerste (Europese) land dat de status van ‘goedgekeurde bestemming’ voor Chinese toeristen kreeg. Dit leidde tot een toename van het aantal Chinese bezoekers aan Portugal.
Crisis 2008
Een andere belangrijke factor in de relatie is de Chinese rol tijdens rol de financiële crisis van 2008. China kocht namelijk grote hoeveelheden staatsobligaties van Europese landen, waaronder Portugal. Deze aankopen hielpen Portugal om zijn schuldencrisis te overwinnen en zorgden ervoor dat het land niet failliet ging. Deze steun heeft wederzijdse band versterkt.
Buitenlandse investeringen
In 2012 introduceerde Portugal het Golden Visa-programma dat buitenlandse investeerders de mogelijkheid biedt om een verblijfsvergunning in Portugal te krijgen in ruil voor een investering in het land. Voor Chinese investeerders is dit programma bijzonder aantrekkelijk vanwege de lage vastgoedprijzen en de strategische ligging van Portugal tussen Europa, Afrika en Amerika. Ook dit heeft de economische band tussen China en Portugal versterkt. Sinds de introductie van het programma heeft Portugal meer dan vijf miljard euro aan investeringen ontvangen van Chinese investeerders, voornamelijk in de vastgoedsector en de toeristische sector. Dit heeft geleid tot een groei van de Portugese economie en heeft de werkgelegenheid in het land gestimuleerd.
De meeste berekeningen plaatsen Portugal in de top tien van Chinese investeringsbestemmingen in Europa in de afgelopen tien jaar. Nog opvallender is dat sommige analyses op basis van investeringen per hoofd van de bevolking Portugal in de top vijf van Chinese investeringsbestemmingen plaatsen, vóór grote Europese markten als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië.
De Chinese investeringsportefeuille in Portugal varieert van energie tot vervoer, naast een aanzienlijke aanwezigheid in de sectoren gezondheidszorg, bouw, media, verzekeringen en financiële diensten. Voorbeelden van Chinese investeringen in Portugal zijn:
- China National Fisheries Corporation: 5 miljoen euro voor een belang van 51% in diepvriesvisbedrijf Marfresco (2016)
- Shandong Taikai Mechanical and Electrical Equipment Import and Export Co Ltd: 30 miljoen euro voor 30% in bouwtechnisch bedrijf Electricidade Industrial Portuguesa SA (2016)
- KNJ Investment: 15 miljoen euro voor 30% in Global Media Group (2017)
- EMGI Group: 300 miljoen euro investering in een vastgoedproject in Lissabon (2019)
- CESL Asia: 37,5 miljoen euro voor de overname van Monte do Pasto (2019)
Portugal is China’s gateway naar Europa.
Belt and Road Initiative (BRI)
Portugal en Portugeessprekende landen zijn belangrijk voor China’s Belt and Road Initiative. Dit is een in 2013 opgestart infrastructuurproject waarmee China economische en handelsbetrekkingen in Azië, Afrika en Europa wil versterken. Beschouwd als het middelpunt van het buitenlands beleid van de Chinese president Xi Jinping, heeft het project een veel diepere politieke agenda, die velen in de westerse wereld heeft gealarmeerd, vooral gezien het assertievere beleid van Peking in Hong Kong, langs de Himalaya, in Taiwan en in de Zuid-Chinese Zee. Het besluit van Portugal om de BRI in zijn economisch beleid te integreren, evenals de betrokkenheid van China bij belangrijke Portugese bedrijven, geeft Peking een aanzienlijk potentieel om de economie van het land te beïnvloeden. Deze Chinese invloed op Portugal baart veel van de Europese partners zorgen.
Hierdoor zijn er spanningen ontstaan tussen China en de EU, met name op het gebied van handel, mensenrechten en geopolitiek. Als gevolg daarvan heeft Portugal, net als andere EU-landen, een delicate balans moeten vinden tussen het bevorderen van economische betrekkingen met China en het beschermen van zijn eigen belangen en waarden. Een voorbeeld hiervan was de controverse rond de Chinese investering in de energieproducent EDP en de netbeheerder REN. Terwijl sommige Portugese politici en bedrijfsleiders de investering toejuichten als een teken van toenemende Chinese betrokkenheid bij de Portugese economie, waarschuwden anderen voor de gevolgen van Chinese investeringen in strategische sectoren. Als gevolg daarvan is nu een investeringswet van kracht die buitenlandse investeerders verplicht tot meer transparantie en beveiligingsmaatregelen.
Mensenrechten
Nog een voorbeeld van de spanningen tussen beide landen is de kwestie van de mensenrechten. Portugal heeft in het verleden de mensenrechtenschendingen in China veroordeeld en het land opgeroepen tot meer transparantie en democratie. Tegelijkertijd heeft Portugal geprobeerd om de dialoog met China open te houden door bijvoorbeeld in 2020 deel te nemen aan de China-EU-top.
Wat vinden de Portugezen zelf van deze Chinese invloed? Jose Pedro Teixeira Fernandez van de Nova Universiteit Lissabon onderzocht dit. Portugal is een van de Europese landen die het meest negatief zijn over China. Alleen de Tsjechen zijn negatiever over China.
Ik verwacht zelf dat het hoogtepunt van de Chinese invloed in Portugal achter de rug is. In heel Europa probeert men deze invloed wat te beperken, niet in de laatste plaats door de incidenten op het gebied van IP-diefstal (bijvoorbeeld bij ASML), beïnvloeding door Chinese politiebureaus in Europa en de toename van de dictatoriale trekken van president Xi alsmede de spanningen rond Taiwan.
Portugal Portal berichtte al eerder over de relatie Portugal – China.
Boeken kopen over China? Klik hier.
Een mooi inhoudelijk goed artikel.
Dank je
Beste,
Gelukkig is Europa door de hedendaagse geopolitieke veranderingen en verschuivingen minder naïef aan het worden. Het beeld van de schone, zelfgenoegzame slaapster brokkelt iedere dag wat verder af. Wat mij betreft een positieve ontwikkeling gezien de verlichte gedachte van een universele, eeuwige, vredige wereld een illusie is.
Proficiat met uw bijdrage die ons aanzet na te denken over de toekomst van onze plek op deze plneet.
Dank je
Er zijn winners en losers: DE Chinees heeft kritieklooos lang en veel geduld, met vooruitziend oog voor hun eigen toekomst
China heeft altijd een hoofddoel gehad: het zeker stellen van de eigen toekomst. Dat deden ze door de periferie te versterken (de muur) en nu door digitale soevereiniteit en zeker stellen van toevoer van grondstoffen. Ze zijn er niet op uit hearts and minds te veroveren. Daardoor is iedere relatie met China inderdaad een verstandsrelatie. Anders dan onze relatie met de VS.
China heeft geen softpower! Dat klopt!