Stel je voor dat je je schaapskudde hoedt op de koude en winderige flanken van de Serra da Estrela, het ‘dak van Portugal’. Dan is warme en waterdichte kleding van levensbelang. Portugese bergbewoners trotseerden de elementen eeuwenlang in mantels en jassen, gemaakt van burel, strak geweven laken van Bordeleira schapenwol. Deze praktische en slijtvaste stof is aan een nieuw leven begonnen.
Lakennijverheid
In 2006 werden Isabel Dias da Costa en João Tomás, zij accountant, hij advocaat in Lissabon, verliefd op het adembenemende landschap van de Serra da Estrela. Ze bouwden een hotel in Penhas Douradas, de ‘gouden rotsen’, dat in veel opzichten anders is dan een doorsnee accommodatie. Door de berkenhouten wanden, het houten meubilair en de moderne architectuur met veel kleurtinten is het een bijna Scandinavisch aandoend toevluchtsoord. Inclusief sauna en binnenzwembad en met een waanzinnig uitzicht over de – in de winter met sneeuw bedekte – toppen van de hoogste berg van Portugal.
De vloerkleden en beddenspreien zijn van burel, een stof die het midden houdt tussen wollen laken voor maatpakken of biljarttafels en duffel voor een lekkere winterjas. Anders dan voorheen wordt de wol nu eerst geverfd, een cruciaal verschil.
Ooit waren de wolindustrie en lakennijverheid in dit gebied groot en welvarend. Het werd niet voor niets het ‘Manchester van Portugal’ genoemd. In sommige fabrieken werkten wel 900 mensen, maar in de afgelopen decennia is er veel gesloten als gevolg van de concurrentie uit goedkopere landen. João en Isabel wilden het oorspronkelijke ambacht in ere herstellen. Ze kochten een oude vervallen weverij, inclusief de 19de eeuwse spinmachines en weefgetouwen, die ze lieten restaureren. Samen met een aantal oudere mensen die veel ervaring hadden, bliezen ze de industrie langzaam maar zeker nieuw leven in.
Tegelijkertijd nodigden ze jonge Portugese designers uit om producten te ontwerpen. De bruine pijen van de Kapucijner monniken en de grijze capes van herders maakten plaats voor een waaier aan kleurrijke en eigentijdse gebruiksvoorwerpen zoals kussens, spreien, stola’s, dassen, petten, sloffen, kamerschermen, poefs, tassen, rugzakken, kinderspeelgoed en sieraden, maar ook wand- en vloerkleden voor kantoren en woningen. De inrichting van Casa das Penhas Douradas is er een voorbeeld van. Ook het hoofdkantoor van Microsoft in Lissabon heeft wandbekleding van Burel, die er niet alleen prachtig uitziet, maar ook geluiddempend werkt.
Burel fabriek
Zo werd ‘burel’ van productnaam een merknaam. In de fabriek, die open is voor het publiek, is het hele productieproces te volgen, te beginnen bij de enorme balen gewassen wol tot en met het in model knippen, stikken, lijmen en naaien door de naaisters. De mogelijkheden om met de stoffen te spelen, zijn eindeloos. Vierkantjes, rondjes, hartjes of vogeltjes van verschillende grootte en kleur worden uit de stof gestanst, op elkaar gelijmd en op een ondergrond genaaid. Dit vormt de bekleding voor poefs en banken. In één lap stof kunnen opstaande randen worden gevouwen en genaaid – gesmokt – zodat er een speels monochroom tapijt ontstaat. Lange stroken worden gevlochten tot een beddensprei. Alles wordt handmatig vervaardigd. Een groot tapijt vergt maanden werk.
In de fabriek in Manteigas bevindt zich ook een winkel en in 2012 openden João en Isabel een tweede ‘Loja da Burel’ in het centrum van Lissabon. Ondanks de scepsis van de inwoners ten aanzien van het project (de initiatiefnemers komen per slot van rekening uit de grote stad!) gaan de hebbedingetjes de hele wereld over, tot in Japan. Online verkoop is nog niet gerealiseerd, dus u zult zich naar de hoofdstad of de Serra da Estrela moeten begeven om kerstcadeaus te kopen. Dat is geen straf, en zeker niet als er sneeuw ligt in de Serra, want dan kunt u er skiën!
Er is een aanstekelijke video over het Burelproject, met Engelse ondertiteling en mooie beelden, onder andere van de Serra da Estrela en Manteigas:
Onlangs zond RTP Network Negócios een uitgebreid interview uit met Isabel Dias da Costa over Burel. Je kunt dit interview hier bekijken: RTP Network Negócios
Gratis rondleidingen op de Burelfabriek zijn in het Engels, Portugees en Frans en vinden plaats op 10.30 en 15.00 dagelijks. U kunt reserveren via de winkel in Lissabon, het Casa das Penhas Douradas hotel of direct in de fabriek in Manteigas.
Burel winkel
Rua Serpa Pinto, 15 B
Chiado – Lissabon
212 456 910
933 405 055
Ma/zat 10.00 tot 20.00; zo 11.00 tot 19.00
Loja da Fábrica
Burel Factory
Amieiros Verdes
6260-028 Manteigas
Ma/vr 10.00 tot 17.00. za 10.00 tot 13.00
Website: Burel factory
Casa das Penhas Douradas
Penhas Douradas, Apartado 9
6260-200 Manteigas
275 981 045
963 384 026
Website: Casa das Penhas Douradas
Inspirerend verhaal. En zeer benieuwd naar dit natuurproduct.
Dank!
Met veel belangstelling je relaas gelezen, Josephine; de bijgevoegde film geeft een prima indruk van het Burel project. Top!
Geweldig verhaal. In mei 2016, wanneer al mijn broers en zussen in Portugal zullen zijn, gaan we een excursie boeken. Kennismaking met traditioneel en modern Portugal tegelijkertijd!
Leuk verhaal, op naar Manteigas!
Wat een positief verhaal, ik ga er zeker een keer naar toe voor een rondleiding in de fabriek. Dank je Josephine .
Wat een leuk onderwerp heb je weer te pakken. Ik popel nu al om die fabriek te gaan bekijken. Ik ben oorspronkelijk opgeleid tot docent textiele werkvormen en tekenen, dus mijn oude liefde wordt weer geprikkeld door al die mooie stofjes en kleurtjes.
Dank voor de aardige reacties!
Sinds gisteren is er ook een winkel in Porto, op de Rua Mouzinho da Silveira N83.
Hou Facebook in de gaten voor de nieuwtjes van Burel.
Prachtige kunstnijverheid – was ik maar in de buurt, dan ging ik zeker een bezoekje brengen aan de fabriek. Uit je blog begrijp ik dat er nog geen website is om iets te kunnen kopen? In elk geval, dank voor dit mooie verhaal.