Vele Nederlanders met een (tweede) woning in Portugal zullen het wel een keer aan den lijve hebben meegemaakt, maar voor mij was vorige week de eerste maal dat het zo dichtbij kwam. Door het intense karakter van de brand groeide al snel mijn aandrang om deze ervaring op te schrijven.
Door gastcolumnist Jurgen Kind
Regelmatig kregen wij in verband met ons 2e huis in Portugal vragen over het fenomeen bosbranden en of we daar niet bang voor waren. Vaak was mijn reactie nogal laconiek. Ik meende dat dit verschijnsel zich in de streek van Cedrim (een dorp in de gemeente Sever do Vouga) niet echt uitgebreid zou voordoen en zeker niet in de buurt van ons huis. Hoe verkeerd heb ik dat beoordeeld.
De afgelopen dagen hebben zich hier in de naaste omgeving vreselijke bosbranden voorgedaan.
Nietsvermoedend
De brand startte op maandagmorgen 8 september om 11 uur in een dorp ten oosten van Cedrim op hemelsbreed circa 10 à 15 km afstand. Er stond een stevige oostenwind (windkracht variërend van 4 tot 8) en wij zagen de rook uitkomen boven de bergen voor ons huis. Vanwege de onaangename rooklucht zijn we in de middag daarom nietsvermoedend richting strand en zee gereden in de verwachting dat de brand in de uren daarna wel bedwongen zou worden. We hebben die middag diverse badplaatsjes bezocht en ’s avonds hebben we heerlijk op een terras in Aveiro gegeten. Kortom een zalige dag, maar de afloop was totaal anders.
Bij thuiskomst om circa 23 uur snelde Rosa, de dochter van de buurvrouw, ons tegemoet en vertelde dat de brand inmiddels de bergen boven Cedrim had bereikt.
Naar boven kijkend zagen we inderdaad dat de vlammen, opgestuwd door de zeer harde inmiddels noordoostelijke wind enorme stukken bos op de bergen ten oosten van het huis in brand hadden gezet. Ze vertelde ook dat het vuur de rand van het industrieterrein in de buurt van Cedrim had bereikt (uiteindelijk is de schade daar – gelukkig – beperkt gebleven tot één fabriek die volledig is uitgebrand). Ook zei ze dat het vuur zich de afgelopen uren razendsnel verspreidde. Dat bleek ook, want na enige tijd stonden ook de hoger gelegen delen van het gebied ten zuiden van ons huis volledig in de fik.
Met de tuinslang
Die nacht ben ik niet gaan slapen. Ik wilde waakzaam blijven voor geval het vuur zich richting ons huis zou begeven. Ook hadden we al wat spullen ingepakt om mee te nemen als we onverhoopt zouden moeten vertrekken. Diverse keren zocht ik contact met de buren die de hele tijd buiten waren om de ontwikkeling van de branden nauwgezet in de gaten te houden. Op hun advies stond ik om 4 uur ’s nachts ons huis met de tuinslang te besproeien in verband met af en toe rondvliegende asresten die vlam zouden kunnen vatten.
Die nacht is het vuur ons huis naar mijn inschatting tot op minder dan 200 meter genaderd. Door de (voor ons) gunstige stormrichting en door het fantastische optreden van de brandweer is verder leed ons bespaard gebleven. De brandweer heeft ervoor gezorgd dat de brand beperkt bleef tot de bosgebieden, waardoor geen enkel huis in vlammen is opgegaan. Dit is ook steeds de belangrijkste inzet van de brandweer geweest. Inmiddels (het is nu woensdagavond) hebben we daar indrukwekkende staaltjes van gezien, veel ongeschonden huizen met daaromheen bos dat volledig was afgebrand.
Bij de bestrijding van de brand zijn zo’n 800 brandweerlieden plus 300 brandweerwagens ingezet. Vanuit de wijde omgeving werden deze hier ingereden. Overdag kregen zij steun van bij elkaar 12 blusvliegtuigen die continu in touw waren om water op te halen in het nabij gelegen stuwmeer in de Rio Vouga om daarna uit te vliegen naar de ergste brandhaarden. Ook vloog de hele tijd een helikopter rond om de situatie in het rampgebied in beeld te brengen. Tot slot waren de eerste nacht ook veel bewoners in de slag met het vuur. Wij zagen diverse keren kleine vrachtwagens en tractoren voorbijkomen met gevulde watertanks.
Dinsdag bij het aanbreken van de ochtend was de brand zich nog steeds aan het uitbreiden en in het nieuws werd er continu aandacht aan besteed.
Het werd een zeer spannende dag, zeker omdat we vanwege de wind, de droge grond en de warme zon (al een paar weken is het hier meer dan 30 graden) op diverse gebluste plekken het vuur weer zagen oplaaien tot enorme hoogten.
Toen het donker werd, was de meeste brandactiviteit gelukkig verdwenen en bleef alleen de rookgeur nog in de wijde omgeving in de lucht hangen. Toch is een deel van de brandweermensen nog weer de hele nacht in actie geweest.
Indrukwekkend, macaber en triest
Vandaag woensdag zijn wij in de buurt gaan rondkijken en het is schrikken om te zien hoe dichtbij de brand is gekomen en hoe het vuur de bossen aan de randen van de wegen naar het dorp in de as heeft gelegd. Ook zijn veel paden waar we onlangs nog door de bossen wandelden nu omringd door zwart geblakerde grond en verbrande boomstammen. Het is heel indrukwekkend, macaber en triest tegelijk.
Maar ook vandaag was het nog niet gedaan met de brand. Op veel plaatsen stonden brandweermensen paraat om het smeulende bos in de gaten te blijven houden en vanuit de lucht deed de helikopter dat. En ook vandaag vlogen er voortdurend blusvliegtuigen over ons huis om nog steeds weer oplaaiende branden te blussen.
Nu, als ik dit schrijf, het is woensdagavond 10 september, ziet het er wat rustiger uit en lijkt de brand onder controle. Berichten geven aan dat een immens gebied van rond 2200 hectare in vlammen is opgegaan,
Hulde aan de brandweer
Mijn waardering voor de brandweer is deze dagen enorm toegenomen. Ik realiseer me nu meer dan ooit wat voor een geweldige prestatie deze mensen leveren.
En onze houding ten aanzien van Portugal en het leven hier in Cedrim? Die is eigenlijk helemaal niet veranderd.
En ja, ik ben de afgelopen dagen met de neus op de feiten gedrukt en dat was aan alle kanten heftig. Ik kan het verschijnsel bosbranden niet langer wegwuiven, maar kan het nu wel meer op waarde schatten. We hebben begrepen dat de voorlaatste brand in de regio al meer dan 20 jaar geleden is. Ook hebben we gezien, wanneer zich een brand voordoet, hoe professioneel de brandweer hier optreedt en de zaak tot een goed einde weet te brengen. En dat is ondanks alle spanning van de afgelopen dagen heel geruststellend.
Voor Lena, mijn vrouw, geldt dat ze in Portugal is opgegroeid met het fenomeen bosbranden. Diverse keren is ze al getuige geweest van een brand, bijvoorbeeld in het geboortedorpje van haar vader in het binnenland. Ze blijft er aanzienlijk rustiger onder dan ik, alhoewel zij ook toegeeft dat deze keer de brand wel een enorme impact had.
En ondanks de bekendheid met het fenomeen zie je ook hier dat bij de mensen de angst toe slaat naarmate de brand dichterbij komt en deze een acuut gevaar vormt. De vele beelden op tv van panische mensen als ze hun huis bedreigd zien, getuigen daarvan.
Vluchten of blijven
Ik weet nog dat toen dinsdagnacht de brand voor mijn gevoel wel heel nabijkwam, ik richting onze buurvrouw mijn twijfel uitsprak of het niet beter was om weg te gaan.
Ze kon daar niet bij, juist op dit soort momenten laat je je huis niet in de steek. Je gaat tot het uiterste bij het beschermen van je bezit. Je neemt allerlei voorzorgsmaatregelen (waterslangen gereed houden, huis besproeien en omgeving nathouden) en pas als de brandweer zegt dat je moet vertrekken, doe je dat. En zover was het op dat moment nog lang niet.
Misschien is de manier waarop ik en andere Nederlanders aankijken tegen bosbranden een beetje vergelijkbaar met het feit dat mensen hier in Portugal het heel apart vinden dat wij in Nederland in een huis wonen op zo’n 6 meter onder de zeespiegel. Maar met dat besef zijn wij opgegroeid en wij maken ons daar weinig zorgen over.
Wij wonen in Cedrim op een fantastische plek met fantastische mensen, heerlijk eten en drinken en in het algemeen prima weer. Het leven hier is nog steeds meer dan de moeite waard. We zitten hier nog steeds heel graag en we hopen dat ook nog heel lang vol te houden.
- Zie de eerste minuten van het avondjournaal met beelden van Cedrim.
- Nog wat foto’s van de brand van een andere tv site.
Mooi beschreven! En heel blij voor jullie en de overige bewoners dat huizen gespaard zijn gebleven en er verder geen slachtoffers zijn gevallen.
Wist je dat als je een barrière maakt van vetplanten die een hoog watergehalte behouden aan de buitenzijde van je plot dit het vuur geruime tijd kan stoppen? Als je een groot plot hebt dit herhalen met greppels ertussen die je kunt vullen met water in geval van…. ALs een hele leefgemeenschap dit doet, is dit voor iedereen veiliger. Bv. Agave americana, maar ook een klimplant waarvan ik de naam nog moet zien te achterhalen (ik heb stekken voor jullie, regio Faro) die hele plonzen water vasthoudt. Hartelijke groet, Jacqueline Jongejan
Dank voor je aardige reactie Jacqueline.
Helaas is er wel een slachtoffer gevallen. Een brandweerman is namelijk bij de bestrijding van de brand door verstikking om het leven gekomen.
Had dat misschien al in de column moeten vermelden. Ben blij dat ik dat nu alsnog kan toevoegen.
Mooi geschreven , alle emoties heb ik ook meegemaakt. Het blijft een nare ervaring, . Gelukkig nu weer een lange periode van rust.
Mooi en zo waar, want pas als je het zelf meemaakt dan realiseer je je wat een impact het heeft. Sterkte en veel wijsheid! Wij in de Algarve leven altijd enorm mee en voelen zo mee met getroffenen.
Wat een duidelijke beschrijving van dit nare gebeuren. Ook bij ons in het Noorden hebben wij diverse kleinere branden gehad en ook wij zijn onder de indruk van de brandweerlieden en hun optreden. Triest dat een van hen bij de beschreven brand is omgekomen.
Wij zitten in een totaal andere omgeving, maar desondanks moeten we allemaal opletten met vuur en stoppen met roken.
15 Memórias do Fogo /Youtube