Tussen de bidprentjes verspreid over de tafel, muren en kasten zit ze op mij te wachten. Om het ijs te breken laat ze mij – met een brede glimlach – de Almanak van missiezusters 2015 zien en ook het plaatselijke parochieblad van Fatima en andere heiligdommen in Portugal. “Ik ben er al veel geweest, heel veel’…
Ze is een beetje zenuwachtig en ze zal de hele ochtend geen seconde zwijgen..ze heeft veel te vertellen..
Ze is 88 geworden in juli. Zelden heb ik zo’n positief en actief mens ontmoet. Gisteren nog was ze bij de vindima (druivenpluk) gaan helpen bij haar zoon. Het is eind september, dus druiventijd en Ana zie je haast elke dag boven op de tractor van zoon of schoonzoon voorbijtrekken, schuddend en botterend over de slechte kasseien van onze straat.
‘Ik moet naar het veld..het is mijn leven.’Tot over een paar jaar zagen we haar dagelijks passeren met de ezel(in) maar die is nu dood, meer dan 50 jaar was ze .. Al vanaf haar kindertijd kende Ana enkel het boerenleven. Haar grootouders, haar ouders, zijzelf en haar man..ze hebben nooit iets anders gedaan..groenten, fruit, wijngaarden, olijfbomen en beesten.
‘Nooit hebben we honger geleden. We trokken wekelijks naar de markt, drie uur stappen door het ossepad over de berg en weer naar beneden tot Loriga waar we onze groenten en eieren gingen verkopen. Eerst met manden op ons hoofd, later kwam de ezel en hoefden we niet meer te sjouwen. Ik heb dat gedaan tot ongeveer 5 jaar geleden. Maar toen gingen we al met de auto hoor, samen met Ernesto (buurman) en mijn schoonzoon Alípio. Maar ondertussen heb ik het land verdeeld onder mijn kinderen..het werd me teveel om het allemaal te onderhouden, aardappelen, kolen, bonen allerhande, mais, tomaten, er is het hele jaar door wel iets dat aan het groeien is en dat je moet onderhouden. De wijnpluk in oktober, de olijvenpluk in december, de hele zomer bonen, in de winter kolen en we beginnen binnenkort alweer te zaaien voor de lente, vooral aardappelen want dat gebruikt een mens veel hè.’
Ja, je moet weten dat de Portugezen twee keer per dag warm eten en de basis is aardappel plus de soep waar ook aardappel in zit.
‘Ik ben nu klaar met de gedroogde peertjes. Er waren er veel dit jaar en ik heb dagen aan een stuk peren geschild, in de zon gelegd en omgedraaid.’ Het is een groot werk maar ik verdien er wat geld mee.” Ze krijgt 7,50€ voor een kilo gedroogde peren die in Lissabon voor EUR 20 worden verkocht.
Ana hebben je kinderen of kleinkinderen je geholpen met het inmaken van de peertjes?
“Ach, ze hebben het allemaal druk met hun werk hé. Ik heb 4 kinderen. Piedade, mijn oudste, die heeft een heel goed leven. Ze werkte samen met haar man in Luxemburg en heeft veel geld verdiend. Ze hebben een huis in de Algarve waar ze regelmatig naar toe trekken en nu zijn ze weer op reis naar Madeira ´gewoon om wat te gaan stappen’. Tja..het is hún leven hé en ik zit met de gedroogde peren…”
“Mijn tweede is António die zit in de bouw, als het nog niet veranderd is, want hij heeft al zoveel verschillende dingen gedaan dat ik het niet meer kan volgen.”
“Mijn dochter Espírito Sancto heeft een kwade ziekte (borstkanker). Ze zit wel veel op het land maar ze moet ook naar Coimbra voor bestralingen..ze kan me niet zoveel helpen. Maar ze moeten me niet helpen hé. Ik kan alles nog zelf.
Aan mijn huis met ik niet veel doen , het is oud , ik ben al blij dat het dak niet lekt. Ik kook elke dag, soms ook voor mijn broer die een paar straten verder woont..dan ga ik bij hem ´s avonds zitten en dan praten we wat, want hij heeft geen televisie, zelfs geen elektriciteit.”
Die broer van haar ken ik ook heel goed, wij noemen hem ‘ António van het paard’ omdat hij toen we hier kwamen wonen de enige was die een paard had. We hebben op een bepaald moment zelfs een paard van hem overgenomen..het was onze mooie Garrano, die we Valentijn noemden omdat hij precies op 14 februari bij ons kwam. Hij werd wel ziek en we hebben hem niet kunnen houden. Het beest had jaren in een kleine stal gestaan waar hij nooit uit kwam.Hij was allergisch voor bepaalde bomen en planten denken we.. ik denk dat hij de ruimte en het licht niet kon verdragen.
Haar jongste dochter is Lurdes, onze poetsvrouw, een harde werker met een hart van goud net als haar moeder. Zij werkt overdag in een verzorgingstehuis en ‘s zaterdags komt ze bij ons schoonmaken. Daarenboven trekt ze nog elke avond naar het veld, schoffelen , water geven, en de beesten verzorgen. Dan voor het avondeten zorgen..en veel tijd om nog iets anders te doen is er niet..om 10u is ze doodmoe en kruipt in bed.
Vertel eens..wanneer ben je getrouwd? Was hij je eerste lief?
‘O ja ik heb maar één vrijer gehad, ik was 20 en hij was ook van Corgas..zijn moeder was tegen onze relatie maar we hebben doorgezet. We zagen mekaar in het geheim op het veld en twee jaar later zijn we getrouwd.’
Was je gelukkig?
‘Och daar stonden we niet bij stil. Je trouwde en Onze lieve heer stuurde je kinderen. Wij hebben geen armoede gekend, maar José, mijn man was geen gemakkelijke. Later werd hij ziek, chronische bronchitis, hij moest zo een ademapparaat gebruiken en kon de laatste jaren niet meer werken. In 2007 is hij gestorven. Ik woon nu alleen in dit grote huis maar ik mag niet klagen want al mijn kinderen wonen in de buurt, allemaal in Corgas en ik krijg veel bezoek, ook van mijn kleinkinderen. Marco de oudste is ingenieur en woont in Lissabon, hij komt elk jaar een paar keer naar hier en dan werkt hij mee op het veld, dat vind ik echt heel goed, hij heeft me zelfs al een achterkleinkind geschonken. Tânia is een echte studente hé ze houdt maar niet op. Ze woont wel in Aveiro, dat is te ver om elke weekend naar huis te komen. Het is een hele slimme ..die heeft al alles van de wereld geleerd.’
Even terzijde…Toen Tãnia ongeveer 15 jaar was heb ik destijds aan Lurdes, haar moeder, gezegd dat ze Tânia naar de universiteit moesten laten gaan. Voor eenvoudige boerenmensen is dat niet zo vanzelfsprekend. Ze hebben daar veel over moeten nadenken maar Tãnia heeft zelf doorgebeten en is gegaan . Ik studeerde in die tijd zelf in Coimbra en zag het verschil tussen de jongeren in de stad en die van het platteland, hoe de eersten veel meer van de wereld afwisten dan de laatsten..Nu is Lurdes erg opgetogen over haar oudste dochter die het zo goed deed op de universiteit en met grote onderscheiding haar sociale studies heeft afgewerkt. En ook Ana praat met veel ontzag en fierheid over kleindochter Tãnia.
Maar ik maak me ook zorgen over ons veld. Mijn kinderen werken er nog op maar hun kinderen willen dat niet meer, ze kennen nog enkel computers. Ze kunnen nog geen schoffel vasthouden.Wat gaat er gebeuren..ik weet het niet..
De koekjes en de gedroogde perziken worden op tafel gezet en de fles Jeropiga wordt opengemaakt..ik kan niet kiezen, ik moet drinken en eten. Jeropiga is een zoete wijn gemengd met sterke drank..niet mijn favoriet, maar het idee ´vrouwen drinken Jeropiga’..daar kan je hier niet van afwijken, ik zal min trucje toepassen, héél traag drinken, dan hoef ik maar één glaasje te nemen..De koekjes zijn een beetje slof, maar de perziken zijn verrukkelijk. Er waren veel perziken dit jaar en de diepvriezer zit vol..
En zeggen dat bij ons de perzikenbomen elk jaar lijden onder een bladziekte, veel hebben wij er nog niet gegeten. Ieder zijn stiel denk ik maar. Hun groenten zijn ook altijd prima, de aardbeien super zoet, de tomaten 3 keer zo groot als de onze..evenals de aardappels en de uien.
Hoe is het eigenlijk met uw gezondheid Ana?
“Ik mag niet klagen , soms ben ik wat duizelig als ik teveel televisie kijk..Ik kan beter buiten zijn. Ik ben nog maar één keer erg ziek geweest in mijn leven. Maar dan wel een maand lang, een soort griep denk ik. Ik kon niet eten en ik had koorts, ik ben wel niet naar de dokter gegaan , ik had geen kracht om op te staan. Maar mijn buurvrouw, de moeder van de pastoor, heeft me tangerinas (mandarijnen) gebracht en zo ben ik stilaan beginnen aansterken en weer gaan eten, vooral kippensoep. Ik was toen erg vermagerd. Maar ik ben een harde, mij krijgen ze niet gemakkelijk ziek hoor. Toen ik kind was en naar school ging (tot mijn 14e jaar) kon ik goed lezen en schrijven. Op een dag waren mijn ogen geel en mijn moeder maakte zich zorgen.. Ik weet niet meer hoe en waarom het overging, maar ik heb nog steeds geen bril nodig, ook niet om te lezen.”
Later merk ik dat ze met lezen bedoelt foto´s en prenten bekijken. Of ze echt teksten kan lezen ..ik weet het niet, ik kan haar moeilijk de opdracht geven om iets voor te lezen hé. Ze heeft wel twee televisies en is gek op de dagelijkse Portugese soaps.
Van jouw kinderen heeft niemand verder gestudeerd?
“Mijn zoon had wel de capaciteiten, denk ik. De lerares destijds drong aan om hem naar de middelbare school in Seia te sturen waar je echt een beroep kon leren, maar mijn man vond dat niet nodig. We hadden hem nodig voor het veld, en het zware werk kon ook niet alleen door de meisjes worden gedaan hé. Onze António was de rechterhand van zijn vader. Maar zijn zoon die studeert goed..toerisme..het schijnt dat je daar wel verder mee kunt..ach de jongeren trekken hier toch weg”.
“Er liggen al zoveel velden braak..er zijn zelfs geen scholen meer hier in Corgas.Tot vorig jaar was er nog een kleuterschool, maar er zijn dit jaar maar 2 kindjes en die worden naar Sandomil gebracht,en zelfs daar zitten er maar 7 meer in de hele school.”
Had je zelf willen studeren?
‘Dat weet ik niet.Ik ben tevreden met wat ik heb en het mooiste van alles is dat mijn kinderen hier rond mij wonen, dat geeft veel vreugde. Zie maar naar Piedade(vrouw van Ernesto) ze drinkt veel te veel…om haar verdriet en zorgen te vergeten. Ze missen hun kinderen en kleinkinderen die allemaal in Luxemburg wonen. Het gezin, de familie dat is het voornaamste in een mens zijn leven. Hoe kunnen jullie hier zo leven zonder jullie kinderen en ouders?’
Ik zeg haar dat het voelt alsof ik hier een nieuw leven ben begonnen en dat ik veel te doen heb en te ontdekken wat er hier allemaal gebeurt en dat ik de taal leer en les geef aan andere buitenlanders en ook veel werk op de quinta samen met mijn man..ze heeft er geen commentaar op, maar kijkt wel een beetje meewarig naar mij..’ik ga de tuin eens laten zien’ …
Over emoties en de grote dingen des levens praat ze niet gemakkelijk..veel gemakkelijker is het te spreken over de bloemen en de fruitbomen en over de planten in de potten voor haar deur.’Pluk maar wat vijgen want ik heb gezien dat aan jullie vijgenboom niet veel hangt dit jaar. Ik probeer maar ik kan er niet bij, de vijgen hangen te hoog.
‘Ga nu maar naar je man’ zegt ze..hij zal al zitten wachten.’ Ja dat denk ik ook’..een origineler antwoord heb ik niet. Muito obrigada Dona Ana.”Até amanhã se Deus quiser”, zegt ze. We zijn in Corgas en het is september 2014.
Geef een reactie