In Frankrijk was vorige zomer veel te doen omtrent het dragen van de boerkini aan de stranden van de Méditerranée. Het verbieden ervan lukte niet. Weliswaar bedekt een boerkini het lichaam van de draagster, haar gezicht is onbedekt. Een verbod tot het dragen van gezichtsbedekkende kleding heeft Frankrijk wel, net als België, Nederland, Bulgarije, Italië en delen van Spanje en Zwitserland. Portugal staat niet in de rijtje, hoewel… in de Algarve geldt al sinds 1892 een boerkaverbod. Hoe is dat zo gekomen?
Gekleed van top tot teen
Kleding die de drager van hoofd tot voeten bedekt, bestaat al heel lang. De Etrusken en de Grieken hadden mantels waarvan een punt over het hoofd getrokken kon worden. De mantel waarin Maria meestal wordt afgebeeld is daar een voorbeeld van.
In de eerste eeuw na Christus ontstond de gewoonte dat vrouwen hun hoofd bedekten, zeker bij het betreden van de kerk, als teken van respect, onderdanigheid en nederigheid tegenover god.
Soms bedekten vrouwen niet alleen hun lichaam en hoofd, maar ook hun gezicht. Dit werd gedaan uit verschillende motieven, zoals extreme devotie, als teken van rouw, om te laten zien dat men weduwe was of juist ongetrouwd, uit schaamte voor armoede of verloren rijkdom of gewoon om zich te beschermen tegen weersinvloeden. In heel Europa zijn hier voorbeelden van.
En ook in Portugal, met name in de Alto Alentejo, de Algarve en op Ilha Terceira (Azoren) ontstonden klederdrachten, door vrouwen gedragen, die niet alleen het lichaam maar ook het hoofd en gezicht bedekten. Wanneer deze kleding gewoonte werd, is niet precies te zeggen. Vanaf 1609 wordt er melding van gemaakt. Sommigen denken hierbij ook aan Arabische invloed. Bijzonder is wel dat vrouwen deze kleding tot in de twintigste eeuw bleven dragen.
O bioco
De variant van de boerka die in de Algarve werd gedragen, heet bioco of biuco. Het was een zwarte mantel die tot de voeten reikte, met een pelerine tot aan het middel. Aan de mantel zat een kap vast die over het hoofd werd getrokken en die aan de voorkant werd dichtgevouwen met een sjaal die in een punt uitmondde. De bioco was enorm populair en dé dracht voor elke vrouw die in het openbaar wilde laten zien dat ze een serieus en bescheiden leven leidde.
Maar de meningen over deze kleding waren ook vroeger al verdeeld.
Van top tot teen bedekt zijn bood vrouwen voordelen. Ze werden buitenshuis niet gehinderd door onwelkome blikken van vreemden. Ze konden hun identiteit verbergen. Doordat haar kleding haar van de buitenwereld isoleerde, verkreeg de vrouw een vorm van bewegingsvrijheid. Ze kon zonder escorte over straat. Zo schreef feministe Maria Velleda over de bioco in 1901.
De dichter Raul Brandão beschrijft vrouwen in een bioco als fantomen in de nacht, mysterieus en aantrekkelijk (Os pescadores, 1922). Een ander vond dat vrouwen in een bioco leken op beren met een olifantenkop. Dan waren er mensen die vonden dat het dragen van een bioco aanleiding kon geven tot losbandigheid.
De laatste mening was die van Júlio Lourenço Pinto, Governador Civil van de Algarve. Hij stelde dat, als een vrouw zo gekleed was dat ze onherkenbaar was, dit gemakkelijk kon leiden tot zondig gedrag of zelfs overspel. Daarom verbood hij in 1892 het dragen van een bioco in straten en kerken.
Of de vrouwen zich er veel van aantrokken? In Olhão werd de bioco nog tot in de jaren dertig van de vorige eeuw gedragen.
Vandaag de dag
Nu is het kledingstuk herontdekt door hedendaagse mode-ontwerpers. Op de site van Bioco Tradition zijn de moderne bioco’s te zien. Kleurige stoffen, opvallende ontwerpen: geen mantels om ongezien mee over straat te lopen op weg naar een rendez-vous. Maar misschien wel kleding om heerlijk in weg te kruipen tijdens winters weer.
Interessant! Dank Maja !