In 1989 verhuisde Bep Hage met haar man van hartje Amsterdam naar Secarias, een klein dorpje in het binnenland van Portugal. In haar dagboeken doet zij gedetailleerd verslag van haar belevenissen. Geschreven met Amsterdamse humor en nuchterheid.
vrijdag 1 september
We gaan verhuizen naar Portugal!
Nadat we wegreden uit de straat, nog eens terug (iets vergeten), nog eens langs Annie (iets vergeten), gingen we langs moeder met het laatste bloemetje uit de tuin (eigenlijk al niet meer van ons). Moeder had brood, tomaten, kaas en eieren voor de reis. We zeiden gedag en vertrokken naar Karin en Ernst. Die waren nogal verrast, want ze hadden met een feestmaal op ons gerekend één dag later.
Toevallig was er nu ook een feestmaal. Ernst zag er ontspannen uit (ze waren net van vakantie terug). De drie meiden zagen er ook stralend uit, maar dat doen ze meestal.
zaterdag 2 september
Zaterdagochtend hebben we eerst een uur op elkaar zitten wachten en daarna vertrokken wij haastig, 1 uur achter op de planning. Even Han z’n vader en 2 zussen om de hoek groeten. Vergeet het. Bij Han z’n vader bleek ons, dat we niet zo maar snel konden doorrijden. Nico en Maria zouden langs komen, Maria had een taart gebakken. Adam kwam speciaal met vriendin Han goeiedag zeggen. Emmie, Christa, Gijs en kinderen, allemaal waren ze daar. We namen hartroerend afscheid en lagen uren achter op ons schema. Els en Jurgen logeerden in Sterksel in het huis van Jurgen z’n grootouders, die wilden we ook nog even goeiedag zeggen. Bovendien lagen zij op onze route. Daar aangekomen (5 uur?) waren we te moe om weg te gaan en bleven we slapen.
zondag 3 september
4 Uur ’s nachts op. Els en Jurgen ook. Half vijf onderweg met kleine pauzes en één grote om in La Défense de 100 meter grote kubus te bekijken. Alle leeftocht voor onderweg werd benut, evenals het Belgische en Spaanse geld van moeder. We reden tot half 12 ’s nachts, overnachtten onder de Spaanse hemel voorbij Bilbao.
maandag 4 september
’s Morgens om 8 uur natte dekens ingepakt en verder. Nergens problemen. Els d’r komkommertje en een stukje kaas was de laatste welkome verkwikking. In Portugal de klok 1 uur teruggezet en om 3 uur waren we in Arganil. Moeder gebeld en op naar Paula en André. Die hadden honderd uit te vertellen: hoe het jongetje van de buren alles per ongeluk sloopt waar hij aankomt (net als kleine Nico), hoe ze niet op tijd geld hadden kunnen krijgen en van Mike geld te leen hadden gekregen, hoe warm het was geweest, enz., enz.
Han en ik gingen eerst zwemmen. Daarna stond het eten klaar. ’s Avonds een kopje koffie in de bar van Secarias. We werden begroet als oude bekenden, gezoend door de vrouwen, handen geschud door de mannen.
’s Avonds op ons zijbalkon onder de druiven. Dat blijken Concord druiven te zijn. Ze geuren heerlijk en smaken ook zo. Vroeger had ik al van Han gehoord, dat ze in Amerika groeien en Han is er dol op. Nu groeien ze om ons eigen huis. Als je de trap opgaat, kun je ze afhappen.
dinsdag 5 september
Zwemmen bij Côja; voor het laatst voor Paula en André. Die twee redden het wel. Die hebben het hier in vreemde en zeer primitieve omstandigheden gered. ’s Morgens eerst even langs Vince en Gwenn. We kwamen ze onderweg tegen: ze waren op weg naar ons. De vijgen bij hun huis zijn rijp. Ik heb er veel gegeten en meegenomen voor Ingrid. Die moet Paula meenemen. Gezwommen, lekker gegeten en weer in de bar zitten kletsen.
woensdag 6 september
Eerst komt er iemand samen met zijn zoon langs die zijn huis aan ons wil verkopen. Nog meer mensen willen schuren en stukken land aan ons verkopen. Op weg naar Coimbra even langs Mike. Hij zegt dat die mensen inderdaad die dingen voor een appel en een ei willen verkopen, maar dat dat niet legaal te krijgen is. Of ze hebben niet de toestemming van de hele familie, of het zijn illegaal gebouwde dingen. Dat is voor eigen gebruik niet erg, maar als het naar een buitenlander gaat, moet dat wel geregistreerd worden, anders kunnen wij dat geld daar niet voor gebruiken. Ons geld moet ingevoerd worden en dat mag voor een officiële bestemming, maar wij zullen deze illegale dingen nooit op onze naam kunnen krijgen.
In Coimbra de treinkaartjes opgehaald en meteen besproken voor 9 oktober: dan reizen wij heen en terug. 12 oktober moet ik mijn werkstuk presenteren (gisteren kreeg ik een brief van de school in Breda met het programma; mijn werkstuk is dus goed genoeg bevonden). We hebben heerlijk gegeten en de kinders haastig in de trein geduwd. We hadden een uur op het perron zitten wachten, maar moesten bij de één na voorste wagon zijn en dat was natuurlijk aan de andere kant. Paula en André op weg met vijgen. We zijn benieuwd hoe dat gaat met de trein, vooral bij de overstap in Parijs. We volgen in oktober.
donderdag 7 september
Op Els d’r verjaardag begon het echte werk. Wij popelden. Eerst maar even het houten wandje eruit om van twee hokjes samen één bibliotheek te maken. Met ons open haardje moet dat heel gezellig zijn. Daglicht is er nauwelijks, want het enige raam zit onder het afdak van de voorveranda. Maar dat viel even tegen, want dat wandje zit vast op een vooroorlogse manier en na heel wat zweten winnen we het toch en starten met de volgende muur: een stenen muur, dus dat moet gemakkelijk zijn. Toch niet.
Ik kon Els niet bereiken. Er is feest in Arganil en alle openbare gebouwen zijn gesloten. Omdat het bovendien marktdag was, gingen Han en ik er even heen. Er was markt, kermis en een soort beurs van bedrijven in de omgeving en van de voormalige Portugese kolonies. Daar kocht ik van schildpad een paar oorbellen voor Els en in een reclamestand van de PTT probeerde ik Els te bellen. Ongeveer 8 uur ’s avonds was Els niet thuis.
zaterdag 9 september
Dat muurtje staat nog steeds. Eerst moet de kalklaag aan weerskanten eraf (1 à 2 cm). Daaronder rechtopstaande balken met op 2 cm afstand dwarslatjes getimmerd; en alles met overdreven grote spijkers. We werken dus 3 dagen aan 3 muurtjes, die eruit moeten en dat hebben we nog niet voor elkaar.
Gisteren courgettes gegeten met kruiden, meegenomen van Els en Jurgen. Nadat we gewerkt hebben gaan we ’s middags 4 uur naar de rivier, zwemmen en wassen ons en gaan dan terug. Vandaag is de timmerman uit het dorp via de bar bij ons langs geweest. Alles gaat voor ons via de bar. Geen brood: ik vraag in de bar. Een tolk nodig: ik vraag in de bar.
Gisteren begon het weer te betrekken, vandaag is het fris. We hebben wel gezwommen, we moesten wel, zijn stinkend smerig, maar eruit is dan huiverig. Ik heb een wat dikkere blouse aan. Na het zwemmen slagen we erin te bellen, gisteren was die mogelijkheid gesloten. Even Els gesproken. Paula kan ik niet bereiken. Ik ben benieuwd naar haar reis, of die bar was en hoe het met d’r huis en vlooien is. Ingrid doet het goed hoor ik. Hopelijk heeft die van de vijgen genoten. Vanavond belt Paula mijn moeder. Morgen houden Han en ik een vrije dag en gaan wandelen in de heuvels.
zondag 10 september
Vrije dag: de bergen in (Serra da Estrela). Heel mooi.
dinsdag 12 september
Muren eindelijk gesloopt. De dubbele plafonds voor een gedeelte eruit. Vies en moeilijk werk. Het barst tussen de plafonds van de oude rattenesten en rattekeutels. Ik moet veel brieven schrijven, want een blauwe pen wordt bij het kopiëren zo lichtgrijs, dat het niet te lezen is.
Han is vandaag op z’n achterhoofd gevallen en ligt nu in bed. We zijn nog wel wezen eten bij Vince en Gwenn, maar Han voelde zich zo beroerd, dat we naar huis moesten.
woensdag 13 september
Vandaag kwam ik op het idee mensen van onze druiven te geven. Ik dacht alsmaar dat wij niets hadden weg te geven, maar krijgen en krijgen en krijgen kan echt niet. Maar ik dacht dat iedereen hier zelf wel druiven had; nee dus en het blijkt dat wij zeer begeerde soorten hebben. Ik lust ze zelf ook heel graag. Een buurmeisje (dat af en toe inspecterende blikken werpt en dan aankomt met 2 grote breekijzers die we zeer goed konden gebruiken) kwam vandaag met een bos bloemen. Alle goden, wat doe ik met bloemen in deze beestebende. Ze gebaarde dat ze in water moesten. Ja ja!. Ik eet soep van een plat bord, waar haal ik een vaas vandaan? Op zolder staat een blikken, roestige kan, lekt die? Nee, hij lekt niet. Dus bloemen in het water en zeer veel dank. Met woordenboeken erbij kom ik erachter, dat ze wel druiven hebben, maar zeer weinig. Godzijdank ik kan wat teruggeven. (Gisteren heb ik Vince en Gwenn aardappels gebracht; wij hebben een voorraad voor een jaar.)
Het meisje gaat naar huis en komt terug met dankbetuigingen en stekjes van kamerplanten en ze moeten meteen in de aarde. Ik haal achter het huis naar mijn mening goeie aarde. Oh nee, ze gebaart: wachten. Ik wacht. Ze komt terug met een grote zeef en ze gebaart verder: er moet een stuk plastic komen (ik denk dat ze een jaar of 9 à 10 is) en ze zeeft de aarde op de plastic lap. Dan moet er water komen en de stekjes worden in één van de zwarte aardewerkpotten gezet en op de trap van het kleine balkon gezet. Zij is tevreden, de oefening is goed uitgevoerd. Even later komt ze met cactusstekken, zeeft aarde en gebaart: veel zon en weinig water. Ja juffertje, ik zal het doen. Even zo goed kosten deze vriendelijkheidsuitingen een hoop tijd en geven een hoop warmte.
Nu ik deze mogelijkheid om iets te geven heb ontdekt, zijn er ook druiven naar Mike en Arminda gegaan en naar de bar in het dorp en naar de tolk in ’t dorp. Han vindt alles goed. Verder was het vandaag een rustige dag. Han deed rustig aan voor z’n hoofd. Hij is wel wat opgeknapt, heeft hier en daar wat blauwe plekken en een enorme buil op z’n achterhoofd.
We hebben al het sloophout ontspijkerd, de bibliotheek in wording geveegd en daar het geleende kampeertafeltje in gezet, zodat we nu halftien ’s avonds lekker binnen zitten. Het is half negen donker en fris, ’s morgens ook mistig en fris; om 10 à 11 uur komt de zon door en is het heet.
Van Els en Jurgen hadden we een reuze courgette uit Sterksel meegekregen. Vandaag het laatste beetje gegeten; gekookt met geraspte aardappel – niet echt lekker maar wel goed tegen de honger. Kruiden hebben we hier (behalve gemalen mengsels) nog niet in winkels gevonden. Maar wachten tot de 30 kuub aankomen, als we het dan ooit kunnen vinden.
donderdag 14 september
Ingrid is geslaagd voor d’r rijexamen en heeft de vijgen niet gehad. Hoera! en jammer. Misschien zijn ze er in oktober nog.
Vandaag was een rustige dag van op- en wegruimen. Uitgebroken en nog bruikbaar hout gesorteerd en het hele huis geveegd met water. Tussen het enige plafond dat nog bestaat en de zoldervloer rattepoep verwijderd. Om 3 uur moe maar voldaan gaan zwemmen en naar Arganil. Ingrid gebeld, op het terrasje gezeten, lekker eten gehaald, met z’n tweetjes gekookt en gesmuld. In het dorp koffie gedronken en nu het iets killer wordt, zitten we in huis. Dit huis is precies zoals een huis moet zijn: het geeft koelte in de hitte en warmte in de kilte, heerlijk!
vrijdag 15 september
Eindelijk een zwart schrijvende pen gekocht, zodat er hopelijk duidelijke fotokopieën gemaakt kunnen worden.
De hele dag bezig geweest met hout kopen en bestellen, afspraken maken met de elektriciteitsmensen. We moeten nl. net als in Nederland een goedgekeurde elektrische installatie hebben, voordat we elektriciteit krijgen. De winkel die de spullen levert, voert ook de controle uit en dat lijkt niet al te moeilijk te zijn. We zijn naar een steenbewerker geweest, die o.a. grafzerken maakt, en moeten morgen terug om te horen wat een aanrechtblad van marmer kost. Mike en Arminda zijn alle officiële dingen aan het regelen (zij hebben onze volmacht). Het geld is aangekomen en Han heeft een Portugees banknummer en Portugees geld. Volgende week ook een chequeboek. De afspraken en opdrachten worden snel en goed uitgevoerd. Je wordt overal uitstekend geholpen. Ze nemen alle tijd voor iedereen en voor ons meer vanwege de taalproblemen. Tot nu toe zijn er maar twee plaatsen waar we slecht of wisselend goed bediend worden: dat zijn het grote restaurant aan het water (gaan we nooit meer heen) en de benzinepomp (er is helaas geen andere in de verre omtrek).
Tussen de middag gezwommen en een wasje gedaan in de rivier. We hebben een houweel gekocht en ik ben begonnen met de binnenplaats te ordenen. Het is nu een plek met veel puin. In mei was het groen, maar nu dor en stoffig en er is zowel van links als naar rechts als van voren naar achteren veel hoogteverschil. De afvoer van de stallen loopt er dwars overheen. We zijn van plan dat met terrassen op te lossen. De ingang onder het zijbalkon van de kelder is erg laag. Ik moet er ook steeds bukken en dat langdurig. Die ingang moet dus fors uitgediept worden, vandaar het houweel, want de grond is rotsig. Onder het grote achterbalkon moet een mooie, koele buiten zitmogelijkheid komen. Nu is dat nog puinig en roestig, oude hekken en doornige struiken. De instappen van daar naar de kelder en stal zijn zeer hoog, dat moet dus ook opgehoogd worden; voorlopig geen probleem, want het barst overal van het puin, kapotte dakpannen, stenen en brokken cement. De natuurstenen moeten verzameld worden voor de muurtjes van de terrassen.
Even opgebeld. Paula geeft geen gehoor, Moeder ook niet. Het was warm vandaag. Om 6 uur waren we eindelijk toe aan een biertje op het terras.
zondag 17 september
Gisteren een gasstel en elektrische oven gekocht. Het gasstel is voor gasflessen, er is hier niet anders. We hebben geprobeerd een marmeren blad voor aanrecht te kopen, maar de spraakverwarring was te verwarrend om een echte afspraak te kunnen maken, dus moeten we terug met een tolk. Verder hout besteld voor de vloer en het plafond. Alles aan betimmering in de grote ruimte (kamer, keuken) is gesloopt. We wilden het plafond eerst laten zoals het nu is, maar de helft van de balken is redelijk mooi en de andere helft is blokhutachtig ruw. Na dit beredderen en bestellen, wat de vrijdag en een stukje zaterdag in beslag nam, was Hans inspiratie op. Ik heb geen inspiratie, ik zie alleen werk dat nu gedaan moet worden. Mij kan het gebeuren, dat ik geen zin meer heb of te moe ben, maar inspiratie heb ik niet vaak en als ik dat heb wordt iedereen doodmoe van me. Ik schijn dan erg enthousiast te worden, te!
Dus Hans inspiratie was op en we maakten zaterdag (gisteren) middag een grote, door het bureau voor toerisme beschreven wandeling. Eerst even een duik in het water, het is hier overdag naar Nederlandse begrippen erg warm. Onderweg naar de zwemplek verse vijgen geplukt, die groeien zomaar naast de brug, en druiven, die groeien op sommige plaatsen tot hoog in de bomen. Soms kun je er alleen maar naar kijken. Na het zwemmen wandelden we door een heerlijk geurend eucalyptusbos en in een oude rivierbedding hingen enorme druiventrossen tot hoog in de bomen. Door de ontiegelijk vals stekende stekelbrem onbereikbaar, zeker als je in je zwempak bent.
De wandeling nam de hele middag in beslag. We kwamen moe en hongerig thuis. Het eten was klaar want ik had een éénpans rundvlees met uienstoofpot de hele middag laten sudderen. Op eens kregen wij bezoek, een echtpaar uit Zuid Afrika, die in het motel afwachten tot hun nieuw te bouwen enorme huis klaar is. We hadden eten genoeg. Han haalde wijn in het café, en ziedaar, onze eerste gasten. Het was hartstikke lekker en hartstikke gezellig.
Vanmorgen vroeg gewekt door de regen. Daar heb ik op gewacht, want ik moet ontiegelijk veel vies oud hout en nat oud stinkend stro verbranden. Zolang het echter zo droog is durf ik geen fikkie te stoken, maar vandaag was het feest met het fik. Links van het huis lagen enorme bergen oude bramen, schors, blikken en door het gebuurte uitgekotste troep. Die hoek blijkt bij onze grond te horen, dus die maar meteen gekuist. Allemaal achter op het land gekruid. (geschreven in drie seconden, uitgevoerd in drie uren ploeteren en zweten). Ondanks af en toe een buitje was het warm genoeg om me kapot te zweten.
’s Morgens hadden we eerst een gedeelte van de zolder met anti houtwurm spul behandeld. 5 liter op gemaakt en de helft van de zolder gedaan. Vies spul. Han werkte met de plantenspuit omdat de dakspanten niet te kwasten zijn. Het spul is nl. petroleum dun. Maar met de spuit is smeriger dan met de kwast, want het spat en vernevelt.
Terug naar mijn fik. Nadat het fik mijn wimpers geschroeid en mijn haar gekort heeft (eerlijk waar) kwam Han helpen oud hout slepen. Han is bezig (nu weer) met het tekenen en uitrekenen hoe de elektrische bedrading moet lopen, hoeveel km. draad we nodig hebben, dat gaat morgen gekocht worden. Daarna dronken we een glas wijn, genoten van de opruiming die we hadden gehouden en gingen naar de rivier om ons te wassen, eten, kopje koffie, even bellen, schrijven. Er is nog steeds geen water en er is taal nog teken van onze inboedel. Iemand uit het dorp gaat van onze druiven wijn maken en geeft ons dan ook.
maandag 18 september
Naar Arganil 17 x 6 blz. gekopieerd. Ik zal kleiner moeten schrijven en/of minder uitgebreid.
Han heeft nu een chequeboek van de bank van Portugal en we hebben ons nieuwe gasstel en oven opgehaald. Inbouw spoelbakken, die we willen hebben, moesten uit een andere stad komen. Wij daar heen dus. Oliveira de Hospital (of zo iets). Ook hebben we een doos vol elektrische kabels, dozen, stekkers, enz., en een gasfles. Han heeft het gasstel ogenblikkelijk geïnstalleerd. Twee planken op een kartonnen doos en daar staat ons gasstel, midden in een lege kamer, zonder plafond, zonder ramen en deuren, wel een enorm gat in de vloer (we hebben daar twee rotte planken uit gehaald). Morgenochtend zullen wij ons theewater koken op een fonkelnieuw gasstel. De elektrische oven is met klok en thermostaat. Die staat opzij. Voorlopig hebben we daar nog niets aan. Er is al wel iemand komen kijken waar de meterkast moet komen, het zal dus wel komen. De thee is hier trouwens bar slecht, tenminste, die thee die we tot nu toe gevonden hebben. Daarentegen is de koffie heerlijk. Niet die ikzelf maak, maar die je overal kan kopen, dat doen we dus ook. Hun gebakjes (bolos) zijn niet erg lekker op enkele uitzonderingen na.
woensdag 20 september
Twee dagen hard gewerkt. Ik heb niet meer schoon te krijgen nagels en nagelriemen. Han is bezig een stelling voor het aanrecht te construeren. We hebben een plaat marmer besteld van 1,5 bij 2 meter. Ik ben bezig op zolder de vloer en alle balken en panlatten in te smeren met spul tegen houtworm. Tussendoor bijt ik kleine stukjes deur schoon, beneden (hap hap als ik honger heb). Onder vieze poepkleurige dikke korrelige verflagen, blijken mooie houten deuren te zitten. Speciaal de voordeur is schitterend.
Een dag hard werken betekent 4 uur hard werken. Het is zo half 10 voor je serieus bezig bent. We gaan dan door tot een uur of 1. Wel even van je werk af voor koffie in het dorp en de bakker die aan de deur komt. Na een paar broodjes werken we weer van 2 tot 4. Daarna even zwemmen en ook wassen en dan hebben we het werken wel gehad.
Vanavond om 6 uur zaten we met een glaasje wijn in de zon op het grote achterbalkon en daar bekruipt ons beiden dan een heel vreemd gevoel. De ezelwagentjes klepperen over de weg. Het vakantiegevoel wil maar niet overgaan. Vanavond dacht ik mensen hou nu maar op met dat folkloristische gedoe met ezels en al dat gedoe met wasgoed en manden druiven op je hoofd, ik woon hier en dat is een serieuze zaak, voor mij kun je dus deze demonstratie van landelijkheid wel staken. Maar de zon blijft ook half september vakantieachtig heet en het uitzicht blijft vakantieplaatjes laten zien. Dat tijdelijke gevoel met slapen in een ouwe stal in de stank van geitepies en bibberend je tanden poetsen bij een watertankje, met zanderige voeten in een zanderig bed, dat tijdelijke gevoel blijft. Ik weet best dat ik hier woon, maar ik voel er nog niets van.
We hebben gisteren en vandaag weer eens lekker gegeten (daar hadden we al een poosje geen aandacht voor gehad). Gisteren had ik vrouwen uit ons dorp even weggebracht met de auto, die probeerden op één hoofd 2 vaten en 2 reuze emmers te dragen. Ik kreeg toen verse sperziebonen. We hadden een klein beetje inktvisjes gekocht, 8, en dit te zamen met een broodje en verse tomaten was goed voor een feestmaal.
Vandaag was Han even naar Arganil gegaan en had verse tong (vis) gekocht en spinazie. Vince en Gwenn (het Engelse stel) kwamen langs met verse vijgen. Dit samen met een broodje en een slok wijn was ook goed voor een feestmaal.
Van ons buurmeisje krijg ik steeds grote bossen prachtige bloemen, hetgeen me zorgen baart. Ze zijn ongekend mooi, maar ik heb geen vazen, dus moet ik steeds iets nieuws bedenken om weer een schitterend boeket te kunnen bergen. b.v. lege blikken met plastic zakjes erin.
donderdag 21 september
Geen bijzonderheden. Hard gewerkt, gezwommen, gegeten, koffie in de bar.
vrijdag 22 september
De zolder is nu in zijn geheel behandeld met antihoutwormspul en Han heeft de constructie voor het marmeren aanrecht klaar. Goedkoop timmerhout is hier keihard en zwaar grenen hout en alles moet met de hand gezaagd. Han is niet echt tevreden over zijn bouwsel en hij wil morgen verbeteringen aanbrengen. Het opbrengen van antihoutwormspul is smerig werk. De modische overall die ik van Gerdie had gekregen is gedegradeerd tot overall en hij doet zo zeer goed dienst. De Portugezen vinden het heel gek een vrouw in een overall, je ziet ze hier sowieso weinig. Om dat giftige petroleumdunne stinkende spul aan te brengen hebben we de plantenspuit gebruikt voor alle panlatten (boven je hoofd). Omdat je dan het schadelijke spul ook nog in kan ademen heb ik een dikke slang onder de dakpannen door geschoven. Met één hand spuiten, met één hand de slang voor mijn mond houden, door mijn mond in ademen en door mijn neus uit.
Volgende vieze karwei is alle oude verf afbijten. Want voordat we elektriciteit krijgen moet de elektrische installatie grofweg in orde zijn. Voordat we die aan kunnen leggen moet onder die leidingen het hout bewerkt zijn met cuprinol (anti houtwurm), voordat er cuprinol op kan, moet eerst alle oude verf er af. De voordeur heb ik voor de helft aan de buitenkant schoongemaakt. Daar komt een schitterend stuk hout onder al die vieze korsten vandaan. Uren werk. Eerst afbijten, dan met water en een boender en dan schuren. Ik wilde eerst alle deuren zo schoon maken, maar daar zie ik van af. Ik wil alleen verf eraf, cuprinol, grondverf en aflakken, klaar.
We hebben meer groenten gekregen dan we op kunnen: kool, sperziebonen en raapstelen. Ik heb weer een wasje in de rivier gedaan o.a. Han zijn witte pak, prachtig schoon. Ondertussen ging Han naar Arganil om op te bellen, eens informeren waar onze bagage blijft. Blijkt het al 2 weken in Lissabon te staan. Er zou contact op genomen worden als het aan was gekomen. Nu is het door gestuurd naar Porto. Han woest. Daar moeten we dus achteraan. We overdenken of ik alleen naar Nederland ga. De timmerman zou in oktober komen plus de metselaar.
Vandaag een telegram ontvangen van Jurgen, die heeft een 8 ergens voor. Waarschijnlijk voor een tentamen waar hij maar niet doorheen kwam. Een telegram duurt twee dagen om hier te komen, lang hoor.
zaterdag 23 september
Han is nog aan het keukenblok bezig, ik heb weer verf afgebeten. We hebben drie perzikboompjes, een eigenaardig soort. Nogal harig van buiten onder hun schil bietjesrood. Wel lekker van smaak. Ze worden echter niet zacht en ik ga er enorm van poepen, zeker door die harige buitenkant. Ik heb er jam van gemaakt, hartstikke lekker. De Portugezen hier kunnen geen jam maken en ik heb nog steeds geen lekkere gebakjes gevonden en chocola. Daar staat tegenover dat de kwaliteit vlees die van de lekkerdier slagers overtreft.
Het huisje dat tegen het onze aangeplakt zit en met het onze één kadastraal nr. heeft kan niet anders verkocht worden dan aan ons. Wij bezitten 17/20ste deel van de gebouwen en 3/20ste deel is het huisje hiernaast. Het kan nooit op een andere naam overgeschreven worden anders dan van Han, ook niet op de mijne. Wij beschouwen het als van ons. Nu zitten daar ineens mensen hun weekend in te houden. Maar even afwachten.
Ik heb druiven geplukt en in de zon aan de lijn gehangen, het moeten dan toch krenten of rozijnen worden.
Als de zolder uitgedampt is van de cuprinol, leggen we ons matras en kleren daar neer. Het is ’s morgens en ’s avonds hartstikke koud. Als de zon schijnt (en dat doet hij eigenlijk steeds) is het loeiheet.
zondag 24 september
Vannacht slapen we voor het eerst binnen. Ik heb op zolder een plank opgehangen aan de balken en een hang mogelijkheid gemaakt voor onze kleren. Vanavond hebben we het matras en andere bedspullen naar boven gesleept. Han heeft de tafel voor het marmeren aanrechtblad klaar en de oven staat op zijn plaats. Vandaag is hier de klok een uur terug gezet.
Vanmorgen zijn we even langs de neef van de vorige bezitter van dit huis geweest en hebben daar gistend druivesap gedronken, rood en wit, lekker hoor, maar het gist in je buik nog uren door. Bedenk zelf dan de gevolgen maar. Die neef heet Carlos en gaat ook onze druiven omzetten in wijn. Deze Carlos heeft 8 jaar in Duitsland gewerkt en spreekt een beetje Duits. Hij heeft ons trots zijn huis laten zien, maar dat was een nogal droevig geheel. Hij vond zichzelf rijker dan de anderen, groter huis, grotere auto, eigen dit, eigen dat. Maar een volkomen steriel huis. Eén zoon, studeert in Lissabon, meer kinderen bleven uit. Het hele huis is kraak schoon. De nette kamer is op slot, de zitkamer ook, wordt nooit gebruikt. Niet alleen luiken voor de ramen (zo’n neerlaatbaar rolding dat wij in Werkhoven ook hadden), maar dan ook nog dikke vitrage en daarover heen roze, dichte draperieën.
Ik was ook bij de moeder van Luís. Ik kreeg peren en pepers. We hebben groenten, fruit, aardappelen, knoflook, eieren, plantjes en bloemen in overvloed. Wij geven wat we hebben: jam en druiven.
Volgens mij zijn de mensen hier beestachtig rijk. Ze hebben echter niets van wat in Nederland belangrijk is. De vrouwen hebben geen make-up en geen mooie kleren en schoenen (in de dorpen), maar wel een kast van een huis met veel stallen en balkonnetjes en bouwsels. Groente, fruit en ander eten. Ze leven naar hun hart. Als ze aardig willen zijn en dat niet kunnen zeggen omdat wij nog geen Portugees kennen is dat geen enkele rem. Omhelzen je even op straat, houden even je schouders vast, geven je een paar wortels. De barman laat ons zijn kaas proeven en fluit ons als hij ons ziet in Arganil en biedt ons koffie aan. Zegt geen stom woord, want hij is een beetje verlegen.
Vanmiddag vroeg het werk neer gelegd, het was tenslotte zondag. Hier recht tegenover ons huis aan de achterkant kijken we op een heuvelrug. Aan de voet staat het witte huis met de veranda (voor de ingewijden). Die richting op zijn we naar de rivier gewandeld. Bij een verlaten huis met drie waterraderen hebben we druiven en vijgen gegeten. Aan de overkant van de rio Alva zagen we een schitterend bouwsel, ook verlaten en ook met een enorm waterrad. Daar moeten we ook gaan kijken, dat moet via het dorp Fontão. Alles op loop afstand. Het is hier dus ook een schitterend en zeer avontuurlijk loop gebied. Maar niet in de zomer. Veel te heet. Nu zou het kunnen, al hebben we nog behoorlijk lopen zweten. Onze echte wandelingen starten we wel als het kouder is. We zijn onze wandeling gestart met een zwempartijtje.
Han is vanmorgen vriendelijk en tegemoetkomend geweest tegen de naaste buren. Die wonen in Lissabon en zijn familie van de vorige eigenaar en willen wel verkopen. We kregen 2 zelf gemaakte flessen wijn. Eén op gedronken bij de gekregen sperziebonen. De sperziebonen waren heerlijk, de wijn ging. Die was een beetje zuur. We houden van droge wijn, maar deze was gewoon zuur.
Gisteravond laat moesten we nog met poep en pies slepen. Het kampeer pleetje bleek vol. Met de zaklantaarn achter het huis een gat graven. Houweel mee, het is een stenige grond. Je doet eigenlijk je behoefte 2x. Eerst keurig op een klein popperig (poeperig) plastic pleetje. Je papiertjes mogen er niet in, want die krijg je er niet anders uit dan met een haaknaald. Dus de papiertjes doe je in een plastic zak, de plastic zak gooi je af en toe weg. Niet in een vuilnisbak hoor. Er staat in het dorp wel een vuilnisbak maar die is meestal vol. Dus rij je met je eigen poeppapiertjes met de auto naar Arganil en daar staat een grote container en hè hè, eindelijk ben je dat kwijt. Het pleetje sjouw je naar buiten en kiept het leeg in een gat, dat je wel eerst even moet graven. Leuk hè?
maandag 25 september
Ons nieuwe gas lekt en roet, we hebben het terug gebracht naar de winkel. Dat geeft veel drukte. Later op de dag wordt het met twee personen sterk geïnstalleerd. Het roet niet meer, maar het lekt nog steeds. Te weinig om met zeep aan te kunnen tonen, maar onze neus is beter en het stinkt dus nog.
Onze spullen blijken in Porto te staan, daar moeten we woensdag naar toe met een pak officiële papieren. Dat wordt dus een verre trip. Han is vandaag bezig geweest met elektriciteitsdingen. Hij heeft erg veel gekankerd. Het materiaal is van een erg slechte kwaliteit. De schroefjes draaien dol, het draad breekt af, de dozen en schakelaars zijn erg bros en het uitbreken van een holletje voor het draad gaat steeds mis. Dat is rommel hier. Het gasstel is trouwens ook erg blikkerig. N.B. het beste dat we konden krijgen. Vandaag heb ik een beetje lopen klooien. Het natuurstenen muurtje op de binnenplaats wat hersteld. Onnut werk, maar daar had ik zin in.
dinsdag 26 september
Eerst naar Arganil. Afbijt, poezeneten en vlees kopen. Weer thuis een stukje werken. Ik verder afbijten en met cuprinol bewerken (dat kan nog wel 2 weken zo door gaan). Han legt de elektriciteitsleidingen verder aan. 4 uur. Ons wassen in de rio Alva en weer wat vuile kleren wassen.
Ik ben langs de lagere school geweest om boekjes te vragen. De tweeling van de bar (2e klas) barstte van hun plaats, want zij moeten vertellen dat ze mij kennen. Boeken kreeg ik niet, maar de tweeling heeft hun boeken van verleden jaar thuis. Dus vanavond in de bar vraag ik: ”Jullie hebben een boek” ik hoef niets meer te zeggen, ze stuiven weg het boek ligt al klaar. Ik wil samen met hun lezen. Het boek begint met de i klank. Eerst zijn ze dodelijk verlegen, want ze denken dat zij moeten lezen, maar als ik lees en het niet goed doe (eerst zeggen ze nog een poosje goed, goed) begrijpen ze hoe het werkt. Een groot mens dat de letters niet kan zeggen is verbazend voor ze. We werken een kwartier. Morgen weer.
Bij het verlaten van het huis, vanavond, speelde Luís voor de deur en zei vrolijk ”goeiedag gaan jullie naar de bar”? Om de hoek zeg ik tegen Han ”ik ga terug, ik vertrouw dat joch niet”. Ik zoek met de zaklantaarn en vindt hem verstopt tussen onze spullen in de stal. Ik ben razend, grijp hem in zijn nek en ga in het Nederlands tegen hem te keer en smijt hem er uit. Er zijn hier spullen verdwenen van Paula en André: 2 dure walkmans en een berg bandjes, dus ik moet geen halfgare buurjongens in ons huis. Oprotten. Tegen zijn moeder heb ik proberen uit te leggen wat er gebeurd was. Zij is de vrouw met de snor en is altijd erg aardig. Zij geeft ons altijd van alles en nog wat. Ook de grootouders van Luís zijn erg aardige mensen. Uit hun gedrag maak ik op dat ze hem niet vertrouwen. Wij ook niet dus. Paula vertelde ons dat hij niet kan lezen, maar hij zit in de 4e klas en de tweeling in de 2e kan ook lezen, dus hij moet dat ook kunnen.
Vandaag een brief van mijn moeder ontvangen gedateerd op de 20ste. Een brief is dus sneller van Nederland naar ons dan van ons naar Nederland.
Morgen moeten we naar Porto voor het loskrijgen van onze inboedel. Ook langs Coimbra om mijn reis te betalen. Han blijft thuis. Minder leuk, maar wel het verstandigst nu.
Vrijdag hebben we misschien elektriciteit. We slapen nu in huis op zolder, al voor de derde nacht; dat is een stuk luxueuzer. Ieder stapje vooruit brengt ook een stapje meer comfort. Al is dat niet altijd minder vermoeiend. Er is nu in huis ook een stukje keuken nl. het gasstel. Dat betekent heel veel heen en weer lopen. b.v. We gaan eten koken. Han zal aardappelen schillen en klaar maken. De vuile koekepan staat binnen. Trapje op naar de achterkant van het huis op het gas. De aardappelen zijn, trapje af, binnenplaats over, de stal door, achter in de stal. Waar is het aardappelschilmesje. Oh ja op de houten stellage voor ons aanrecht. Trapje op, trapje af. Aardappels schillen, aardappels wassen. Is er geen water meer? Ja hoor. Dat moet alleen even over geschonken worden van de niet te hanteren groot vat naar een goed te hanteren kan. Ik zal kool snijden. De kool is in de koele kelder. Er is ook een warme kelder, want door een groot gat in de vloer schijnt de zon in die kelder. Kool wassen. Waar is de afwasbak? Boven in de kamer met goed sop en dat gooi ik nog niet weg. Dus ik doe eerst de afwas op de binnenplaats, want daar is het water en alles moet afgespoeld worden. Afwasbak wassen. Kool wassen. nu snijden. Op de broodplank. Waar is de broodplank. Die is binnen. Trapje op, trapje af en kool snijden. Han heeft knoflook nodig, die is er zat. Ik haal het wel even, ik breng het wel even. Het vlees moet gebarbequed. Dat kan niet op de binnenplaats, daar hangt mijn schone was. Met de barbeque naar het achterbalkon. Dat is een groot ding, dat moet met 2 handen gedragen worden dus nog eens terug voor hout en nog eens terug voor het vlees en de olie en nog eens voor de borden. Maar let op. Daarna eten wij goddelijk in de ondergaande zon met uitzicht in het dal en op de heuvels.
donderdag 28 september
Gisteren naar Porto geweest. Dan kom je door Coimbra en mijn reis is dus betaald. De 9e heen, de 19e terug. Han blijft hier. Op de weg naar Porto was een enorm ongeluk gebeurd op beide weghelften. Vanmorgen kwamen Mike en Arminda ongerust naar ons toe, die hadden op de tv. de enorme ravage gezien en gehoord dat er 3 doden waren gevallen en een aantal zeer ernstig gewonden. Die zeiden: ”Thank God that you wasn’t there”. Nee, het was een ander z’n vader of zoon of zuster. Maar een mens blijft egoïst, zelfs met z’n vrienden.
Wat onze bagage betreft, dat is niet rond gekomen. Han zegt: ”Het is nog net als 100 jaar geleden, je moet uren met een koning praten, 700 gekleurde kralen geven, ja en amen knikken, met al z’n vrouwen naar bed en dan mag je je spullen hebben.” Hij heeft groot gelijk. Het zijn onze spullen, zelf gekocht. De overtocht van die spullen kost bijna 10.000,- en dan moet je helemaal naar Porto komen, ja en amen knikken, 1500,- betalen voor een paar bedachte stempels en belastingen, ze noteren een aantal nummers van een aantal apparaten waarvan een ander zo gek was er een nummer in te zetten. Zonder nummer is zo’n apparaat net zo goed bruikbaar. Bij diefstal moet je dat nummer ook op geven. Niet dat je het dan terug krijgt hoor. Wel moet je voor alle apparaten waar een nummer op staat extra geld betalen. Dat hoort allemaal bij het ”Kleren van de keizer verhaal”. Om kort te zijn, we hebben onze spullen niet en krijgen ze ook nog niet. We moeten nog eens naar Porto met de sleutels van de container om de douane te laten kijken. Weer een hele dag pleite.
Wat ik vergeten was te vertellen, eergisteren. Han en ik zitten koffie te drinken ongeveer 11 uur voor de bar. Komt er van boven af een oude vrouw voorzichtig gelopen met een borrelglaasje in haar hand. Ik zeg tegen Han ”Kijk wat lief, die gaat iemand zorgvuldig een borreltje brengen”. Wat denk je? Ze komt naar ons en laat ons proeven. Ze stookt dat voor haar zoons. Lekker hoor. In een stenen schuurtje stookt ze op een rokerig vuurtje de druiven die overblijven nadat er wijn uit gegist is. Naast het vuur een enorm watervat waar de verdampte alcohol in gekoeld wordt en weer vloeistof wordt en een fles vol druppelt.
Vandaag kwam er iemand kijken van de elektriciteitswinkel om te controleren wat er klopt van de installatie. Die bleek niet aan hun eisen te voldoen. Han gruwelijk uit zijn humeur. Ik zei tegen Han dat hij dit soort dingen met extra onkosten maar moet beschouwen als kralen voor de koning. Het blijkt dat ze hier en daar een dingetje tussen de installatie plaatsen zo te zien zonder nut. Enfin je leert veel zo.
We gingen even over de markt, dat is geweldig. Dat dit soort zonnige, kleur- en geurrijke dingen voor ons geen vakantie is maar dingen van alle dag en bij ons tegenwoordige leven horen. We aten een visje, dat wordt voor je geroosterd op een vuurtje op de grond en dronken een glaasje wijn en gingen weg met tranen in onze ogen. Je zit nl. wel meestal in de rook. Overal worden vissen en kippen geroosterd. We hebben soepkoppen gekocht, daar zijn we erg blij mee, want soep is met de voor ons soms vreemde gekregen ingrediënten makkelijk te maken. Tot nu toe aten we soep uit een schaaltje en uit een steelpannetje. Die is ’s morgens weer nodig voor de koffie. Soepkommen dus.
Terug thuis stootte Han zijn hoofd heel erg aan de kleine zijveranda. Hij wilde de kaas in de kelder bergen, maar de inloop is erg laag. Het bloed liep over zijn hoofd. Hij heeft een lelijke buts in zijn kop. De rest van de dag besteedden we aan het uitgraven van de ingang, zodat de eigenaar nu rechtop zijn kelder in kan.
Er verdwijnen steeds meer spullen.
Vanavond na het zwemmen en wassen komen we thuis (ik loop met het wasgoed op mijn hoofd, een beetje oefenen) loopt een man uit het dorp ons tegemoet en vertelt dat er een meneer en mevrouw, Hollanders, voor ons geweest zijn. Een ouder echtpaar in een blauwe auto. Zijn weer gegaan ook. Zonder bericht achter te laten. Han om half negen naar het hotel in Arganil om te kijken of er een blauwe Nederlandse auto staat, hij is stik nieuwsgierig. Ik niet, het moeten idioten zijn. Als je de moeite neemt in deze uithoek langs te komen en niet even een berichtje achter laat, ben je voor mij geschift. Het kan natuurlijk ook iemand zijn die er niet zeker van is dat wij het leuk vinden dat ze langs komen, kan alleen familie zijn.
Goed, dit alles even terzijde. De man die ons vertelde dat er mensen geweest waren, loopt met reflector strippen voor de fiets in zijn handen en die zijn van ons. We praten met hem en hij wijst waar hij het gevonden heeft en daar ligt een stuk van mijn fototoestel. We praten met de man op onze fantastische veranda en drinken een glas wijn, eten kaas en een broodje en nog maar een glas wijn. Maar ons Portugees is te slecht en zijn Nederlands blijft ook onder de maat. We gaan naar Carlos Martins, die spreekt Duits. Want wij weten niet wat we nu moeten doen. Maar Carlos is druk met zijn wijn. We drinken 2 glazen nog fors gistende wijn en praten tussendoor over onze problemen en over Luís die gewoon ons huis in en uit loopt. Ga je dan naar de politie? Het joch is per slot hooguit 10. Maar ondertussen zijn er wel minstens 2 walkmans, een enorm aantal bandjes en mijn fototoestel verdwenen. Hij zou het ook niet gedaan kunnen hebben. We horen dat zijn vader verongelukt is toen zijn moeder zwanger was van hem. Carlos raadt ons aan nog niet naar de politie te gaan, maar met zijn moeder en grootouders te praten. Dat moet iemand anders dan voor ons doen, wij zijn nog niet in staat dat allemaal in het Portugees duidelijk te maken. Maar Carlos heeft geen tijd. We moeten het maar aan Mike en Arminda vragen.
vrijdag 29 september
De elektricien zou vandaag komen, maar dat werd door zijn dochter verzet naar maandag. Vanavond kwam Mike langs in grote haast, er was bericht bij hem gekomen van Porto over onze spullen. Daar moeten we maandag ochtend 9 uur zijn, kwart over 9 is te laat. Dat is drie uur rijden en dan nog de spits daar, dat wordt dus een vroegertje. De elektricien deed in de bar een spelletje domino, dus die afspraak is meteen verzet naar dinsdag. Ik heb vandaag gewerkt aan ons terras op de binnenplaats. Dat wordt natuurlijk prachtig maar na uren werken, een blaar in mijn hand en een zere rug is er nog niet zo gek veel veranderd. Wij zien al wel hoe het gaat worden. Het perzikboompje op de binnenplaats laat af en toe een overrijpe vrucht vallen. Die eet ik dan maar op. Ja die rare rooie dingen zijn zo maar in eens echte perziken geworden.
Ik heb staan werken in die gestreepte tricot beha, dat is net een topje en hartstikke makkelijk te wassen. Het was weer fors zweten in de zon. Maar het is echt de zon die de warmte geeft. Om 7 uur is het donker en koud. Alleen de stenen stralen dan nog warmte af.
Het marmeren aanrechtblad zou vanavond gebracht worden, niemand gezien. We gingen vanmorgen even ons gezicht laten zien. Daar had hij kennelijk op gewacht, want de plaat lag klaar, alleen de uitsparingen voor de wasbakken moesten nog gemaakt. Die heeft hij samen met ons uitgetekend. Weet hij zeker dat het is zoals wij bedoelen. Ook bij de houtleverancier zijn we even binnen gelopen. Hier is het vakantietijd vanwege de druivenpluk en het hout is niet leverbaar voor 18 oktober.
Die Nederlanders die gisteren langs zijn geweest waren Vince en Gwenn (het Engelse echtpaar).
Vandaag hebben we niet gezwommen en zijn dus ook niet gewassen. Alleen even mijn voeten aan de dorpsfontein. We konden niet weg, we wachtten de hele middag op ons aanrechtblad. Tevergeefs. Morgen maar dan.
zaterdag 30 september
Han moest vanmorgen alleen op pad om boodschappen te doen en spullen voor de afvoer voor de keuken te kopen. Ik bleef thuis, want de man van het aanrechtblad kon komen. Een half uurtje later is Han terug met drie mannen plus het aanrechtblad. Wij hoefden niet te helpen, nee, dat deden zij wel even. O.k. ik sta er niet op om me rot te sjouwen. Ik ging druiven plukken, af en toe geef ik een rondje. Na 10 min. werd ik geroepen of we toch konden helpen. Ook al zijn er drie stoere kerels, soms is een klein handje extra net dat duwtje dat je niet kan missen. Het lukte niet één twee drie, maar nu staat ons aanrecht als een plaatje uit een luxe interieurblad.
Han heeft de gootsteenbakken aangesloten en afvoeren gemaakt. Ik heb een voormalige put voor regenwateropvang opnieuw uitgegraven. Gisteravond hebben wij alle twee onze tanden niet gepoetst, te koud op de binnenplaats. Han had zich voorgenomen dat de afvoer vandaag klaar zou komen en dat was dus ook zo. Nu kunnen wij heel luxe binnen onze tanden poetsen.
Vanavond was er bal in het dorp. Wij er heen, maar de geluidsinstallatie staat zo hard, dat je hart er enge sprongetjes van maakt, wij gauw weg. Morgen is er overdag feest, sint Paulus geloof ik.
Vanmiddag vroeg gaan zwemmen en weer wat kleren gewassen. Deze keer kon ik het niet op mijn hoofd dragen. Vorige keer waren het 2 handdoeken en die hingen in een plastic zak een beetje links en rechts langs mijn kop. maar nu had ik een laken en een jurk en 2 handdoeken en onderbroeken en dat zat strak in een plastic zak geknoopt en dan glijdt het weg.
Het is nog erg onwennig dat het ’s morgens zo koud is. Echt hartstikke koud, ik heb dan echt ijshanden. Om 10 uur zoek je kleumig de zon, om 11 uur is het warm, om 1 uur is het te warm om in de zon te lunchen. Om 7 uur is het donker en soms ogenblikkelijk ook koud. Vandaag is het ook ’s avonds nog lekker.
We hadden de olielamp van Els nu in huis gehaald, tot nu toe deed hij dienst in de stal (keuken en badkamer). Maar binnen stinkt de lamp te hard, die moet dus buiten blijven.
Vanmorgen kwam die mevrouw die Portugese schnaps stookte voor haar zoons, ons op het terras voor de bar een fles brengen. Daar heeft ze uren voor in de rook gezeten.
Foto’s: Bep Hage
Geef een reactie