Yesterday van The Beatles: made in Portugal

Bij de research voor een vorig item botste ik onderweg op iets dat ik jaren terug al eens had opgevangen, maar toen niet echt bij stil stond. Het intrigeerde me in die mate dat ik het nu toch ben gaan uitpluizen. Dit is het verhaal achter de beste en meest gecoverde popsong ooit -er zouden inmiddels meer dan 3.000 versies van bestaan- die eigenlijk in de Alentejo tot leven kwam.

De melodie en voorlopige titel, een verhaal apart

We moeten terug naar 1963, Londen op een morgen -de precieze datum is onbekend- in het ouderlijk huis van Jane Asher, actrice en vriendin van Paul McCartney. Deze laatste wordt wakker met in zijn hoofd een melodie die hij blijkbaar ‘s nachts heeft gecomponeerd. Enthousiast zet hij zich onmiddellijk aan de piano om de akkoorden vast te leggen. Wanneer hij Jane’s moeder hoort rondvragen wie scrambled eggs wil voor ontbijt, vindt hij dit best passend en leuk klinken en hij weerhoudt het roerei als voorlopige titel en geheugensteuntje. Zijn enthousiasme tempert echter snel wanneer hij beseft dat hij, als zoon van een jazzliefhebber, misschien wel onbewust in zijn slaap een plagiaat van een bestaande oude jazz tune heeft gemaakt, een fenomeen dat bekend staat als cryptomnesia, ook wel plagiaat per ongeluk genoemd.

Na een aantal weken checken bij collega’s en vrienden blijkt dit niet het geval, maar de song verdwijnt toch uit beeld, waarschijnlijk mede door de scepsis van de andere bandleden. John Lennon, Ringo Starr en Georges Harrison beschouwen het immers als een totale stijlbreuk met het tot dan toe uitgebrachte werk. John en Paul ondernemen wel een poging om er samen een tekst op te zetten, maar het lukt hen niet. Ze zoeken een titel die bestaat uit één woord maar raken er niet uit. Bij wijze van grap voegen ze er echter wel al een stukje tekst aan toe: “Scrambled eggs / Oh my baby how I love your legs / Not as much as I love scrambled eggs“. Jaren later, in 2010, zal een Amerikaanse komiek Paul McCartney verleiden tot een duet op basis van de toenmalige voorlopige tekst. Voor zijn show Late Night With Jimmy Fallon werken ze het samen uit tot een compleet hilarisch geheel. Hierbij de clip met Portugese ondertiteling.

Terug naar 1963. Scrambled Eggs ligt bijna twee jaar weg te kwijnen in de la, tot Paul het in februari 1965 weer oppikt tijdens de opnames van de film Help!. Er staat een piano op de set en hij drijft met zijn getokkel de andere bandleden en de regisseur (Richard Lester) bijna tot waanzin, waardoor het project weer op hold gaat.

Het roerei wordt Yesterday

Het oude vissersdorp Albufeira in de Algarve kent in het begin van de sixties een toeristische boom en wordt gepromoot als het Saint Tropez van Portugal. Internationale artiesten kunnen er nog, zo goed als incognito, ongestoord flaneren. Cliff Richard bijvoorbeeld brengt er al in 1961 zijn vakantie door. Kort daarop koopt hij er zijn eerste optrekje en zal er later wijnboer worden. Nadien volgen o.a. ook Tom Jones en Bonnie Taylor. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat Paul McCartney in mei 1965 voor twee weken vakantie denkt aan de Algarve. De luchthaven van Faro is nog geen optie want die zal pas een paar maanden later geopend worden. Het wordt dus vliegen op Lissabon en daarna vijf(!) uur in de wagen (met chauffeur) naar Albufeira. Het wegennet in Portugal is dan ook nog in niets te vergelijken met wat het op vandaag is.

Tijdens de rit door de Alentejo, langs de Rio Mira, borrelt de inspiratie op. Eerst die titel en dan volgt de rest als vanzelf, yesterday, away, stay, say, play. Aangekomen in Albufeira is de tekst zo goed als af en gaat het rechtstreeks naar het buitenverblijf van Cliff Richard. Daar is op dat moment Bruce Welch (gitarist van The Shadows) met vakantie. McCartney vraagt er een gitaar en speelt zijn Scrambled Eggs melodie met de kakelverse nieuwe tekst. Nasceu Yesterday! Een van de grootste hits uit de popgeschiedenis is geboren.

De rest is geschiedenis

Eens terug in Engeland wordt het nummer opgenomen, in de befaamde Abbey Road Studio 2. Paul McCartney zingt het echter helemaal alleen in, met enkel zijn gitaar als begeleiding. Zijn collega’s hebben hem immers fijntjes gemeld dat zij muzikaal niets kunnen (of willen?, n.v.d.r.) toevoegen. Er wordt zelfs even gesuggereerd om de song onder de naam Paul McCartney uit te brengen, maar het groepsgevoel wint het uiteindelijk toch. De strijkers worden er naderhand aan toegevoegd en het nummer staat op de LP Help!, die in augustus 1965 uitkomt. Een maand later verschijnt Yesterday ook als single in de VS en staat er in no-time op één. De andere Beatles vinden het echter zo fout voor hun imago, dat ze hun veto stellen tegen de release op single in de UK. Het zal nog tot 1976 duren eer dat lukt, mede omdat het ondertussen al door zoveel collega’s gecoverd is. Het nummer verschijnt in Portugal op een EP in 1966.

De love song die het niet is en andere weetjes

• Het half Portugese nummer werd door MTV en het muziekblad Rolling Stone in 2000 verkozen tot beste popsong aller tijden.
• Nog voor hij het nummer zelf opnam, gaf McCartney het als demo aan Chris Farlowe. Deze weigerde, omdat hij het te soft vond, maar zou het later toch met groot succes coveren.
• Van de meer dan 3.000 andere artiesten die dit ook deden, zijn dit er enkele: Marianne Faithfull, Aretha Franklin, Tom Jones, Nana Mouskouri, Elvis Presley, Frank Sinatra, The Supremes, Joan Baez, en Ray Charles. Ook bij de jeugd slaat het nog aan. Billie Eilish bracht een beklijvende versie op een in memoriam-moment tijdens de Oscar-uitreiking in 2020.
• De beste cover? McCartney verklaarde ooit zelf: “I think I like Marvin’s best”. Hij had het over Marvin Gaye, de legendarische soulzanger die begin jaren tachtig in het Belgische Oostende woonde, kort voordat hij door zijn eigen vader werd doodgeschoten in 1984. Hij maakte van de cover een zeer persoonlijke en indringende bewerking.

• Pas enkele maanden terug onthulde McCartney dat Yesterday eigenlijk niet de love song is die iedereen erin ziet. De passage “Why she had to go? I don’t know / She wouldn’t say / I said something wrong, now I long / For yesterday” heeft eigenlijk alles te maken met zijn moeder die overleed door kanker toen hij 14 was. “I said Something wrong” slaat dan op het feit dat hij haar er ooit op aansprak dat ze zo upper-class klonk, iets waar hij tot op heden nog spijt over heeft.
• De wereldhit werd uiteraard ook in vele talen uitgevoerd. Eigenaardig genoeg zijn de noemenswaardige Portugeestalige versies enkel in Brazilië terug te vinden. Sérgio Murilo werd in 1961 uitgeroepen tot Primeiro rei do rock van het Zuid Amerikaanse land. Hij bracht Yesterday als Ontem in een vertaling van Rossini Pinto (1966).

Cinco Estrelas * * * * * – Parcels inviteert Maro

Als afsluiter blijven we in de buurt van The Beatles. Parcels is een Australische indie-pop band met thuisbasis in Berlijn. De bandleden worden, omwille van hun uiterlijk, ook wel eens vergeleken met hun collega’s uit Liverpool en coverden ook Paul McCartney‘s Every Night.

Maro is dan weer een Portugese zangeres, die in 2022 Portugal vertegenwoordigde op het Eurosongfestival met Saudade Saudade. Ze maakte eerder al naam toen ze tijdens de Covid 19 quarantaine een duet op afstand met Eric Clapton versierde (Tears in Heaven) . Toen ze recent in de Duitse hoofdstad optrad, maakte ze ook daar veel indruk met haar typische en melancholische stem. Zoveel dat Parcels (ook bekend van hun samenwerking met Daft Punk) haar uitnodigden voor een samenwerking op hun recent verschenen EP Leaveyourlove, waarop de gelijknamige song met diverse gastartiesten in een aantal verschillende versies en talen staat. Daaronder dus ook een Engels-Portugese. Op 12 juni staat Parcels op Primavera Sound in Porto. Met een Portugese als gast?