De eerste daad van de nieuwe (24e) Portugese regering, op 3 april 2024, was het veranderen van het logo van de Portugese regering.
Beeld website van de 24e Portugese regering.
Nu zul je wellicht zeggen, wat een gedoe over een simpele tekening. Ik zal laten zien dat een logo staat voor een ideologie, een stelsel van opvattingen of ideeën dat ten grondslag ligt aan politiek handelen.
Wat vooraf ging
Tot 2011 hadden de republikeinse regeringen van Portugal geen eigen logo. De vlag van Portugal werd gebruikt in officiële documenten. Dat veranderde in 2011. De negentiende constitutionele regering van Portugal (2011 – 2015) onder leiding van Pedro Passos Coelho (PSD) kondigde het merk Governo de Portugal aan, met het bijbehorende logo.
Dit logo met verschillende symbolen werd tot november 2015 gebruikt.
Wat betekenen deze symbolen voor Portugal?
De symbolen in het logo zijn dezelfde die te zien zijn in het centrale deel van de vlag van Portugal.
Beeld Wikimedia.
Van buiten naar binnen zien we een geel armillarium, een metalen instrument dat een hemelbol voorstelt. De gele cirkels die gedeeltelijk te zien zijn op de vlag stellen de evenaar, een meridiaan en de twee keerkringen voor. Dit instrument vertegenwoordigt het tijdperk van de grote Portugese ontdekkingen en symboliseert de expansie, de moed en het lef van Portugese zeevaarders die nieuwe horizonten verkenden en een enorm rijk vestigden.
Het armillarium zelf werd uitgevonden door Eratosthenes in 255 voor Christus en werd gebruikt om positie of tijd te bepalen.
Vóór het armillarium is het wapenschild ( Portugees: escudo) van Portugal te zien, een van de oudste ter wereld. Het is, met enige variatie, aanwezig op Portugese vlaggen sinds 1248.
Beeld Wikimedia.
De zeven kastelen in de rode baan stellen de Portugese overwinningen op de Moren voor tijdens het koningschap van Alfonso III in de dertiende eeuw. Daarbinnen, op een witte achtergrond zien we vijf blauwe wapenschildjes, de quinas. De vijf schildjes symboliseren de vijf Moorse koningen die D. Afonso Henriques versloeg in de slag om Ourique in 1139. Elk schildje heeft vijf witte puntjes. Deze puntjes verbeelden de vijf wonden van Jezus voor en tijdens zijn kruisiging. Hier vermengen zich staat en religie.
De moderne tijd komt eraan
De eerste regering van van António Luís Santos da Costa (PS) van 2015 tot 2019 veranderde het logo (beeldmerk) en het woordmerk van de Portugese regering drastisch. De naam veranderde van Governo de Portugal in República Portuguesa, omdat, zoals toenmalig staatssecretaris Mariana Vieira da Silva het uitlegde, het een uitgebreidere benaming was. Dat was een behoorlijk vage uitleg.
Beeld van de portal van de 23e regering.
Het logo uit 2015 werd ontworpen door Eduardo Aires, een bekende Portugese grafisch ontwerper. Sterft, gij oude vormen en gedachten. Het gestileerde symbool wilde een modern en dynamisch beeld van het land laten zien. Het nieuwe logo gaf alleen de drie voornaamste kleuren van de Portugese vlag weer (rood, groen en geel). Het groen en rood van de Portugese republikeinse vlag uit 1910 bleven behouden, terwijl het symbool van een armillarium weergegeven werd door een gele cirkel.
Het nieuwe symbool van de regering Costa veroorzaakte direct een controverse. Verdwenen waren de symbolen van het roemrijke Portugese verleden. Overigens werd het logo pas veel later gebruikt voor officiële documenten en websites.
Terug naar af
In april 2024, met het aantreden van de 24e regering (een minderheidsregering van de PSD onder leiding van Luís Montenegro) kwamen de symbolen weer terug in het logo. Daar verschenen ze weer: het armillarium, het schild, de kastelen en de wapenschildjes die het rijke Portugese verleden symboliseerden.
Eduardo Aires, de ontwerper van het moderne logo vindt de terugkeer naar het oude logo maar onzin. Maar hij werd ook geconfronteerd met gevaarlijke reacties, zei hij in The Guardian: “Nu, bijna een jaar later, word ik met de dood bedreigd”.
Ook in Nederland kwam de controverse in het nieuws. NPO zond er een bericht over uit.
Logo’s in andere Europese landen
Ook wij Nederlanders en Belgen hebben een officieel regeringslogo.
Nederland
Het Nederlandse logo laat veel symboliek zien.De drie leeuwen vertegenwoordigen de historische provincies Holland, Zeeland en Utrecht, die samen de kern vormden van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Republiek ontstond nadat Nederlandse provincies in opstand waren gekomen tegen de Spaanse overheersing. De kroon boven het wapenschild symboliseert het koninkrijk en de monarchie.
België
Dat ligt gecompliceerder door de structuur van de federale staat België.
Eerst het logo van België. Een modern gestileerd logo, waarbij de kleuren van de nationale vlag (zwart, geel en rood) terugkomen.
Op het bestuursniveau daaronder wordt het voor mij (Noord-Nederlander) gecompliceerder. Ik hoor graag suggesties voor verbetering.
De Belgische regionale regeringen zijn de Vlaamse Regering , de Waalse Regering, de Franse Gemeenschapsregering en de Regering van de Duitstalige Gemeenschap.
Deze logo’s kon ik vinden:
De Vlaamse overheid heeft een recent (2006) logo met een gestileerde Vlaamse leeuw.
De leeuw symboliseert de kracht om zich tegen Frankrijk te verdedigen (in 1847). Zij zullen hem niet temmen, zolang een Vlaming leeft, zolang de leeuw kan klauwen, zolang hij tanden heeft (Uit het volkslied van de Vlaamse Gemeenschap).
De haan (Le Coq Hardi – de moedige haan) is een recent (1998) symbool van Wallonië.
Dan is er nog het Gouvernement De La Fédération Wallonie-Bruxelles, met een gestileerd logo.
Beeld Gouvernement De La Fédération Wallonie-Bruxelles.
Als laatste in de rij is er ook nog het Duitstalige deel van België, met het logo van de Regering van de Duitstalige Gemeenschap. Ook een gestileerd logo.
Andere landen
Frankrijk heeft een logo met een tekst die verwijst naar de drie fundamentele waarden van de Franse Revolutie. In het logo zie je binnen de Franse vlag het profiel van Marianne. Zij is de personificatie van Frankrijk. Ze symboliseert de ‘Triomf van de Republiek’, de Vrijheid en de Rede.
Zowel het wapen van Duitsland als het logo van het Duitse parlement hebben een adelaar als beeld. De adelaar is een van de oudste symbolen van Europa dat teruggaat naar de Germaanse troepen waar de adelaar in verbinding werd gebracht met de god Odin en de keizers van het Romeinse Rijk.
Waar gaan die logos nu eigenijk over?
Dus, een logo is niet zomaar een afbeelding. De recente controverse in Portugal laat zien dat het wel degelijk ergens over gaat: een modern officieel logo werd geïntroduceerd door de socialisten in 2016 en wordt door een nieuw geïnstalleerde rechtse regering op de tweede dag verwijderd (onder het motto beloofd is beloofd!). Het logo wordt vervangen door een eerder gebruikt beeld waar de symbolen van een niet meer bestaand Portugees wereldrijk weer verschijnen.
Logo’s en blazoenen van landen zijn vaak symbolen van een ideologie, het geloven in een geheel van ideeën over hoe een ideale samenwerking eruit zou zien. Het gaat vaak over de macht en het glorieuze verleden van die landen. Voorbeelden zijn ook de symbolen van het vroegere Portugese wereldomspannende rijk en diens verloren verleden (grappige Youtube clip, gemaakt door Brazilianen) zijn daar een voorbeeld van. Net als de leeuwen in het Nederlandse logo (die VOC mentaliteit van Balkenende) en de Vlaamse leeuw (zolang de leeuw kan klauwen).
Ik eindig in een luchtige toon.
Hup, Holland hup
Laat de leeuw niet in z’n hempie staan
Hup, Holland hup
Trek het beessie geen pantoffels aan
Hup, Holland hup
Laat je uit ’t veld niet slaan
Want de leeuw op voetbalschoenen
Durft de hele wereld aan!
Geschreven door Jan de Cler.
Zeer interessant artikel. Hartelijk dank.
Mooi om alles eens op een rijtje te hebben. Ik wist eerlijk gezegd niet dat de 3 Nederlandse leeuwen voor de drie genoemde provincies staan.
Één ding mis ik nog. De herkomst van de steeds terugkerende kleuren groen en rood in het Portugese logo/ de Portugese vlag.
Zou de vorm van deze kleuren in het nieuwe logo, bedoeld, verwijzen naar een gestileerde bloem? Ik zie er een tulp in maar het zal een anjer zijn…..
De kleuren rood en groen in het logo en de vlag komen van de vlag van de Portugese Republikeinse Partij (1876-1912), zoals ik schreef in het artikel.
Wat betreft de vorm in het meest recente logo kan ik alleen maar je fantasie waarderen. Een tulp? Hmm.
Nog 2 x gelezen maar over de herkomst van de kleuren lees ik alleen: “Het nieuwe logo gaf alleen de drie voornaamste kleuren van de Portugese vlag weer (rood, groen en geel). Het groen en rood van de Portugese republikeinse vlag uit 1910 bleven behouden,…” Dus maar eens gegoogled.
http://www.Vlaggenunie.nl “De groene en rode kleuren van de vlag hebben diepe wortels in de Portugese geschiedenis. De groene kleur staat voor de hoop en de rode kleur symboliseert het bloed van degenen die vochten voor de natie. Samen vormen ze een harmonieus beeld dat de kracht en veerkracht van Portugal vertegenwoordigt. Hoewel dit nooit bevestigd is, wordt dit als de meest geaccepteerde herkomst gezien. Een andere bewering is dat de betekenis van de kleuren te herleiden is aan de ontdekkingstochten. Rood staat voor de zon die boven de groene oceaan staat. Wat het ook mag zijn, een constant terugkerende factor is het wapenschild”.
je bent in België nog de Brusselse gewestregering vergeten (en de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie en de Franse gemeenschapscommissie (ook in Brussel))
Dank!
heel interessant artikel en het filmpje was inderdaad heel erg leuk!
Bedankt voor de uitleg over al die symbolen.
Is die .be niet het logo van Legoland?
Dit is vooral een verdienmodel voor reclamebureau’s en politici trappen er elke keer weer in. Helaas komt dit soort waanzin ook in het bedrijfsleven voor.
De veer is een gevaarlijker wapen dan het zwaard.
Inderdaad een verdienmodel voor velen. De enigen die de factuur niet moeten betalen zijn de politici die zich met zulke futiliteiten bezighouden. Ik benieuwd wat de volgende regering zal doen met dit logo. En zo blijft de molen draaien.