Ik bel met vriendin A in Nederland. We praten onder andere over de Nederlandse taal, die steeds meer vervuild wordt door Engelse woorden en uitdrukkingen. Dit naar aanleiding van een opiniestuk in het NRC: Engelse dominantie aan Nederlandse universiteiten is cultureel imperialisme.
Een uur daarna ben ik op een verjaardagsborrel. De jarige is een Nederlander, hij wordt 85. Met zijn vrouw woont hij al ruim dertig jaar in Portugal. Dit stel is buitengewoon goed geïntegreerd en op dat gebied echt mijn voorbeeld. Ze hebben een goed contact met buren en dorpsgenoten, zijn actief in het verenigingsleven en in de lokale politiek, maar kennen ook veel buitenlanders die hier wonen.
Verjaardagen en feesten zijn daardoor altijd een meertalig gebeuren. Het gezelschap is dit keer als volgt samengesteld: Nederlanders (6), Portugezen (6) en Engelsen (3). Allemaal, op één Nederlandse logé na, al jarenlang wonend in Portugal.
Een klein gezelschap, waar je al gauw een gesprek hebt met zo ongeveer de helft. Aan mijn kant van de tafel zijn dat twee Engelsen, één Portugees en vier Nederlanders. Het hele gesprek gaat in het Engels.
Buitengesloten
P, de Portugees, toch al zwijgzaam en verlegen, spreekt geen Engels en kan dus niets van het gesprek volgen. M, de Nederlandse logé, spreekt geen Portugees, verstaat redelijk Engels, maar spreekt het niet voldoende – vindt hij zelf – om aan het gesprek mee te doen. Zo sluiten we dus twee mensen buiten.
Ik voel mij daar ongemakkelijk bij. In dit geval is er eigenlijk geen bevredigende oplossing voor iedereen: er is geen taal die iedereen spreekt. De enige oplossing is om als het nodig is wat te vertalen.
Zonder de Nederlandse logé, een situatie die ook vaak voorkomt, zou de voertaal Portugees moeten zijn. Het gezelschap bestaat immers uit mensen die in Portugal wonen. Ik verwacht dat die op zijn minst een beetje Portugees spreken.
‘De Engelse dominantie [aan de Nederlandse universiteiten] is een vorm van cultureel imperialisme die direct voortvloeit uit het voormalige Britse imperium, dat zijn taal als geen ander koloniale mogendheid oplegde aan andere werelddelen. Die houding zien we nog steeds terug in de vanzelfsprekendheid waarmee ééntalige Engelstaligen het recht opeisen om hun taal te handhaven overal waar ze gaan of staan, zonder de wil om een andere taal te leren (zoals het Nederlands in Nederland) en ongeacht met wie ze spreken in welke activiteit.’
NRC: Engelse dominantie aan Nederlandse universiteiten is cultureel imperialisme.
Te gast
Wanneer je in een land komt wonen ben je er te gast en moet je je nederig opstellen. Je zou je moeten inspannen om de taal te leren. Dat vindt men in Nederland ook, buitenlanders moeten inburgeren.
Ik besluit dit maar eens aan te kaarten en confronteer de Engelsen A en M hiermee.
’Do you speak Portuguese?’
Het antwoord doet mij van verbazing bijna omvallen. A kan wel een beetje Portugees spreken, maar ze doet het niet. M wil zich er niet eens in verdiepen.
‘Waarom niet?’
‘Omdat we boos zijn op Portugal’.
Boos op de instanties, omdat het ze niet lukt een bouwvergunning krijgen op het stuk land dat ze jaren geleden kochten.
Ik snap wel waarom. Dat land grenst aan een recent ontdekte Romeinse legerplaats waar archeologisch onderzoek wordt gedaan. En als je met de instanties weigert om Portugees te praten maakt dat je niet populair.
Maar ik begrijp niet waarom ze P nu buitensluiten in een gesprek. Op hem zijn ze toch niet boos?
Ik ben heel blij als een elfjarige whizzkid het gesprek overneemt en in rap Portugees aan een monoloog begint waarbij de Engelsen het nakijken hebben.
Toch stapt hij al gauw over op (vloeiend) Engels, want niets is leuker dan die coole taal te oefenen in een gesprek met native speakers.
Geef je mening
Vind jij dat je de taal moet leren als je ergens woont of is het voldoende als je Engels spreekt?
Deel je mening in een reactie hieronder.
Dit bericht verscheen ook op winyschalke.nl.
Concordo completamente. Ik verwachtte vroeger ook in NL dat buitenlanders de taal leerden. Ik moet zeggen dat het niet makkelijk was om Portugees te leren en het heeft me heel wat jaartjes gekost, maar ik spreek het nu, bijna net zo makkelijk als ik Engels spreek.
Ik ken ook mensen die het gewoon niets interesseert en die gewoon weigeren Portugees te spreken, anderen zijn weer te verlegen.
Ik vind het soms best wel irritant dat ik in het Engels moet spreken hierdoor. Iedereen voelt zich hierdoor ongemakkelijk want niemand spreekt dan zijn eigen moerstaal terwijl op zijn minst de helft dat zou moeten kunnen doen.
Het is mij uit het hart gegrepen! Natuurlijk moet je minstens proberen de landstaal te spreken.
Toen ik, een jaar of 25 geleden, voor het eerst in de Algarve kwam en bij een pensão een kamer wilde boeken, met het standaardrepertoire van Portugese zinnen dat ik in de loop van vele vakantiejaren opgebouwd had, bleef de receptionist hardnekkig in het Engels reageren. Ik vroeg hem of hij misschien geen Portugees sprak – misschien wás het geen Portugees. Maar nee, natuurlijk sprak hij Portugees, maar hij wilde het voor mij gemakkelijker maken. Sympathiek bedoeld, maar toch: ‘Então, falamos Português.’
Ik ondervond toen aan den lijve wat ik toen al en later nog veel vaker hoorde van anderstaligen die Nederlands willen leren: “Zodra ze horen dat Nederlands niet je moedertaal is, schakelen Nederlanders over op Engels.” Goed bedoeld, maar zó leer je het nooit.
Obrigado Winy Schalke voor deze voorzet. Als intro, ik woon bijna 7 jaar in de Algarve en heb mij het Portugees zelf aangeleerd. Spreek het bijna uit als de Portugezen. Grammaticaal nog wat rammelend. Het wordt gewaardeerd, niet in het Engels. Voor mij de normaalste zaak van de wereld.
Met Engelsen heb ik niets, met Brits die het verdommen om een beetje Portugees te leren, he-le-maal niets. In hun eigen taal lijken het clonen van hun koning, of kwakende eenden, vooral de vrouwen. Met mijn Engels is niets mis, maar het kost me wel eens moeite om te begrijpen waar ze het over hebben.
Ik ken een Engels stel dat ook permanent hier woont. Praten al aardig Portugees. Maar… zien er niet uit als Engelsen, een voordeel. Vinden ze zelf ook! Een zeldzame uitzondering.
Oproep, tevergeefs vrees ik voor Britten: leer Portugees! Maakt het leven zo vele malen leuker.
Zo mee eens.
Helemaal eens met de strekking van het verhaal. Je bent gast in dit land en dient derhalve teminste een poging te doen om Portugees te spreken. Bovendien weet ik uit ervaring dat de Portugese wereld er heel anders uit gaat zien als je hun taal spreekt. Ik erger me zeer aan mensen die, om welke reden dan ook, niet integreren.
Ja, helemaal mee eens, maar ik ken ook mensen, die het Portugees spreken echt niet onder de knie krijgen, omdat ze op vergevorderde leeftijd hier komen wonen. Mijn eigen Portugees wordt trouwens, omdat iedereen me perfect begrijpt en ik ook alles begrijp (behalve als ik op een zeer specialistisch terrein als onderwerp terecht kom) steeds slordiger naarmate mijn leeftijd vordert. Mijn vocabulaire aanvullen wordt moeilijker omdat ik nieuwe woorden weer snel vergeet. Trouwens, met Nederlands hetzelfde probleem. Over Nederlands gesproken, de invloed van het (USA) Engels is afgrijselijk, vooral de kreet Oh my God werkt hopeloos op mijn zenuwen.
U bent zeker niet alleen wat betreft het kippenvel krijgen bij de OMG of het volledig uitgesproken zinnetje. En verder ben ik het ook helemaal met u eens. Ik doe mijn best, mijn vrouw op haar beurt begrijpt al meer Portugees dan ikzelf maar net als met andere talen durft ze het niet te praten bang zijnde fouten te maken. En net daar maak ik me niet druk. Liever een fout en gewaardeerd om het te proberen dan als niet willen praten zoals ( voornamelijk ) Engelstaligen die nog steeds met de gedachtegang leven dat de wereld aan hun gat hangt. En dat de evenaar door hun bilspleet loopt. Laatst een ex UK bewoner die me vertelde dat hij meer dan jaar resident was maar de taal niet kende. Na een bom dia ( kantoor finanças ) meteen overgaan naar Engels en zeggen dat je geen Portugees praat noch begrijpt is naar mijn mening minachting tov van de persoon en het land waar je te gast bent. En daar zijn Engelsen zeer goed in.
Mooie hartekreet, helemaal mee eens! Wij wonen nu 4 maanden in Portugal, in de Beira Alta) en doen ons best om Portugees te spreken. Dat bestaat nu nog uit losse woordjes en kleine zinnetjes maar ik leer elke dag bij door een ouderwetse maar gedegen cursus die door de vorige bewoners is achtergelaten. Verstaan gaat me beter af omdat ik wel gevoel voor taal heb en meerdere talen heb geleerd. Dat helpt.
Onze Portugese buren helpen ons door extra duidelijk te spreken en ons te verbeteren. We waren laatst bij ze te eten en we hebben zowaar tweeënhalf uur volgekletst en veel gelachen om alle misverstanden. Allemaal zonder Google translate want we hadden geen bereik…
We spreken hier noodgedwongen ook nog veel Engels maar Frans komt ook erg van pas. Veel Portugezen hier hebben wat tijd doorgebracht als immigrant in Franstalige landen. Onze klusjesman spreekt een beetje Duits omdat hij 2 jaar in Duitsland heeft gewoond.
Kortom, de wil om elkaar te begrijpen en te kennen is de motor achter het leren van talen. Benut wat nodig is en kan, doe je best om elke taal te leren die je nodig hebt. Soms is dat Engels (kan heel handig zijn) maar hier in Portugal gaan we toch echt voor het Portugees!
Mijn Portugese echtgenoot en zijn familie spreken allemaal Engels. Hij heeft als kind op de Engelse school St. Julians gezeten, waar vnl Engelse kinderen op zaten die daarnaast vloeiend Portugees spraken. Mijn schoonzusje trouwde met een Engelse man. Ze vestigden zich na enkele jaren in Portugal. Hij zette alles op alles om Portugees te leren. Zo las hij eerst nieuwsberichten in het Engels en daarna in het Portugees, waarbij hij woorden onderstreepte en opzocht. Hun kinderen gingen op hun beurt naar de Engelstalige St. Dominics school. Mijn man vestigde zich in Nederland en wilde geen woord Portugees spreken, omdat hij zich het Nederlands perfect eigen wilde maken. Hij stapte zelfs naar een logopediste om zijn uitspraak te verbeteren. Ik wilde mezelf in Portugal ook zonder hem kunnen redden en volgde cursussen Portugees aan de volksuniversiteit.
Zo ging het ook bij andere takken van de familie en bij vrienden. Op den duur kon iedereen met iedereen praten en zich overal redden. Hoe leuk is dat?
Hallo,
Het is normaal dat men als inwoner de taal probeert te spreken en te begrijpen.
Iets waar ik destijds in België mensen van buitenlandse origine met de vinger wees zelf niet proberen zou niet van respect getuigen.
Doch er werd ooit een taal ontwikkeld die het ganse probleem wereldwijd zou oplossen maar nergens of zeer weinig ( te weinig ) werd en wordt onderwezen. Met name het Esperanto.
De Portugees komt mij als een trots persoon over wat betreft afkomst, land, en taal, en dat moet zo zijn.
Dat is mooi. Kijk maar naar een groot deel van de wereld, verengelst tot en met.
Ware het Esperanto een taal die iedereen kende kon de ganse wereldbevolking met elkaar praten en communiceren zonder tussenkomst van derden.
Maar on één of andere reden raakt het er maar niet door.
Reden, wie zal het zeggen?
Een tweede taal van kindsbeen af leren is niet moeilijk, en al zeker niet als beide ouders die 2 talen 100% machtig zijn. Maak ze makkelijk in bv vervoegingen, in het niet gebruiken van onderscheid maken van m / v / o. Dat maakt het sowieso al moeilijk om een vreemde taal te leren. Vandaar dat bv de Franse maar zeker ook de Portugese taal verschillende struikelblokken kent die eigenlijk niet nodig zijn. Zichtbaar ik het Nederlands. Een tafel is een tafel klaar, een venster een venster, ook klaar. niets une, un, le, la, makkelijk kan ook. Verder zo gelukkig in Portugal te gast te mogen zijn, zulke lieve buren te hebben en naar ons gevoel aanvaard zijn.
Beste Denis je vraagt je af waarom Esperanto niet is doorgebroken als universele taal zodat iedereen zijn eigen taal spreekt plus Esperanto.
Daar zijn volgens mij meerdere redenen voor te noemen:
– Dr. Zamenhoff was arts, geen taalgeleerde
– Hij was Jood
– Hij was Pool
– Esperanto werd gebruikt door arbeiders, niet door de elite die sprak liever Frans of Engels
– Esperanto werd door gepropagandeerd door de socialisten en communisten
– De katholieke kerk vond Latijn belangrijker en was sterk anti_communistisch en werkte daarom niet mee
Dit zijn volgens mij de belangrijkste redenen waarom Esperano te weinig aandacht krijgt.
Beste Pieter,
We raken verder en verder van Portugal verwijderd, de kern van deze website.
Maar dit wil ik (Henk) dan nog wel toevoegen aan de discussie en je opvatting bestrijden:
Ik betwijfel of de eigenschappen van één persoon cq. Zamenhof (van welk beroep, volk of nationaliteit dan ook) een belangrijke reden zou zijn geweest dat Esperanto niet breed is doorgebroken.
Twee minuten zoeken op het internet geven de volgende mogelijke redenen:
Concurrentie van het Engels: Engels is de dominante taal geworden van internationale communicatie en het wijdverspreide gebruik ervan heeft het moeilijk gemaakt voor andere talen, waaronder Esperanto, om een voet aan de grond te krijgen.
Gebrek aan culturele identiteit: Esperanto werd ontworpen als een neutrale taal die niet zou worden geassocieerd met een bepaalde cultuur of natie. Dit gebrek aan culturele identiteit kan echter hebben bijgedragen aan het feit dat het minder aantrekkelijk was voor potentiële gebruikers. Taal is een sterke lijm die volken bij elkaar houdt. Ik (Henk) werkte in Tanzania in de jaren tachtig en het sterk bevorderen van één nationale taal, het Kiswahili, bleek een succesvol recept om het land niet te laten verscheuren door strijd tussen de volkeren in Tanzania met hun eigen talen.
En om even naar Portugal en de Portugese taal terug te keren.
Alle Portugeessprekende landen in de wereld zijn verenigd in de Comunidade dos Países da Língua Portuguesa (CPLP), de Gemeenschap van Portugeestalige landen, waarvan de hoofdzetel zich in Lissabon bevindt. Hoofddoel van de CPLP is het behoud van de Portugese taal en het stimuleren van democratische en economische ontwikkeling van de aangesloten landen door onderlinge samenwerking. Een voorbeeld van praktische maatregelen voor het verbinden via de taal: de RTP, de nationale Portugese radio en televisieomroep heeft een apart kanaal, RTP Africa, waar in het Portugees dagelijks nieuws en entertainment wordt uitgezonden, in het Portugees uiteraard, gericht op de Afrikaanse landen waar het Portugees de nationale taal is.
Gebrek aan officiële erkenning: Esperanto is door geen enkel land erkend als officiële taal, en pogingen om het te promoten als taal van internationale samenwerking, zoals door de Volkenbond, waren onsuccesvol.
Tegenstand van Franse afgevaardigden: In 1923 probeerden sommige leden van de Volkenbond Esperanto tot een van de officiële talen van de organisatie te maken. Het idee werd echter afgewezen door de Franse vertegenwoordigers, die van mening waren dat Frans al een uitstekende taal was voor internationale samenwerking. Ze wilden geen terrein verliezen ten opzichte van het Engels, dat steeds dominanter werd.
Gebrek aan centrale autoriteit: Esperanto werd ontworpen als een taal die in de loop der tijd kon evolueren op basis van de behoeften en voorkeuren van zijn gebruikers. Dit gebrek aan een centrale autoriteit om de taal te reguleren kan echter hebben bijgedragen aan het feit dat het minder aantrekkelijk was voor potentiële gebruikers die op zoek waren naar een meer stabiele en gestandaardiseerde taal.
Kortom, Esperanto werd geen breed geaccepteerde taal vanwege concurrentie van het Engels, gebrek aan culturele identiteit, gebrek aan officiële erkenning, tegenstand van Franse afgevaardigden en gebrek aan centrale autoriteit.