‘Vaca na mesa, of hoe zeg je dat ook alweer’, roept Madelon vrolijk. Ik schiet in de lach. Je zet nu een koe op tafel, my dear, antwoord ik. Als je met het mes op tafel wilt spelen, dan is het faca met een f. We spelen Azul, een geweldig bordspel gebaseerd op de Portugese azulejos.
We spelen Azul met Stephanie, de grootste spelletjesverzamelaar in ons dorpje en met Madelon, die na jaren afwezigheid weer eens bij ons langs komt. In haar jeugd woonde ze in Brazilië en ze spreekt dus Braziliaans. Vandaar die koe op tafel!
Madelon is hier lang, lang geleden voor het eerst gekomen als vrijwilliger, toen we nog druk waren om het hele dorp op te graven en op te knappen. Ze was toen vooral bezig om haar woede en verdriet te verwerken vanwege haar scheiding en een ontslag dat min of meer tegelijkertijd kwam. Geen makkelijke tijd, maar Madelon heeft een onverwoestbaar goed humeur, dus dan ben je gezegend. ‘Ik kwam hier om mijn verdriet te verwerken, ja, zeg dat wel, ver-werken, je was een slavendrijver’, zegt Madelon en ze wendt zich tot Robert, haar nieuwe liefde-van-vijf-jaar-alweer. ‘Werken, werken, werken, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat.’ Ja, anders kreeg je met de zweep, zei ik, en wat ik me ervan herinner heeft het je heel goed gedaan. ‘Klopt,’ zegt Madelon, ‘vooral toen we voor de huisjes de stoep aan het openhakken waren om een tuintje aan te leggen, toen heb ik een boel agressie kwijt gekund. Ik heb het hoofd van mijn ex-baas helemaal aan stukjes gehakt!’ Haar blauwe ogen fonkelen nog bij de gedachte. Robert zit naast haar te grinniken. Hij kan wel met zoveel temperament omgaan blijkbaar. Als ik iemand tegenkom die ook een vulkaan is dan heb ik automatisch een klik en Madelon is dan ook nog ’s een keer een vrolijke vulkaan, die mooi kan zingen.
‘Well, come on, let’s play f*ck-da-mesa’, mengt Stephanie zich in de conversatie. We brullen van het lachen. Engelsen hebben weinig talent voor andere talen (iets dat Stephanie zelf direct volmondig zal toegeven).
Gezellig avondje
Het wordt, je begrijpt het al, een gevleugelde uitdrukking. De hele avond vliegen er gevatte opmerkingen en grappen heen en weer, terwijl we de tegeltjes zo slim mogelijk op ons bordje proberen te verzamelen. We drinken er ijskoude, zelfgemaakte limoncello bij. Lekker hoor, en gek: je wordt er niet dronken van, integendeel, je wordt vrolijk en grappig (tenminste, dat denk ik.)
Azulejos
Portugezen zijn van het begin af aan gecharmeerd geweest van azulejos (keramische tegeltjes, die van origine wit en blauw waren). Het verhaal gaat dat koning Manuel I, tijdens een bezoek aan het Alhambra, zo enorm onder de indruk was van de prachtige Moorse tegeltjes en het overweldigend mooie interieur van het Alhambra, dat hij ook zoiets in zijn eigen paleis in Évora wilde hebben.
Het Azulspel
Bij het kleurrijke bordspel Azul draait het om het decoreren van muren van het koninklijke paleis in Évora. Azul is een tactisch spel voor voor iedereen vanaf 8 jaar. Het is ook in België en Nederland populair en eenvoudig verkrijgbaar. Er bestaan al drie versies van en er zijn uitbreidingssets.
Klik hier voor een overzicht van alle versies.
In 2018 was Azul het spel van het jaar en publiceerde Portugal Portal een recensie met speluitleg: www.portugalportal.nl/azul-spel-portugese-tegels/
Emke Brouwer Rodrigues zegt
Sorry, azul heeft niets te maken ‘azulejo’. Niets met blauw. De moorse tegeltjes van Manuel I op de foto hebben daarom ook Veel kleuren … Het woord komt van Alzulech – Moors, zoals heel veel woorden in het Portugees die met ‘al’ beginnen. De moorse tegeltjes waren niet glad; werden gemaakt door de ‘corda’ techniek. Manuel heeft ook het hout snijwerk van de Moren overgenomen o.a. in de kathedraal van Funchal. Veel later zijn de wit/blauwe tegeltjes gekomen.
Henk Eggens zegt
Andere bronnen (oa Wictionary) vermelden dat het woord azul afkomstig is van Oud-Galicisch-Portugese aazur (“blauw”), afgeleid van het Arabische woord لَازُوَرْد (lāzuward, “lapis lazuli”), en dat weer uit het Perzisch لاجورد (lâjvard, “lapis lazuli”), een blauw gesteente.
Ellen Lanser zegt
Wow, Henk, zelfs in het arabisch geschreven! Ja, zeker het zuiden van het Iberisch schiereiland is zwaar beinvloed door de arabieren, en ze hebben prachtige dingen achtergelaten!
Henk Eggens zegt
Ha Ha Ellen, ik kopieerde de zin as is uit de webpagina van Wiktionary, inclusief het Arabische en Persische schrift.
Ellen Lanser zegt
Mij had je!
Ellen Lanser zegt
Dankjewel Emke, zo weten we weer wat meer. Maar vanaf de foto van het paleis van Dom Manuel ben ik niet meer verantwoordelijk voor de tekst. Die is geschreven door een van de redacteuren. Ik vind het zeker leuk om steeds meer te weten over azulejos, aangezien (grote) mozaieken maken één van mijn passies is. Ik weet niet of de link die ik net heb ingevuld bij deze reactie geplaatst wordt, maar zo ja, dan zou je kunnen doorklikken om te kijken wat het resultaat is van die passie … 🙂