Op een van mijn wandelingen door Noord Portugal zag ik een stokoude, kromgebogen vrouw met een ossenwagen aan de hand. Niet direct het beeld dat je anno 2022 verwacht. Ik vroeg me af hoe een land dat ooit de halve wereld (als kolonie) bezat en al honderden jaren onafhankelijk is toch deze diepe armoede en achterstelling kent.
Van gastcolumnist Hans Luyckx
Vanaf 1450 kwamen bakken vol met goud en zilver (uit de koloniën) Portugal binnen en het land verdiende kapitalen aan de slavernij en de specerijenhandel. Maar wat gebeurde er toen? Hoe komt het dat er nu nog Portugezen met een middeleeuwse ossenkar over het land strompelen?
Ik probeer een antwoord te vinden in het Engelstalige boek Very Short History Of Portugal van José Hermano Saraiva de Oliveira Marques, een gerenommeerd historicus en hoogleraar geschiedenis. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste experts op het gebied van de geschiedenis van Portugal. Dit boek behoort tot de meest gezaghebbende werken. Het leeswerk is verdeeld in acht hoofdstukken, die elk een andere periode in de geschiedenis van Portugal behandelen.
Het eerste hoofdstuk From prehistory to the Roman conquest, geeft een overzicht van de vroege geschiedenis van het land, met inbegrip van de pre-Romeinse, Keltische en Lusitaanse culturen. De daarop volgende hoofdstukken behandelen de Romeinse periode, de Germaanse invasies, de islamitische verovering, de christelijke herovering, het tijdperk van ontdekkingen, het keizerlijke tijdperk en de moderne tijd. Zijn gedetailleerde en inzichtelijke analyse bieden de lezers een goed beeld van de Portugese geschiedenis. Ook maakt hij de bredere thema’s in de Europese- en mondiale geschiedenis inzichtelijk.
Een van de meest interessante aspecten van het boek is de verkenning van de culturele identiteit van Portugal. De schrijver duikt in het culturele en taalkundige erfgoed van het land, inclusief taal, muziek en literatuur en hij behandelt Portugals relatie met de voormalige koloniën in Afrika, Azië en Zuid-Amerika en hoe deze verbindingen de culturele identiteit van het land hebben beïnvloed.
Maar ook na het lezen van dit boek begrijp ik niet waarom Portugal de Europese economische ontwikkelingen niet heeft kunnen volgen. Waarom is het land zo arm?
Het boek met zijn 250 kleine pagina’s is relatief dun en ondanks dat de Europese- en mondiale ontwikkelingen aan bod komen blijft het een beetje een old skool geschiedenisles van een trotse Portugese professor over zijn land met koningen, ontdekkingsreizigers en politici. De achteruitgang van Portugal van een wereldmacht in een relatief arm Europees land zal het resultaat zijn van een heel complex samenspel van economische, politieke en sociale factoren, maar die komen in dit boek niet aan de orde.
Heb ik niks geleerd? Jawel. Very Short History Of Portugal is een uitstekende introductie tot de geschiedenis van dit fascinerende land. De auteur heeft het talent om complexe ideeën op een duidelijke en beknopte manier te presenteren, waardoor het boek toegankelijk wordt voor lezers van alle kennisniveaus. Het boek is goed gestructureerd, waarbij elk hoofdstuk voortbouwt op het vorige, zodat een samenhangend en uitgebreid verhaal ontstaat. Ook is het boek zeer leesbaar en ondanks de hoeveelheid aan diepgaande informatie blijft het boek boeiend.
Meer weten? Lees de blog uit mei 2017 van Ton Haak.
Geef een reactie