Portugal kent drie grote fietswedstrijden die jaarlijks terugkeren: de Volta ao Algarve, de Clássica Arrábida en de belangrijkste de Volta a Portugal. In 2023 begint de 84e editie van deze klassieke koers – in tien etappes – in Viseu. Het zal de eerste keer zijn dat Viana do Castelo, de hoofdstad van de Minho, die genomineerd is voor de titel Europese Sportstad 2023, een grote rol gaat spelen in de Portugese Tour.
Volta a Portugal
De Volta wordt voor het eerst georganiseerd in 1927, jaren na de allereerste Tour de France (1903) en de eerste Giro d’Italia (1909) maar acht jaar vóór de eerste editie van de Vuelta a España (1935). De Volta start op 26 april 1927 en na een parcours van 2000 km, verdeeld in 18 etappes, eindigt de wedstrijd twintig dagen later in Lissabon. De eerste winnaar van de Volta ooit is António Augusto Carvalho. Maar de eerste Volta kost een smak geld en alhoewel het evenement gigantisch populair blijkt, is het moeilijk om ondernemende sponsors te vinden. Pas vier jaar later, in 1931, wordt de tweede Volta een realiteit.
In Spanje ziet de eerste Vuelta het licht pas in 1935. Er wordt niet gereden in 1936 en ook niet in 1937 en vanwege de Tweede Wereldoorlog worden ook de races tussen 1942 en 1945 afgelast. In Portugal zijn er geen organisatoren in 1952 en 1954 om de Volta leven in te blazen en in 1975 wordt er geen fietsrace gehouden door de nasleep van de Anjerrevolutie.
De Spaanse Vuelta werd dermate populair dat de Portugese versie ondergesneeuwd raakte. De duur van de Volta werd teruggeschroefd naar veertien dagen. Tegenwoordig telt de trip tien etappes en is de race in tien dagen gereden.
Volta ao Algarve
De 49e editie van de Volta ao Algarve staat al op de kalender van de International Cycling Union. De fietsrace start op 15 februari en eindigt op 19 februari 2023.
Clássica Arrábida
De 5e editie van de Clássica da Arrábida vangt aan op 13 maart 2023. De races starten in Sesimbra en eindigen via Palmela in Setúbal.
Fietsen in de Minho
Het Noorden heeft inmiddels een sterke band met fietsen en wedstrijden. De mensen van de Minho houden van fietsen en het gastheerschap van de finale van de Volta zal deze liefde voor de rensport alleen maar versterken.
Gran Fondos
Viana do Castelo bereidt zich voor op de organisatie van een prachtige laatste etappe en finale van de 84e Volta a Portugal. Naast het belangrijkste fietsevenement van het jaar worden er meer sportieve activiteiten van betekenis georganiseerd. In oktober is er een wedstrijd, die het officiële zegel van de Tour de France draagt, voor niet-professionals, dit betekent dat er gedurende drie dagen amateurwielrenners van over de hele wereld komen fietsen. Ook wordt er eind maart een downhill race georganiseerd door Pedala Natural.
Naast dit bekende drietal zijn er veel andere fietsraces in de Douro, in de Alentejo, in de Algarve, bij Aveiro en noem maar op. Deze fietswedstrijden heten de Gran Fondos.
Fietshelden
Er zijn een paar legendarische Portugese wielrenners, zoals José Maria Nicolau (winnaar in 1931 en 1934) en Alfredo Trindade (winnaar in 1932 en 1933). António Barbosa, beter bekend als Alves Barbosa, die in 1950 debuteerde, is de jongste winnaar ooit van de Volta (winnaar in 1956 en 1958).
De grootste Portugese wielrenner is wellicht Joaquim Agostinho, want hij won de Volta drie jaar achter elkaar van 1970 tot en met 1972, maar feitelijk is Marco Chagas de allergrootste want hij heeft vier overwinningen behaald en een vijfde zou gevolgd hebben als teamleden zich niet schuldig gemaakt hadden aan doping, waardoor er straffen werden uitgedeeld.
Joaquim Agostinho
De fietscarrière van Joaquim Agostinho begint op late leeftijd. Hij wordt in 1943 geboren en werkt op zeer jonge leeftijd in de kleinschalige landbouw. Op 23-jarige leeftijd heeft hij genoeg spaargeld om een fiets te kopen om de 35 km afstand tussen ‘woon en werk’ sneller af te kunnen leggen. In 1966 traint de wielerploeg Sporting Clube Portugal in Torres Vedras, de wijk van Lissabon waar Joaquim geboren is. Ondanks zijn archaïsche rijstijl aarzelt hij niet om zich bij deze getrainde fietsers aan te melden. Hij kan het goed vinden met João Roque die het talent van de jonge boer opmerkt en samen gaan ze vaak trainen. Nadat Joaquim wordt opgeroepen om in Angola en Mozambique zijn taak te doen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog, keert hij in 1967 terug naar Portugal en wordt door João ingeschreven voor zijn eerste race O Circuito do Barro van Torres Vedras. Joaquim wint met gemak. In 1968 doet hij mee aan de wereldkampioenschappen van Imola waar hij op de 16e plaats eindigt.
Van al zijn overwinningen is zonder meer de Tour de France van 1979, die Les Menuires verbindt met Alpe d’Huez, de meest bijzondere. 37 jaar oud wint hij deze koers met een voorsprong van meer dan 3 minuten op Bernard Hinault. Ook laat hij Joop Zoetemelk achter zich. Op 40-jarige leeftijd besluit hij te stoppen, maar (nog) niet helemaal: hij wil een laatste helpende hand bieden aan Sporting, het team dat hem heeft opgeleid. Hij traint de jongeren voor verschillende races, zoals de Ronde van de Algarve, waar hij laat zien dat hij nog steeds wat onder de pedalen heeft door de 4e etappe te winnen en de gele trui te pakken. De volgende dag, echter, valt hij en zijn hoofd raakt het asfalt. Hij staat op, wordt door zijn teamgenoten naar de finish gedragen. Hij stelt iedereen gerust en wil niet naar het ziekenhuis, niet nodig. Zijn toestand verslechtert en in de loop van de avond wordt hij met spoed naar Faro gebracht. Helaas was de medische apparatuur destijds in de Algarve niet in orde en moest Joaquim per ambulance naar Lissabon worden gebracht. Tegen de tijd dat hij daar aankomt is het al te laat en zijn verwondingen zijn niet meer te herstellen. Hij sterft tien dagen later, op 10 mei 1984, in Lissabon, niet ver van waar hij zijn eerste fiets kocht.
Hennie Lenders zegt
Joaquim Agostinho was een van mijn fietshelden.
Bert van As zegt
Voor mij is de Volta ao Algarve verreweg de belangrijkste etappekoers in Portugal. Veel van de world tour en UCI ploegen staan hier wel aan de start. Winnaars als Pogaçar , Evenepoel, Roglic , Contador en Kwiatkowski spreken voor zich. Aan De ronde van Portugal doen vol Portugese en amateur teams deel.
Dirk Vandamme zegt
In Caldas da Rainha (Leiria – zilverkustregio) is er een klein maar fijn wielermuseum met natuurlijk verwijzingen naar de lokale held Joaquim Agostinho. Check-out: https://www.facebook.com/museu.ciclismo/about.
Het provinciestadje Caldas is voor mij trouwens op zich al een bezoekje waard. Zeer mooi stadspark, nog enkele andere musea, leuke kleine en grote pleintjes maar vooral zeer authentiek Portugees.
loek kusiak zegt
De val, in een eindsprint in de ronde van Algarve, die een eind maakte
aan Agostino’s leven werd veroorzaakt door een overstekende hond,
die het evenmin overleefde.
Agostinho reageerde in de Tour de France overigens ook tweemaal positief op doping.
Niettemin blijft hij Portugals grootste wielerheld. Alhoewel het Portugese profwielrennen
slechts 1 wereldkampioen heeft geleverd, Rui Costa (2013), ook winnaar van twee
touretappes. Eigenlijk was/is hij Portugal’s meest talentvolle wielrenner.
Zijn ‘opvolger’, nog talentrijker, zeggen de kenners, is Joao Almeida, een paar jaar geleden onder meer roze truidrager in de Giro d’ Italia. Won al de Ronde van Polen, was in 2022 kampioen van Portugal en won als belofte (amateur) de zware klassieker Luik-Bastenaken-Luik.
Dan kun je wel wat.
2023 zou weleens zijn echt grote doorbraak kunnen worden.
Lotte Akkerman zegt
Dank voor jullie reacties.
Vandaag op Portugal Portal een verslag van een fietser die een weekje in Noord-Portugal aan het trainen was eerder dit jaar.
Ik hoop dat we vanaf nu vaker verhalen over fietsavonturen en escapades met de fiets te lezen krijgen.