Uit water verrijst een dorp en, nee, het is géén scenario van een nieuwe Netflix-thriller, want alhoewel de volle bussen met ramptoeristen huiveringwekkend zijn, spookachtig zijn ze beslist niet. In 1992 zien de bewoners van Aceredo hoe de rivier de Lima buiten haar oevers treedt en hun stad onder water zet. Het heeft niets te maken met een overstroming door zware regenval en storm, maar alles met het opofferen van een klein dorp voor de verwezenlijking van een gigantisch stuwmeer.
In die tijd telde Aceredo 70 huizen en 120 burgers. Als je denkt dat de bewoners lijdzaam toekeken hoe hun huizen werden ‘verdronken’ dan heb je het mis, ze waren boos, demonstreerden en gingen over tot een tien dagen durende hongerstaking, maar niets hielp en het water kwam.
Niet alles ging verloren. Een (historische) kerk werd verplaatst naar een andere stad en families verplaatsten de lichamen van hun overleden dierbaren. Bewoners hebben in de dagen voordat ‘de kraan werd opengezet’ van alles gefilmd. De beelden van het leven in Aceredo zijn waardevol materiaal geweest voor een documentaire over de spookstad ‘Os días afogados’ die in 2015 het licht zag.
Huizen zijn verwoest. Hier en daar zwerven toen in haast achtergelaten potten, bestek, flessen, kleding, speelgoed en meubels. Zo’n macaber landschap zou ons moeten dwingen om na te denken wat de mensch met zijn natuurlijke omgeving doet.
De Alto Lindoso-dam ligt aan de rivier de Lima, tussen de Portugese parochies Lindoso (gemeente Ponte da Barca) en Soajo (gemeente Arcos de Valdevez) in het hart van de Peneda-Gerês. De door de EDP geëxploiteerde dam wordt in 1983 ontworpen en negen jaar later voltooid. Het is de grootste en krachtigste waterkrachtcentrale in Portugal.
Volgens het laatste rapport van het Portugese Milieuagentschap heeft het waterpeil van het Alto Lindoso stuwmeer begin 2022 een historisch dieptepunt bereikt. Er staat slechts 14% van de hoeveelheid water die er zou moeten staan. Het gebrek aan regen gedurende de wintermaanden is ongebruikelijk, merkt het IPMA op. Naast het gebrek aan regen kan ook overmatige elektriciteitsproductie een reden zijn voor het watertekort.
Voormalige bewoners dachten dat ze de plek waar ze zijn geboren of waar hun kinderen ter wereld kwamen nooit meer zouden zien, maar nu ze alles weer zien ‘boven drijven’ komen de emoties los. Veel van het dorpje is zelfs na 30 jaar onder water te zijn geweest relatief herkenbaar.
Op beelden van een drone is te zien hoe snel bewoners toen moesten vertrekken. Er staan nog lege flessen op tafels en een auto staat slordig geparkeerd. Dus toch een thriller? Deze foto’s van het dorp Aceredo zijn tekenend voor de droogte die Europa voor een groot deel in 2022 heeft geteisterd.
Ondertussen is Aceredo een toeristische attractie geworden en de muren van de uit het water opdoemende huizen staan vol met uit de onderbuik opborrelende flarden van woorden van bezoekers. Ook de internationale pers heeft veel aandacht besteed aan het apocalyptische Aceredo.
Al eerder, tijdens periodes van grote droogte dook hier en daar een huis op uit het nat. Volgens María del Carmen Yañez, burgemeester van de gemeenteraad van Lobios, is de situatie te wijten aan het gebrek aan regen in de regio, maar ook aan het agressieve exploitatiebeleid van het EDP. Naarmate de droogte verergerde, heeft de Portugese regering het EDP bevolen het gebruik van water voor energieopwekking en irrigatie stop te zetten.
Dit stukje schreef ik tijdens de zware regenperiode in de maand oktober en Hans Kok, die in de buurt van dit stuwmeer woont, is eens gaan kijken hoeveel regen er nu eigenlijk is gevallen en dat blijkt heel erg veel te zijn. Zie foto hieronder. Volgend jaar kunnen jullie een stand van zaken rondom Aceredo verwachten.
Lotte, wat een interessante dramatische geschiedenis. Ik weet dat bij de brug van Vila Gères allerlei foto’s hangen van een ondergelopen dorp, maar durf niet met zekerheid te zeggen dat het om dit dorp gaat. Wij wonen niet ver van de plek, dus ik heb het genoteerd op de “te doen lijst”.
Dank je, Gerard, nee het ondergelopen dorp bij Gerês is Villarinho da Furnas. In augustus van dit jaar kwam ook hier het dorp weer boven water zoals hier te zien https://rr.sapo.pt/noticia/pais/2022/08/08/seca-deixa-antiga-aldeia-de-vilarinho-da-furna-a-vista/295181/
Maar sinds oktober regent het bijna permanent en zijn er vele liters in de stuwmeren gevallen dus we kunnen weer even vooruit……..
Hoi Lotte,
Het droogvallen van een verdronken dorp heeft een scenarioschrijver geïnspireerd een spannende tv-serie te schrijven: Crimes submersos, dit jaar uitgezonden op RTP.
In een drooggevallen stuwmeer komen de huizen van een verdronken dorp boven water. Er komt een toeristenstroom op gang tot er in een van de huizen twee skeletten worden ontdekt die duidelijke schotwonden hebben. Een Spaanse en een Portugese rechercheur werken samen om het misdrijf op te lossen. Ze worden tegengewerkt door de eigenaar van het stuwmeer en de bijbehorende elektriciteitscentrale.
Ik heb gekeken of de serie nog op RTP Play te zien is, maar dat is niet zo. Maar hij wordt vast nog wel een keer herhaald.
Groeten, Maja
Leuk, Maja, dank je, ik ben meteen gaan kijken wat ik over de serie kon vinden, want alle ingrediënten lijken aanwezig voor een mooi schouwspel.
Luguber, horrorachtig, fantasieprikkelend, zo’n verdronken dorp wat boven komt en herinneringen met zich mee brengt. Wat akelig moet dit zijn geweest voor de bewoners die toen in allerijl een heel leven achter zich moesten laten!
Wij zien dit, in het klein, gebeuren in Varzea Pedro Mouro bij ons in de buurt, wat in 1951 (of ’52?) deels verzwolgen werd door de Zêzere en waar het waterpeil dit jaar ook ongekend laag is, maar waar nog enkel grote hopen stenen herinneren aan van de vroegere huizen ….
Goed verhaal Lotte! Dank je!
Ik
‘Ik’ bedoelde: dit verhaal doet me denken aan Aldeia da Luz, het dorp dat in 2002 is opgeofferd aan het stuwmeer van Alqueva. Toch eens informeren hoe het daar is met de waterstand…
De suggestie dat de inwoners van het dorp onder achterlaten van al hun bezittingen ijlings voor het water moesten vluchten is te bespottelijk voor woorden. Alsof je in drie weken een stuwdam bouwt en alsof de Portugese regering in 1992 zo met haar burgers omging. Wie daar nog woonde heeft niet willen luisteren, en wie zijn huisraad verliest door de aanleg van een stuwmeer is een onverantwoordelijk huisvader/moeder. Broodje aap verhaal.
Ik ben blij met alle reacties ook die van jou, Leonardo, ook al vind je het bullshit.
Mijn stukje is geen feitelijke verhandeling, door te refereren aan een thriller, Netflix en spookachtig neem ik mijzelf niet serieus, toch? Hier in dit stuk van de Minho regent het al bijna 2 maanden aan een stuk door, de rivieren zijn totaal overboord, de zee kolkt, de grond is drassig (in de regel voert de granietachtige Minho grond water probleemloos af) aan het worden. De kracht van het water is indrukwekkend er is niets tegen bestand. In Portugal en Frankrijk zijn heel veel stuwmeren en daarachter zitten honderden duizelingwekkende verhalen. En over het bouwen van zo’n stuwdam met alle technologie die daarbij komt kijken zijn prachtige documentaires te zien. Als jij daar over zou willen schrijven voor Portugal Portal, heel graag.
Lotte,
Je schrijft zelf : ‘nee, het is géén scenario van een nieuwe Netflix-thriller’.
Het stuk komt feitelijk en serieus over, en gelet op de reacties, werd het ook gezien als zodanig.
Zet er dan boven: dit is fictie.
Thans wordt een verwerpelijk suggestie gewekt over ons gastland Portugal.
Ik vind dat niet kunnen.
En ik schrijf je helemaal geen kwade intenties toe.
Want dat zou niet in overeenstemming zijn met je andere leuke bijdragen.
Succes verder
Bedankt voor je aanbod. Wellicht later. Maar nu niet.
bedankt Leonardo om te laten weten dat dit fictie is onnozelaars er is al drama genoeg om verhalen te schrijven en de mensen te doen denken dat het echt is …