Hoe regel je een begrafenis in Portugal?

Wie in Portugal woont heeft waarschijnlijk wel gemerkt dat een begrafenis hier snel plaatsvindt en de plechtigheid vaak sober is. Begrafenissen van buren en vrienden die ik heb bijgewoond vond ik inderdaad kil en onpersoonlijk. Ik zou het liever anders willen, maar kan dat hier? Gelukkig wel. Dat bewijst Mirjam Knol. Ik praat met Mirjam over de hulp die zij kan bieden voor een waardige uitvaart.

Kun je jezelf kort voorstellen?

Ik woon al sinds 2011 in Portugal, met mijn man en twee dochters. Opgeleid als kok in Zwitserland runde ik hier een restaurant-cateringbedrijf. Mijn man heeft een hoveniersbedrijf. De dochters gaan hier naar school. Ons gezin is helemaal geworteld in Portugal, we spreken de taal en we zijn ook goed bekend met de instanties hier.

Door een rugblessure moest ik het met het cateringwerk stoppen en ging ik op zoek naar ander betekenisvol werk. Ik help graag mensen. In mijn omgeving zag ik oudere buitenlanders vaak worstelen met het organiseren van alles rondom een overlijden. Zo kwam ik in contact met de uitvaartverzorging.

Mijn uitvaartbedrijf Dignos bestaat nu zo’n twee jaar. Het is geen gewoon uitvaartbedrijf. Ik sta eigenlijk tussen jou en het Portugese uitvaartsysteem in. Ik help je om een uitvaart te organiseren die goed aansluit op jouw wensen. Naast mij heb je ook een begrafenisondernemer nodig.

Is het eigenlijk verplicht om na één dag al te begraven?

In Portugal is de begrafenis bijna altijd op de dag na het overlijden. Buitenlanders vinden dat erg snel. Maar wist je dat dat helemaal niet per sé moet? Het verschilt een beetje per begrafenisondernemer, maar de begrafenis kan wachten tot wel 7 dagen na het overlijden. Zo kunnen familie en vrienden uit het buitenland er toch bij zijn.

Welke hulp bied jij precies bij overlijden?

Ik kan je helpen met het voorbereiden en de uitvoering van een uitvaart, zoals jij die voor ogen hebt. Ik kan met jou vooraf een wensenlijst invullen en deze ook uitvoeren. Ik kan je een begrafenisondernemer aanbevelen, een geschikte locatie voor de uitvaart vinden, een ceremonie voorbereiden, de muziek verzorgen en gastvrouw zijn bij de uitvaart. Kortom, ik kan jouw afscheid ontzorgen.

Daarnaast kan ik bij de wake aanwezig zijn, dag en nacht. Als je daar behoefte aan hebt, kan ik je in contact brengen met een geestelijk verzorger uit mijn netwerk. Die kan bijvoorbeeld een In Memoriam schrijven of voorlezen, de plechtigheid leiden, of rouwgesprekken voeren. De geestelijk verzorger hoort niet bij een specifiek geloof.

Afscheid nemen is
met zachte vinger
wat voorbij is dicht doen
en verpakken
in goede gedachten der herinneringen

Ditriech Bonhoeffer

Hoe bereid je je voor op de dood?

Het is niet altijd gemakkelijk om over de dood te praten met familie of bekenden. Toch is het goed als iemand in jouw omgeving weet wat jouw gedachten en laatste wensen zijn, als je komt te overlijden. Het is daarom verstandig om je wensen vooraf vast te leggen. Net zoals veel begrafenisondernemers in Nederland heb ik daarvoor een lijst met wensen gemaakt, die je vooraf kunt invullen. Je kunt dat zelf doen, of samen met mij. De wensenlijst helpt je bij het nadenken over de sfeer, regie en uitvoering van jouw uitvaart.

Wat staat er in zo’n wensenlijst?

Mijn wensenlijst is specifiek gericht op emigranten, dus buitenlanders die in Portugal overlijden en begraven willen worden. Dit staat er onder andere in:

• Wie moet er gewaarschuwd moeten worden bij jouw overlijden?
• Hoe stel je je de opbaring voor?
• Hecht je waarde aan een condoleance?
• Welke sfeer spreekt je aan voor de uitvaart?
• Wie gaan er spreken?
• Is er (live) muziek?
• Heb je een fotograaf op het oog, of wil je het laten filmen?
• Hoe wordt de familie bij de uitvaart betrokken?
• Wil je een kerkelijke uitvaart?
• Misschien zoek je een alternatieve locatie voor de afscheidsbijeenkomst?

Door het invullen van zo’n wensenlijst krijg je een uitvaart die goed past bij jouw ideeën, wensen, overtuiging, smaak en levensstijl. Het gaat om jou en jij bent uniek.

Je hebt zo al best veel voorbereid, waardoor jouw nabestaanden minder stress hebben wanneer jij (plotseling) overlijdt. Zij hebben zo meer tijd om rustig afscheid van je te nemen.

Na het invullen van de wensenlijst bewaar ik een exemplaar, zodat ik meteen alles bij de hand heb mocht het nodig zijn. Zo hebben jouw nabestaanden – via mij – altijd toegang tot jouw laatste wensen.

“Eén partner wil er meestal niet over nadenken. Vaak is dat de man.”

Mirjam Knol

Wat moet je doen als iemand thuis overlijdt?

In Portugal is het gebruikelijk om wanneer iemand thuis overlijdt direct een arts te bellen, om de dood officieel vast te stellen. Vaak gebeurt dit via het alarmnummer 112. Dan komt er een ambulance naar je huis. Een arts stelt de dood vast en neemt het lichaam meteen mee.

Veel mensen weten niet dat je niet direct hoeft te bellen. Gebeurt het ’s nachts, dan is de volgende ochtend bellen met het Centro de Saúde ook vroeg genoeg.

Wanneer jouw naaste overlijdt, mag je mij bellen. Ook al is het midden in de nacht. Jij hoeft dan verder niets te doen. Ik bel de arts op het juiste moment en schakel de begrafenisondernemer in. Jij kunt rustig thuis bij de overledene blijven.

Welke begrafenisondernemer beveel jij aan?

Ik heb heel goede ervaringen met een begrafenisondernemer in Tábua. En ook met een uitvaartbedrijf in Oliveira do Hospital. Die laatste beschikt over een gloednieuw rouwcentrum waar de opbaring kan plaatsvinden en mensen afscheid kunnen komen nemen. Ook de afscheidsplechtigheid kan daar gehouden worden. Aan sprekers is men hier nog niet zo gewend, maar dat komt vast wel. Zelfs catering voor een hapje en drankje na afloop is er mogelijk. Natuurlijk kun je ook voor een andere begrafenisondernemer kiezen. Welke begrafenisondernemer je kiest hangt af van de omstandigheden, van je wensen en van de plek waar je woont of begraven wil worden.

Help jij ook bij de afwikkeling na het overlijden?

Ja. Ook de nazorg kan ik van je overnemen. Ik kan je helpen met alle benodigde documenten voor de erfgenamen en de instanties. Daarom vul je in mijn wensenlijst ook een aantal praktische gegevens in die helpen bij de afwikkeling, zoals

• namen en contactgegevens van erfgenamen of kinderen;
• je bankrekeningnummers;
• op wiens naam staat de auto;
• is er een testament of laatste wilsbeschikking.

Wat kost een uitvaart in Portugal?

Een voorgesprek en het vastleggen van jouw wensenlijst voor de uitvaart kost € 75 (voor 2 personen € 120). Voor de rest van mijn diensten reken ik een uurtarief van € 25. Daarbij komen de kosten voor:

• de begrafenisondernemer
• eventuele huur van de locatie
• catering
• bloemen
• geestelijk verzorger

Ik ben voorbereid

Het interview is ten einde. Ik ben een hoop informatie rijker. Gewapend met Mirjam’s wensenlijst keer ik huiswaarts. Op een rustig moment ga ik die samen met mijn geliefden invullen. Ik vind het een fijn en geruststellend idee om zo voorbereid te zijn.

Meer op Portugal Portal over sterven en begraven

• In dit artikel op Portugal Portal lees je alles over de gewoontes die hier in Portugal in acht worden genomen als een sterfgeval zich voordoet: Omgaan met leven en dood in Portugal.
• En hier een persoonlijk verslag van een overlijden in Portugal: Dood en begraven.

Waar ik “begraven” schrijf kun je ook “cremeren” lezen.