Regels, regels en regels

Als Nederlandse wist ik niet veel van de Portugese cultuur, ik was er alleen als toerist geweest. Maar direct met mijn eerste stappen in het land, was het duidelijk dat het anders was. Ok, tuurlijk, dat is waarom we reizen, om andere landschappen te zien, andere mensen te leren kennen, met hun andere gewoontes, maar…

Het zat ‘m in de algemeen normale vriendelijkheid. Overal zag je mensen lachen, in allerlei situaties. En ze hielpen je zonder gemor of gezucht, maar graag en zelfs uit eigen initiatief. Je zult niet snel lopen tobben als buitenlander in Portugal, er komen vanzelf mensen op je af om je een handje te helpen.

Vriendelijkheid alom

Wat een verschil met die knorrige gezichten in mijn thuisstad, altijd stressig, altijd haastig en al heel rap tamelijk agressief. Het leek wel alsof Rotterdam op een andere planeet lag.

Ik reisde met een groep en wij waren allemaal op een heel aangename manier verrast. “Maar laten we ’s in de stad gaan kijken”, spraken we, op z’n Nederlands terughoudend, tegen elkaar, “even zien hoe het is in Coimbra. Kan heel goed, dat het in de stad anders is.”

Maar nee, ook daar iedereen goed gehumeurd, glimlachend en hoffelijk. Aardigheid overal!

Ik werd verliefd op een heel land tegelijk, maar net als in een huwelijk, veranderde dat. Het werd een diepe liefde die de schaduwzijden accepteert en de leuke kanten blijft zien en waarderen. En die schaduwzijden ben ik tegengekomen, duidelijk, maar het is grotendeels gelukt om daarmee te kunnen leven.

Het enige dat me nog steeds de das omdoet, is de gewoonte om niet te reageren als een vraag klaarblijkelijk te ingewikkeld is. Als ik iets wil dat de capaciteiten van diegene te boven gaat.

Woord is woord

Toen we pas hier waren, hadden we een loodgieter nodig, maar we kenden nog niemand. (NB we schrijven vóór het internettijdperk). Een buurman vroeg een vriend van hem en die meneer installeerde provisorisch een waterleiding plus afvoer. Daarna belde ik hem steeds om te vragen wanneer hij het goed kwam doen en dan zei hij: “Ja, ja, ik kom maandag.”

Niemand. Dat ging zo een paar keer door, totdat hij niet meer opnam. Hij herkende m’n nummer waarschijnlijk. Net als een paar weken geleden. Ik had een naaister nodig. Ze kwam langs, we praatten, we maakten afspraken. Ik zou weer contact opnemen zodra de stoffen aangekomen waren, dan zou zij gaan naaien. Helemaal fijn. Ik was blij dat het geregeld was. Maar nu, nu de stoffen zijn aangekomen en ik haar bel … niets. Ze neemt niet op, ze antwoordt niet, reageert niet op voicemails of sms’en. Blijkbaar is ze toch niet geïnteresseerd.

Okee. Ik vind dit een hele lastige gewoonte, want ik denk dat ik iets geregeld heb, maar blijkbaar toch niet. Je bent een boel tijd kwijt met proberen te bellen en te doen, totdat de tijd het je duidelijk maakt. Het leren onderscheid te maken tussen de Portugese “ja” die “ja” betekent en die, die “nee” betekent, is heel moeilijk voor een buitenlander.

En als de bestuurders op het gemeentehuis datzelfde doen, raak ik aangebrand. Een wethouder, een burgemeester die niet reageert op een aangetekende brief, niet op een mail, niet op een telefoontje? Omdat ze het hoogstwaarschijnlijk niet leuk gaan vinden wat je te zeggen hebt? Ze hebben toch minstens de plicht om een bevestiging van ontvangst te sturen, dacht ik.

Regels, regels en regels

Ik praat er met vrienden over. João zegt: “Ik denk weleens dat het enige wat die mensen op het gemeentehuis doen, is controleren of al die regels er nog allemaal zijn. Regels, regels, regels, en nog meer regels. Het doodt alle initiatief, het brengt alle energie om zeep, je blijft met een volkomen apathisch volk zitten dat de moeite niet neemt om wat dan ook te gaan ondernemen, want ze worden altijd en met alles geconfronteerd met die enorme bureaucratie.”

Een andere vriendin, met wie ik over mijn strijd over het wegkrijgen van de weg praat, zegt: “Als de Termas-da-Azenha van de wethouder was geweest, was het allang geregeld… met nieuw asfalt, mooie bloemetjes in de berm en alles …”

Ik vind dat tamelijk cynisch. Ik wil dat niet geloven. Als wij, burgers, ons aan de regels moeten houden, moeten onze bestuurders dat ook. Toch?

Hier ben ik nog steeds confuus over. Misschien moet ik nog veel langer hier leven voordat ik dit helemaal begrijp. Maar voor die tijd ga ik dat dingetje over de weg regelen met de gemeente. Ik heb goeie hoop, maandag hebben we een gesprek.