Boswachter Kees – de bijeneter

Er is geen vogel die mij zo doet verlangen naar het voorjaar als de exotisch ogende bijeneter met zijn rijk gekleurde verenkleed. Deze warmteminnende insecteneter overwintert in zuidelijk Afrika en arriveert in Portugal rond de maand april om te broeden en de jongen groot te brengen. Om in het najaar weer te vertrekken naar het overwinteringsgebied in Afrika.

Insecten

Ze hebben hun naam te danken aan de belangrijkste voedselbron, de bij. Verder staan op het menu grotere insecten zoals hommels, wespen, sprinkhanen en libellen. Daarom houden ze van warme gebieden met extensieve landbouw en bloemrijke weilanden waar deze insecten voldoende voorkomen. De bijeneter wrijft de bijen en wespen voor het opeten langs een tak om de angel onschadelijk te maken.

Ze komen meestal voor in groepen en broeden in kolonies. De bijeneter maakt holen van wel een meter lang in oeverwanden en zandafgravingen om daar tussen 4 tot 10 eieren uit te broeden, maar gemiddeld 5 eieren.

Perfecte locatie

Op een dag was ik aan het rondkijken bij het plaatsje Crato, in de buurt van Portalegre, en ontdekte een zandafgraving met grote hopen zand en grind. Even goed gekeken en ja hoor, in de zandhoop zag ik al de ronde gaten van de holen zitten. Niet veel later zag ik ook de bijeneters rondvliegen. Op de plaats waar het zand uitgegraven was had zich een klein meertje gevormd wat goed bijdroeg aan een perfecte habitat voor de bijeneters. Er waren enkele mensen aan het werk, ik probeerde aan hen uit te leggen dat ik graag de bijeneters wilde fotograferen en ik probeerde daarbij zelfs een vogel te imiteren door met mijn armen vliegbewegingen te maken. Ik had de indruk dat ze me wel begrepen en breeduit lachend om mijn vogelimitatie werd er instemmend geknikt.

José

De volgende dag besloot ik mijn geluk te beproeven op de net ontdekte locatie. Bij een boom plaatste ik wat strategische takken in de grond in de hoop dat er een of meerdere bijeneters op wilden gaan zitten. Zelf nam ik plaats onder een boom die voor verkwikkende schaduw zorgde. Het plan bleek goed te werken en ik ging helemaal op in mijn pogingen het perfecte plaatje te maken.

Daarom was de schrik des te groter toen ik plotseling een stem achter mij hoorde. Oeps, dacht ik, zeker de eigenaar die komt informeren wat ik aan het uitspoken ben. Toen de persoon in kwestie de schrik op mijn gezicht zag, werd zijn toon wat milder. Hij vertelde dat hij dit plekje ook ontdekt had en er ook regelmatig fotografeerde. Nadat ik het een en ander had uitgelegd was het ijs gebroken en hebben we als vogelaars onder elkaar tot de schemering inviel ervaringen uitgewisseld.

Hij vertelde dat zijn naam José was en hij advocaat was in Portalegre, hij had in de buurt van zijn huis een vogelhutje. Ik werd uitgenodigd om een keer in zijn hutje te komen fotograferen wat uiteraard in dank werd aangenomen door mij.

Ramp

Op de laatste dag voor mijn vertrek uit Portugal besloot ik nog een middag de bijeneters te gaan fotograferen. Bij mijn nadering van de afgraving ontwaarde ik ongewone bedrijvigheid op het terrein. Dichterbij gekomen zag ik grote machines staan in de buurt van de zandhoop met daarin de holen van de bijeneters. De schrik sloeg me om het hart. Een grote bulldozer was bezig de zandhoop op een vrachtwagen te laden.

Een moment was ik uit het veld geslagen maar besloot toen terstond contact op te nemen met José. Na mijn verhaal verteld te hebben, antwoordde hij berustend dat dit niet de eerste keer was dat dit gebeurde en hij diverse pogingen had ondernomen om hier iets tegen te doen maar tot nu toe tevergeefs.

Opwarming

De bijeneters komen, waarschijnlijk geholpen door de opwarming van de aarde, steeds noordelijker voor en tegenwoordig zelfs ook in Nederland. Ook broeden een aantal paartjes in ons land, maar dan wordt de locatie strikt geheim gehouden en beveiligd. Zoals bijvoorbeeld een broedlocatie van de bijeneter met een klein aantal paren in het zuiden van ons land die met hekken is afgezet.

Met José is het contact gebleven en bij een bezoek aan Portugal staat een ontmoeting met hem altijd op de agenda.

Voortbestaan

De bijeneterpopulatie loopt wat terug maar niet verontrustend. Ze zijn geen bedreigde soort en komen niet op de rode lijst van uitstervende vogelsoorten voor. Ondanks dat ze spijtig genoeg in de overwinteringsgebieden door imkers afgeschoten worden. Zolang er nog voldoende grote insecten zijn in onder andere Spanje en Portugal redden ze het wel. Het verenkleed van de man en vrouw is gelijk, op het eerste oog is er geen verschil te ontdekken.