De Boktorrenfluisteraar

Een boktorrenfluisteraar bestaat die? Jazeker, die bestaat! Eerlijk, ik wist het ook niet, maar onlangs heb ik er een ontmoet. Het was in de Algarve, in het huis van een vriendin, toen we ’s nachts geluiden hoorden die we niet direct thuis konden brengen. Een soort geknars. Het leek uit de balken van het dak te komen.

Door gastcolumnist Fred van Os

M’n vriendin maakte me er attent op. Ik probeerde nog me eruit te draaien met de opmerking dat ik het wel een gezellig geluid vond en dat ik er niet door uit m’n slaap werd gehouden. Mis dus! Zij vermoedde – eigenlijk wist ze het wel zeker – dat het houtworm was, maar dat kon of wilde ik niet bevestigen. Gedoe, wat schiet je ermee op? Volgens mijn herinneringen van vroeger maakten houtwormen geen lawaai, althans zo was het met de tafel en Genemuidenstoeltjes die we van oma hadden geërfd. Meer dan wat houtmeel leverden die beestjes niet op.

Toch bleef er een vage angst hangen en die werd acuut toen we de vakantie daarop hoopjes houtmeel op de vloer aantroffen. Boktorren! M’n vriendin was ‘not amused’. Pakweg 6 jaar geleden had ze het huis laten uitgassen, want ook toen al hadden boktorren huisgehouden in de dakbalken. Dat was trouwens een peperdure operatie geweest. Het hele huis werd luchtdicht afgeplakt en lieden in witte overalls, voorzien van gasmaskers, ontstaken in het huis gaspatronen. Van de boktorren werd hierna niets meer vernomen.

Maar nu, precies na het verstrijken van de garantieperiode, waren de besouros terug! Toen we het vertelden aan kennissen, werden we ruw wakker geschud: ‘Als ik jullie was, zou ik er maar gauw wat aan doen, anders stort je dak in. Die beesten knagen zulke gaten in je dakbalken!’

De ruimte tussen duim en wijsvinger liet een verontrustende gaping van wel 2 cm zien. Niet iets om gerustgesteld van te worden. Om nu weer het huis uit te laten gassen was niet bepaald aantrekkelijk. Gelukkig kenden ze wel iemand die de boktorren op alternatieve manier kon bestrijden. We moesten Ken, een Engelsman die al jaren in de Algarve woonde, maar eens bellen.

Zo gezegd zo gedaan. Ik belde het nummer en kreeg Ken aan de lijn. In mijn beste Engels vroeg ik of  hij de ‘beetle exterminator’ was en zo ja,  of hij ons een ‘offer’ wilde doen om de ‘beetles’ naar de andere wereld te helpen. Hij begreep onmiddellijk dat ik het niet over de Engelse popband had en stelde voor ‘a survey’ uit te voeren voor ‘one hundred box’. We maakten een afspraak: woensdag om 10 uur ’s morgens, ‘which seems the most convenient time for foreign residents of the Algarve.’

Die woensdag was het zover. Om 10 uur sharp reed een 4-wheel drive Mitsubishi truck voor en er stapte een klein kaal mannetje uit gevolgd door een nog kleiner vrouwtje. Een hartelijke kennismaking volgde en al babbelend troonden we ze mee naar de plaats des onheils. Hij vertelde ons dat hij in de loop der jaren een ruime ervaring had opgebouwd met die ‘crunching buckers’. En passant vermelde hij dat hij inmiddels al diverse casas had gered van de ondergang. Ja, subtiel opscheppen, dat kunnen die Engelsen. Hij legde uit dat hij speciale luisterapparatuur had meegenomen, waarmee hij de bugs kon opsporen. De detector had hij speciaal uit Amerika laten overkomen, je wil niet weten hoe duur die wel niet was! Daarmee kon je stromend water opsporen. Door de bijbehorende koptelefoon hoorde je dan een hevig geruis. Daar boktorren ook water in hun knagende lijfjes hebben, kon hij die ook horen. Hij klom op de ladder, vrouwtje gaf als operatieassistente de apparatuur aan.

De survey begon. Het was al direct raak, de dakbalk in de gang zat behoorlijk vol met knagers. Met een priem stak hij op enkele plaatsen in de balk. ‘I’ll get you, your buckers,’ riep hij en prikte er lustig op los. Behalve een dode boktor en wat houtstof leverde het niet veel op. Demonstratief liet hij de dode boktor zien. Inderdaad een insect van zo’n 1½  cm lang. Dat de zaak er niet goed voor stond, was nu wel duidelijk.

Na een half uurtje had hij de balken geïnspecteerd. De dakbalken in de gang, in de douche en van het overdekte terras zaten vol met boktorren. Ik mocht van hem meeluisteren. En ja, je hoorden de boktorren knagen in de cederhouten dakbalken. Akelig gewoon! Ken legde ons de levenscyclus van de boktorren uit.

In de balken worden eitjes gelegd. Daaruit komen larven, die onmiddellijk beginnen met knagen. Lange gangen maken ze. Dat levert houtmeel op, dat als sneeuw naar beneden valt. Het kan soms jaren duren voordat ze zich ontpoppen tot boktor. De boktor vliegt uit om zich voort te planten. Het vrouwtje legt ca. 200 eitjes in de naden van hout en start hiermee een nieuwe levenscyclus. In sommige casas kunnen de bewoners niet slapen van ’t lawaai van de knagende larven. Teneinde raad komen ze dan bij hem, Ken, de boktorrenfluisteraar.

De inspectie was rond. We maakten een afspraak voor volgende week, dan zou hij de boktorren te lijf gaan. En ja hoor, stipt op tijd stond Ken voor de deur, vrouwtje was er weer bij. Ze sprak een totaal onverstaanbaar cockney, zodat de communicatie hoofdzakelijk via Ken verliep. Geen probleem, die kletste er lustig op los. Over alles en nog wat, hij was een van die Engelsen die hun kennis van de wereld maar al te graag delen met de minder ontwikkelden op deze aarde, te weten de niet-Engelsen.

Zijn verdelgingsapparatuur bleek te bestaat uit een hoogspanningtrafo, waaraan een elektrode zat en een aardingspen, die in de plantenbak werd gestoken. De elektrode werd op de te behandelende plek gezet en vrouwtje, de boktorassistente, drukte de rode knop in. De ontlading ging dwars door de balk heen. Rondom zag je blauwe lichtstralen dansen. Ken legde uit dat de larven door hun lichaamvocht de ontlading naar zich toetrokken. Kortom, elektrocutie zou ze leren, de buckers! Even dacht ik aan de ter dood veroordeelden in Amerika, die door de elektrische stoel hun levenseinde vonden, maar de wetenschap dat anders de dakconstructie reddeloos ten onder zou gaan, vergoedde veel.

Ken ging te keer met zijn verdelgingsapparatuur en werd steeds enthousiaster. ‘Damm, your buckers!’ klonk ‘t steeds luider en vrouwtje drukte steeds enthousiaster de rode knop in. Ricky en ik trokken ons terug. The killing has begun! We wisten dat de vakman zijn werk gedegen uitvoerde.

Na een uurtje of wat was de klus geklaard. Vrolijk meldde Ken dat fase 1 geslaagd was. Niet dat we er nu waren, o nee! Een enkele bucker kon de dans ontsnapt zijn en opnieuw een levenscyclus opstarten en dan zat je na een jaar weer dik in de problemen. Aan ’t eind van de week zou hij weer gaan luisteren en als hij er dan nog hoorde, zou hij ze krijgen. Ken vertrok met vrouwtje in zijn kielzog. We moesten er een beetje om glimlachen. Ricky vertelde ’s avonds aan de telefoon het avontuur aan haar vriendin. Bij haar nichtje, die ze daarna belde, bleef ze vaag over de door boktorrenfluisteraar toegepaste methode, vrezend dat die daardoor zeer geschokt zou zijn. Nichtje kan namelijk niet tegen dierenleed. Toen ik een keer in haar nabijheid een mug wilde doodslaan, werd ik er door haar op gewezen dat ik degene was die in de levenssfeer van die mug was doorgedrongen en die ernstig verstoorde. Toen ik grappend zei dat ik ook krokodillen doodsloeg, had ik het helemaal verknald. Ze denkt nu dat de boktorrenfluisteraar de boktorren uit de dakbalken heeft gelokt, waarna ze door vrouwtje voorzichtig zijn opgepakt en enkele kilometers verder weer zijn losgelaten in de vrije natuur. Houden zo!

Ken is nog een paar keer langs geweest. In fase 2 smeerde hij de balken in met een gif, waaraan de boktorren dood zouden gaan op het moment dat ze zouden uitvliegen. Tijdens zijn werkzaamheden maakte hij me deelgenoot van zijn levenservaring. Hij had vroeger een onderhoudsbedrijfje in Engeland en had het plan opgevat zijn pensioen te gaan vieren in de Algarve. Zijn zoon had de zaak overgenomen, maar Ken had verzuimd de financiële afwikkeling goed te regelen. Binnen een paar jaar had zoonlief al feestend kans gezien alle winst te laten verdampen en toen stond de belastingdienst ook nog eens voor de deur. Weg zaak! Nu sjacherde hij voor de kost. Boktorren was zijn specialiteit. Zijn alternatieve methode – uitgassen verfoeide hij – had al heel wat casas van de ondergang gered. De rijke eigenaren waren hem nog dankbaar. In zijn vrije tijd zong hij in een coverbandje. Dat rockbandje heb ik trouwens vorig jaar zien optreden op een pleintje in Moncarapacho. Een kennis van m’n vriendin, die op huis past als ze er niet is, speelt basgitaar in het bandje. Ja, dan moet je wel gaan kijken hé? Zijn zangkunst vond ik magertjes. Maar Kens zelfbeeld is nu eenmaal onverwoestbaar. Hij schat zichzelf toch wel in op hetzelfde niveau als John Lennon en Mick Jagger. En ach, weten zij veel, hier in de Algarve! Het liefst speelt hij op party’s van de rijken der aarde en geniet, naar ik gehoord heb, na afloop van het optreden van de band van zijn manier van netwerken in die kringen. Biertje in de hand en maar babbelen.

De laatste keer dat hij het huis bezocht voor zijn nazorg – Never trust the buckers! – had hij een hond bij zich, een kruising van een Dobermann en iets ondefinieerbaars. Een lief beest, dat was komen aanlopen. Of ik interesse had, want ze hadden al 2 honden en die aten hem de oren van het hoofd. Het beest had een gebroken kaak opgelopen met als het gevolg dat hij nu een scheve snuit  had. Ik moest Ken teleurstellen. Ik suggereerde de hond te trainen voor het opsporen van boktorren. Ken vond ’t wel een goed idee, maar concludeerde toch enigszins teleurgesteld dat de hond hiervoor de klimcapaciteiten miste om bij de dakbalken te komen. We dronken ’t af met een biertje! Zwaaiend vertrok hij weer met zijn 4-wheel drive, in een wolk van stof.

Weg was de boktorrenfluisteraar!