Het komt zó vaak voor dat je het een stuk van het Algarvische volkskarakter kan noemen. Iemand die een bijeenkomst opent en een gast verwelkomt, vervolgens praat en praat en praat alsof hij de hoofdpersoon van de bijeenkomst is. Of een midvoor die wordt geïnterviewd en dan zegt: ‘Tja, in ons elftal loopt alles uitstekend, wij vertrouwen elkaar, vertrouwen op onze kracht en onze wil om te winnen. En met hulp van alle fans zullen we bewijzen dat onze inspanningen succes hebben’. En daar nog meer aan toevoegt aan algemeenheden.
Wij zouden dit langdradig noemen of misschien het gedrag van een blaaskaak. Voor de toerist die dit toevallig aanhoort, maar evengoed voor iedere andere buitenlander, is het daarbij vrij onverstaanbaar. De Algarvio slikt klinkers in. Obrigado/obrigada wordt ‘obrigad’. Mais nada wordt ‘mais nad en cogumelos (champignons) wordt ‘cogmelsch’.
Wat het begrijpen evenzeer bemoeilijkt is het feit dat voor hetzelfde begrip verschillende uitdrukkingen bestaan. Een appelboom heet macieira, maar kan ook macȇra, maçazera, maçanera of zelfs perero heten. Een lieveheersbeestje heet joaninha, maar in delen van de Algarve ook marequita, rainha of carochinha. Het is maar net of de spreker graag bij de groep wil horen die dat bepaalde dialect spreekt.
Spreektaal
Al met al gaat het hierbij met name om de spreektaal en is de uitspraak daarbij bepalend. Zoals hierboven al is aangegeven wordt bijvoorbeeld de laatste klinker sowieso niet uitgesproken.
Meu (mijn) wordt dan mé en meio (midden) wordt mê. Bij twee woorden, waarbij de eerste eindigt met een klinker en het andere woord begint met een klinker worden beide klinkers aan elkaar gesmolten. Como é que é? wordt Coméquié?
Zelfs Portugezen die niet uit de Algarve komen hebben het er moeilijk mee. Razend snel sprekende Algarvios die lang aan het woord blijven. Voor sommigen Portugezen is het woord Algarvio daarom synoniem met ‘zwetser’.
Als je een Algarvio vraagt om niet zo snel te praten, zal hij luider gaan praten, maar zijn snelheid van praten niet aanpassen. Daar komt bij dat een bepaald woord, dat bijvoorbeeld in Lagos ‘normaal’ is en dat misschien ook nog in Albufeira bekend is, in Faro totaal onbekend kan zijn.
Woordenlijsten
Er bestaat een woordenboek van de Algarvische spreekwijzen: ‘Dicionario do falar Algarvio’, uitgekomen in 1988. Het is enkele malen herdrukt maar nu niet meer nieuw verkrijgbaar. De schrijver van dit woordenboek heeft er de volgende anekdote in verwerkt. Toen iemand in Olhão aan een visser naar de prijs vroeg van een carangaja (kreeft) in de taal van iemand uit Lissabon, brak de visser in een schaterlach uit en zei tegen de man naast hem: “Moet je horen Manuel, hij daar kan niet eens het woord cangrejo uitspreken”. Terwijl het officiële woord in het Portugees caranguejo is!
In 2011 heeft Vitor Madeira op zijn blog een ‘Dicionário algarvio de termos e dizeres do Algarve’ gepubliceerd. Deze lijst is nog steeds te raadplegen.
Vitor heeft er talloze reacties op gekregen, tot nu toe meer dan 900. Tot op heden; want mensen blijven reageren op zijn woordenlijst. Met aanvullingen en aanpassingen. Meestal gaat het dan om woorden of uitdrukkingen die enkel in een bepaalde regio van de Algarve worden gebruikt.
Dit is deel 10 van de serie “Portugese taalweetjes”. De vorige delen kun je hier lezen: alle taalweetjes.
Bron: de serie ‘essa nossa ditosa língua’ van Peter Koj gepubliceerd in de Portugal-Post
Dat snelle praten, klinkers inslikken en harder gaan praten als je vraagt of het iets rustiger kan, klinkt heel erg bekend. Volgens mij is dat in Alentejo precies hetzelfde. 🙂
Gesprekken lukken me onderhand heel aardig – face-to-face, maar telefonisch zijn er nog maar een paar mensen die ik in het Portugees kan verstaan. Uiteraard mensen die ik goed ken en die er rekening mee houden dat ik daar nog niet zo erg vlot in ben.
Misschien is het een idee voor beginners om eerst Braziliaans Portugees te leren. Ik heb een vriendin die uit Brazilië komt en het Braziliaanse Portugees is weliswaar bijna hetzelfde, maar wordt veel meer correct uitgesproken en de mensen articuleren normaal!