Portugal kent de nodige land- en volktyperingen, die een bepaalde instelling tegenover dat bepaalde land of volk weerspiegelen. Wat zou een Engelse week betekenen, een Frans afscheid, een Indische rij of een Griekse kalender?
Dat buren elkaar niet altijd mogen en elkaar graag iets in de schoenen schuiven is een jammerlijk, maar toch wijdverbreid fenomeen. Wat Spanje betreft is het meest bekende spreekwoord de Espanha nem bom vento, nem bom casamento (uit Spanje komen geen goede winden en geen goede huwelijken).
Vaak wordt ‘de ander’ gediscrimineerd op basis van eetgewoonten. Engelsen noemen Duitsers zuurkooleters en Fransen kikkers. Voor Portugezen zijn Engelsen bifes (biefstukken).
En, iets anders, Italianen vinden Portugezen oplichters. Misschien ingegeven door het Portugese spreekwoord quem não mente, não vem de boa gente (wie niet liegt, komt niet van goeden huize).
Frans afscheid
Fransen nemen niet fatsoenlijk afscheid en despedir-se à francesa vinden Portugezen dus maar niks. Ja, die Fransen! Ze zijn weliswaar qua cultuur het grote voorbeeld voor Portugal, maar in het geheim verwijt men ze omkoopbaarheid. Falar francês en een ziekelijke aanleg voor pracht, praal en extravagantie. Voor iets dat groots wordt aangepakt zegt men dan ook à grande à francesa. Maar met een negatieve bijklank want Fransen worden dan tevens als huichelachtig neergezet. En Um frança of uma frança is een opgedirkt, opzichtig mens.
Engelse week
Engelsen, die de semana inglesa hebben bedacht (werkweek met de vrije zaterdagmiddag) worden blijkbaar door Portugezen met respect bekeken, want als men iets doet para inglês ver geeft men aandacht aan iets bijzonders. Maar ook hier met een spottende bijklank want wat Engelsen doen, dat is nooit echt solide.
Arabisch
Turken en Arabieren waartegen Portugal, als handels- en ontdekkingsnatie, eeuwenlang heeft moeten strijden, nemen in de Portugese taal ook een grote plaats in. Een vida de turco is een hard leven vol werken, waarin men moet werken como um mouro. Als een Moor de kust nadert, anda mouro na costa, ligt er gevaar op de loer.
Ook voor Arabië zijn er voor en tegens te bedenken. Zo is Arabië voor Portugezen iets bijzonders, iets sprookjesachtig. Iets wat afkomstig is uit Arabië, é das Arábias, is erg leuk en een mooie plek om te vertoeven is een lugar das Arábias. Een homem das Arábias is een stoutmoedig, vermetel man. Maar als het gaat om een coisa das Arábias dan ben je zo onnozel dat je je laat bedriegen.
Griekse kalender
De Grieken zijn voor Portugezen niet te begrijpen. Men zegt bijvoorbeeld isso para mim é grego of vejo-me grego (daar snap ik niets van), terwijl para as calendas gregas een schertsende naam is voor Sint Juttemis.
De Indische rij
Als Portugezen in ganzenpas lopen bewegen ze zich in een Indische rij fila indiana.
En als ze een buitenlander niet begrijpen zeggen ze ook wel, net als wij, isso para mim é chinês!
Dit is deel 8 van de serie “Portugese taalweetjes”. De vorige delen kun je hier lezen: alle taalweetjes.
Bron: de serie ‘essa nossa ditosa língua’ geschreven door Peter Koj in de Portugal-Post
Voor zover ik had begrepen van mijn Portugese vrienden, worden Engelsen bifes genoemd (en de dames bifas) omdat ze er na één dag in Portugal vaak al uitzien als een stuk vlees wat van de gril komt. 🙂
Ja Cees, dat zou een heel erg goede verklaring kunnen zijn. In Zuid Afrika werden in de twee Boerenoorlogen, eind 19de en begin 20ste eeuw, de Engelsen en de soldaten “rooinek” genoemd. Dus toen al.